شعار سال: سازمان محیط زیست با توجه به وظیفه خطیری که دارد و همچنین افکارعمومی نسبت به آن بسیار حساس شده است از جمله سازمان‌های دولتی است که رسانه‌ها بر کار و فعالیت آن بسیار متمرکز هستند. سازمان محیط زیست در دولت روحانی با مدیریت «معصومه ابتکار» اداره شد که بسیار پرچالش بود و انتقادات زیادی نسبت به وی وجود داشت. «عیسی کلانتری» درحالی در دولت دوازدهم به جای ابتکار بر سازمان محیط زیست مدیریت کرد که در دوران وی نیز انتقادات و چالش‌هایی وجود دارد.

دوقطبی آب و پلنگ در سازمان محیط زیست

در دوران مدیریت «معصومه ابتکار» بود که ماجرای حفاظت از حیات وحش ایران بخصوص یوز ایرانی مطرح شد. ابتکار بر روی این موضوع سرمایه گذاری ویژه‌ای انجام داد و حتی تصویر یوز ایرانی روی پیراهن تیم ملی فوتبال کشورمان هم نقش بست. پروژه یوز ایرانی دارای ابعاد سیاسی امنیتی هم شد و برخی از افراد به نام دوستدار محیط زیست دراین حوزه فعالیت مشکوک انجام دادند. اما بعد از اینکه «عیسی کلانتری» به این سازمان آمد به یکبار دوقطبی یوز و آب راه انداخت و در سخنانی عجیب مطرح کرد که محیط زیست نیاز به آب دارد و مسئله ما پلنگ نیست.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به وضعیت یوزپلنگ ایرانی گفت: باید بپذیریم یوزپلنگ ایرانی نیز مثل بسیاری از گونه‌های ایرانی از بین رفته محکوم به نابودی است. تعداد یوزپلنگ‌های ایران از ۱۱۲ قلاده به ۴۷ قلاده رسیده است چون این حیوانات گرسنه هستند و پوشش گیاهی مناسبی وجود ندارد تا امکان رشد حیواناتی که یوزپلنگ‌های موجود از آنها تغذیه می‌کنند فراهم شود.

کلانتری با چنین سخنانی بیشتر از همه نحوه مدیریت رئیس سابق سازمان محیط زیست را زیر سئوال برد. البته اینکه در یک دولت دو مدیر در یک پست قرار بگیرند که درست 180 درجه علیه یکدیگر کار کنند نیز موضوع بسیار قابل تاملی است.

کار احیا یوز ایرانی حتی به اقدامات ژنتیک هم رسید و پژوهشگاه رویان این ماموریت را بر عهده گرفت. اما «عبدالحسین شاهوردی»، رییس پژوهشگاه رویان با بیان این که جنین‌های شبیه‌سازی شده یوزپلنگ ایرانی و ببر ایرانی در محیط آزمایشگاه تولید شده و با ابراز امیدواری برای به وجود آمدن امکان تکثیر یوزپلنگ ایرانی گفت: به یک حیوانی نیاز است که حامل این جنین‌ها باشد؛ واقعیت این است که این موضوع هم از نظر اقتصادی و هم از نظر وظایف سازمانی در امکان و حد توان ما نیست.

ماجرای استعفای معاون فراری کلانتری

در ابتدای سال 97 موضوع استعفای «کاوه مدنی» و خروج وی از کشور مطرح شد. پیشتر تصاویری نامناسب از حضور مدنی در یک میهمانی در فضای مجازی منتشر شد که حواشی زیادی به دنبال داشت. موضوعاتی درباره فعالیت وی در حوزه امنیتی در محیط زیست کشور نیز در رسانه‌ها منتشر شد.

در ادامه «محمود صادقی» نماینده اصلاح طلب تهران خبر از خروج وی از کشور خبر داد. کاوه مدنی نیز با انتقاد از برخی مشکلات در کشور خبر خروجش را که یکی از نمایندگان مجلس عنوان کرده بود، تایید کرد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در پاسخ به درخواست استعفای کاوه مدنی ازمعاونت آموزش و پژوهش و سرپرستی مرکز امور بین‌الملل این سازمان نوشت: با تاثر و اندوه فراوان به دلیل عدم رضایت والدین گرانقدرتان که خود سال‌ها در خدمت صنعت آب و برق کشور بودند برای ادامه خدمت در سازمان حفاظت محیط زیست، به دلیل برخی تنگ نظریهای موجود در کشور ناچارا استعفای شما را پذیرفتم.

موضوع بازداشت برخی به اصطلاح فعالان محیط زیست در مدیریت کلانتری در این سازمان نیز مطرح است. رییس سازمان حفاظت زیست با تاکید بر اینکه هیچ مدرکی دال بر جاسوس بودن فعالان محیط زیستی وجود ندارد، گفت: بر اساس تشخیص هیات چهارنفره هیات دولت این افراد باید آزاد شوند.

اما نهادهای مسئول امنیتی چنین نظری ندارند. جعفری دولت‌آبادی دادستان تهران درباره سخنان رئیس سازمان محیط زیست گفت: تحقیقات پرونده جاسوسی در پوشش فعالیت‌های محیط زیست در دادسرای تهران به زودی به پایان می‌رسد و دادستانی تهران نتیجه تحقیقات را با رعایت مقررات به استحضار عموم خواهد رساند.از دستگاه‌های دولتی و به ویژه آقای کلانتری به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست انتظار می‌رفت به جای طرح چنین ادعاهای بی‌مبنایی، در خصوص کاوه مدنی و خروج وی از کشور توضیح دهد.

خشک سالی که به ترسالی رسید

کلانتری که خود زمانی به عنوان مسئول در حوزه کشاورزی بود و بسیاری این انتقاد را دارند که وی خود از جمله عاملان مشکلات آبی در کشورمان است، مسئله اول کشور را آب قلمداد می کند. اما در سال جاری با توجه به اینکه کشور از خشک سالی به مرحله تر سالی رسیده است، بسیاری مطرح می کنند که این نگرانی کلانتری نیز چندان با شرایط کشور همخوان نیست.

رییس سازمان حفاطت محیط زیست حتی از تشکیل کمیسیونی برای این منظور خبر داد و گفت: کمیسیون جدیدی در دولت به نام کمیسیون مقاومت و کم آبی تشکیل شده است که سیاست‌هایی را دنبال می‌کند تا کشور با کم آبی سازگار شود.

در همین رابطه چالش بارور سازی ابرها مطرح شد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه بارورسازی ابرها هیچ تاثیری بر افزایش بارش‌های کشور ندارد،‌ گفت: بارورسازی ابرها صرفا جنبه تبلیغاتی و روانی دارد. سازمان هواشناسی به عنوان مرجع این موضوع بارها اعلام کرده که تاثیر مثبتی در وضعیت بارشی کشور ندارد.

واکنش رئیس سازمان محیط زیست به منتقدان صدور مجوز شکار

انتقادات نسبت به صدور مجوز شکار از سوی سازمان محیط زیست یکی دیگر از مواردی بود که دوستداران محیط زیست را نگران کرد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای کنترل ظرفیت اضافه حیوانات می توان مجوز شکار داد و به هیچ عنوان مباحث اقتصادی در این زمینه جایی ندارد.

وی با تاکید بر اینکه نباید تابع احساسات بود، اظهارکرد: محیط زیست صفر یا ۱۰۰ نیست.طبق نظر متخصصان برای کنترل ظرفیت اضافی حیات وحش می توان اجازه شکار داداما متاسفانه اطلاع‌رسانی درستی در این راستا صورت نگرفته است و برخی منتقد صدور مجوز شکار برای برخی از شکارچیان خارجی هستند در حالی که این مهم ارتباطی به خارجی یا ایرانی بودن شکارچی ندارد برای کنترل ظرفیت اضافه حیوانات می توان مجوز شکار داد و به هیچ عنوان مباحث اقتصادی در این زمینهجایی ندارد.

این درحالی بود که شورای هماهنگی سازمان‌های مردم نهاد منابع طبیعی و محیط زیست استان اصفهان طی نامه‌ای خطاب به معاون رییس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور خواستار جلوگیری قاطعانه از دست‌اندازی به منابع طبیعی به عنوان اموال عمومی و حق‌الناس شدند.

حتی نمایندگان مجلس هم نسبت به کم شدن جمعیت گونه های حیات وحش ایران واکنش نشان دادند و به کلانتری نامه نوشتند. در همین رابطه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به نامه محمد کاظمی - نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی - در خصوص افزایش نیافتن جمعیت وحوش در منطقه حفاظت شده لشگردر ملایر و کاهش جمعیت قوچ و میش و کل و بز در این منطقه اعلام کرد: تلفیق ژنتیک وحوش دو منطقه حفاظت شده خانگرمز و لشگردر ملایر در سال جاری صورت می‌گیرد.

علیرضا هاشمی مدیرعامل انجمن پرنده‌شناسی طرلان نیز با اشاره به صدور ۲۰۰۰ مجوز شکار پرنده در استان تهران گفت: سازمان حفاظت محیط زیست باید پاسخ دهد که این تعداد پرنده‌ای که برای آن‌ها مجوز شکار صادر کرده در کدام نقطه استان تهران است و چه طور می‌توانند ثابت کنند که ۲۰۰۰ مجوز شکار پرنده به حیات‌وحش استان فشار وارد نمی‌کند؟ به نظر می‌رسد سازمان بیشتر از آنکه به فکر جمع کردن اطلاعات زیستی باشد به فکر خوشحال کردن شکارچیان است.

آتش گرفتن هور العظیم و ادعاهای آقای رئیس

بخش عراقی تالاب هورالعظیم از نیمه تیرماه چند بار دچار آتش‌سوزی شده که علی‌رغم انجام عملیات اطفای حریق توسط بالگردها و هواپیمای آبپاش ایرانی، این آتش‌سوزی همچنان ادامه دارد و دود غلیظ ناشی از آن اهواز و دیگر شهرهای مرزی خوزستان از جمله هویزه را در بر گرفت.

علی ساری نماینده مردم اهواز علت اصلی آتش سوزی تالاب هورالعظیم را انتقال آب به مکان‌های دیگر دانست و گفت: این موضوع باعث شده که مواد بر اساس گرمای شدید آتش بگیرند، علی رغم اینکه آتش چند بار مهار شده ولی باز حریق ایجاد می‌شود، در مراحل قبلی هم چندین بار تا مرحله مهار کامل پیش رفتند ولی حریق بار دیگر به دلیل گرمای شدید آغاز شد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: امروز هورالعظیم در حال سوختن است و مطمئن هستم عمدی است و مردم شهرهای جنوبی ما در یک ماه اخیر دود استنشاق می کنند.

وی با بیان اینکه آتش‌سوزی بخش عراقی تالاب هورالعظیم پس از دو بار اطفای حریق مجددا شعله‌ور شده است، گفت: بی تردید صددرصد این آتش‌سوزی‌ها عمدی بوده است و مردم هویزه، سوسنگرد و اهواز باید امروز قربانی‌های آتش‌سوزی‌های عراق باشند. ۱۳ روز طول کشید تا دولت عراق اجازه ورود هواپیماهای ایران را برای مهار آتش را داد. این در شرایطی است که این منطقه به دلیل اینکه مین روبی نشده بود امکان بردن ماشین آلات به آنجا وجود نداشت.

وی در دامنه این تهمت زنی ها در سخنانی مدعی شد که آتش‌سوزهای هورالعظیم عمدی است تا پول برق ندهند.

فاجعه در سازمان حفاظت محیط زیست

10 گور ایرانی بنا بود که طی یک طرح احیا به پارک ملی کویر انتقال یابند. علت مرگ گورخر‌ها را رعایت نکردن استاندارد‌های لازم در تهیه جعبه‌های انتقال این حیوانات ارزشمند عنوان می‌کنند و خبر از وارد آمدن صدمات و جراحات به این حیوانات حین انتقال می‌دهند؛ استاندارد‌ها و ضوابطی از قبیل: پوشاندن بخش داخلی جعبه‌ها با فوم که به منظور کاهش هزینه‌ها رعایت نشد؛ و در نتیجه کار به جایی رسید که جابه‌جایی جعبه‌ها در مسیر سنگلاخی و ناتوانی گور‌ها در حفظ تعادلشان، به شکسته شدن جعبه‌ها منجر شد و نهایتا گور‌هایی که می‌کوشیدند در جعبه‌های شکسته تعادل از دست رفته را باز یابند و بایستند، بر اثر تقلای بیش از حد و مجروح شدن توسط جعبه‌های شکسته به شدت آسیب دیدند.

وضعیتی دراماتیک که موجب شد سه گور پیش از رسیدن به مقصد در جعبه‌ها تلف شوند و پس از گذشت یک هفته از انتقال، خبر از مرگ دو رأس دیگر از گور‌های مجروح شامل یک گور ماده و تنها گور نر برسد؛ وضعیتی که می‌توان آن را پایانی بر پروژه احیای گور در پارک ملی کویر نامید و حتی از آن بدتر، زیان‌های پرشمار اجرای این پروژه را برشمرد که از جمله آنها، تلف شدن ۵ رأس گور ایرانی است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در واکنش به این موضوع گفت: گورخرها که نباید زندانی می‌شدند، بلکه باید آزاد می‌شدند و الان هم صرفا منطقه‌شان عوض شده است.

انتقال آب خزر به سمنان و صف آرایی مخالفان و موافقان

طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان از آن طرح‌هایی است که موافق و مخالفان دوآتشه بسیار دارد، البته آذرماه امسال حسن روحانی- رئیس جمهور کشورمان- در سفر استانی به سمنان، حجت را بر دولتی‌ها تمام کرد و افزود: «از نظر دولت مشکلات انتقال آب از شمال ایران به استان سمنان بر طرف شده و کارهای مطالعاتی مربوط به آن نیز انجام شده است. از فردا صبح اگر سرمایه‌داری بخواهد برای انتقال آب از شمال به مرکز کشور از جمله استان سمنان اقدام کند، دولت آمادگی را دارد تا امکانات لازم را در اختیار او قرار دهد.»

این طرح موجب نگرانی بسیاری از جمله فعالان محیط زیست شد. نمایندگان استان‌های شمالی کشور از مخالفان جدی طرح انتقال آب خزر به سمنان هستند، این مخالفت به حدی است که علی‌محمد شاعری -نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی- چندی پیش گفته بود: «تا زنده‌ام اجازه انتقال آب دریای خزر را به سمنان نمی‌دهم.»

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان حتماً باید گزارش ارزیابی زیست محیطی داشته باشد، تاکید کرد: برای اجرای این طرح، حتماً باید ضوابط زیست محیطی رعایت شود، البته تاکنون برای انتقال آب دریای خزر به سمنان، وزارت نیرو آبی تخصیص نداده است. در صورت تخصیص وزارت نیرو، سازمان محیط زیست ضوابط زیست محیطی را ابلاغ می‌کند.

کلانتری در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان محیط زیست با انتقال آب برای مصارف صنعتی موافق است؟، گفت: راه‌اندازی صنعت بسیار پرهزینه است، اما اگر رونق صنعت از طریق آب انتقالی، توجیه اقتصادی داشته باشد و با ضوابط زیست محیطی سازگار باشد؛ ایرادی ندارد.

موضوع انتقال آب دریای خزر حاشیه های مدیرتی در سازمان محیط زیست هم داشت. پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با نامه عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست برکنار شد. برخی مطرح کردند که این برکناری به دلیل مخالفت وی با انتقال آب دریای خزر صورت گرفته است.

وی در پاسخ به این ادعا گفت: کلیه عزل و نصب‌ها در سازمان محیط زیست جزو اختیارات رئیس سازمان است و قانون این اجازه را به ایشان می‌دهد که در مورد ادامه همکاری با هر یک از نیروهای این سازمان تصمیم بگیرد.

معاون سابق سازمان محیط زیست در مورد طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی هم گفت: به هر حال من در مورد انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی بارها نظر تخصصی خودم را اعلام کرده‌ام و مخالفتم با انتقال خزر تازگی ندارد.

کلانتری: نمی‌توانم از عملکرد محیط زیست دفاع کنم

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه توسعه کشور طی چهار دهه گذشته یک قربانی به نام محیط زیست داشته است، گفت: نمی‌توانم از عملکرد محیط زیست دفاع کنم.

وی ادامه داد: عمر متوسط ایرانی‌ها حدود ۲۰ سال اضافه شده و بیسوادی تقریبا در حال محو شدن است. تعداد دانشجویان کشور سالانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شده است. نیروی انسانی متخصص در کشور بسیار است. وضعیت ارتباطات کشور و وضعیت زیر بنایی کشور بهبود یافته است. بیش از ۹۰ درصد منابع کشور از گاز بهره‌مند هستنداما من به عنوان رئیس سازمان محیط زیست نمی‌توانم از عملکرد محیط زیست دفاع کنم.

معاون رئیس جمهور تاکید کرد:‌ نمی توانم به مردم دروغ بگویم که وضعیت محیط‌ زیست ما بهتر شده است چه قبل و چه بعد از انقلاب اصول اولیه حفظ محیط زیست را رعایت نکردیم. حتی مهندسان ما جهت وزش باد را در محل احداث یک نیروگاه در نظر نگرفتند.

کلانتری با تاکید بر این که مسئولان توسعه کشور کوتاهی کرده‌اند، گفت: ۱۲ تن فرسایش خاک، از بین رفتن جنگل‌های هیرکانی، از بین رفتن زاگرس دستاوردهای چند دهه گذشته است البته می‌توانم از مدیریت دوره‌ خودم دفاع کنم اما به طور کلی عملکرد محیط زیست قابل دفاع نیست و توسعه کشور یک قربانی به نام محیط زیست داشته است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شبکه اطلاع رسانی دانا تاریخ انتشار 13فروردین 98، کد خبر: 1468985، www.dana.ir