شعار سال: بر کسی پوشیده نیست که جهان عرب در حال حاضر شاهد یک شکاف عمیق میان بازیگران اصلی آن یعنی عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین از یک سو و قطر و برخی کشورهای عربی که با سیاست‌های جبهه نخست زاویه دارند از سوی دیگر است.

در این بین قطر و عربستان سعی می‌کنند از هر عرصه برای مقابله با یکدیگر و عرض اندام و نشان دادن میزان تأثیر و نفوذ سیاسی خود بهره ببرند که البته این میدان نبرد دیپلماتیک در کشورهای آفریقایی نمود بیشتری دارد. جدیدترین عرصه نیز برای دیگری سیاسی میدان دو طرف که ممکن است در نهایت به درگیری نیابتی نیز بیانجامد لیبی است. البته نباید تحولات الجزایر و سودان و مداخله عربستان و امارات چه از لحاظ سیاسی، چه نظامی و چه مالی در این دو کشور را از نظر دور نگه داشت.

لیبی طی یک ماه اخیر شاهد تحولات عجیبی بوده که به گفته بسیاری از تحلیل گران چه بسا دلیل اصلی آغاز این تحولات چراغ سبز عربستان به خلیفهحفتربود تا با لشکر کشی به طرابلس و تصرف پایتخت لیبی یک حاکمیت جدید نظامی و صد البته جایگزین دیکتاتور سابق این کشور یعنیمعمرقذافی ایجاد کند.

البته از این نکته نباید غافل بود کهحفتررؤیای تسلط بر کشورهای مغرب عربی (مجموعه پنج کشور واقع در شمال و شمال غربی آفریقا) را در سر می‌پروراند. بنا به گفته «فتحیباشاغا» وزیر کشور دولت وفاق ملی لیبی تمام منطقه شمال آفریقا و منطقه مغرب عربی در معرض تهدید این طرححفترقرار دارد.

عربستان و قطر هر دو تلاش دارند تا از این میدان نبرد، پیروز بیرون بیایند بنابراین از هم پیمانان خود برای یاری رساندن به طرفی که تمایل دارند استفاده می‌کنند. مقامات سعودی و اماراتیپیشتربارها بر حمایت خود از خلیفهحفترتاکید کردهاند. این در حالیست که قطر از سوی دیگر بر حمایت از دولت وفاق ملی لیبی و در رأس آنفایزالسراجاصرار دارد.

«محمد بن عبدالرحمن» وزیر خارجه قطر به تازگی در پستتوئیتریخود نوشت: نفاق سیاسی و ادامه اتخاذ سیاست‌های دوگانه بر دوش جهان عرب سنگینی می‌کند و اینمسألهزمینه ساز رشد تروریسم شده است. وزیر خارجه قطر تاکید کرد: برخی کشورها ادعای مبارزه با تروریسم دارند اما از ابزارهای خود در راستای اهداف تروریسم علیه ملت‌های عربی استفاده می‌کنند. وی در ادامه افزود: ما به شدت حملات هوایی وحشیانه علیه مناطق مسکونی در شهر طرابلس لیبی را محکوم می‌کنیم. هدف قرار دادن غیر نظامیان با هدف ایجاد آشوب و نابود کردن نهادهای لیبی یک جنایت جنگی به شمار می‌آید که مسئولیت آن متوجه مرتکبین این جنایت و حامیان آن است.

پیشترنیز مسئولان قطری و در رأس آنها وزیر خارجه قطر به شدت از لشکر کشی خلیفهحفترفرمانده ارتش ملی لیبی به طرابلس با هدف تصرف پایتخت این کشور انتقاد کرده بود که این انتقادات واکنش نیروهایحفتررا نیز برانگیخت.

عربستان پای هم پیمان و شریک قدیمی و سرسپرده خود یعنی امارات نیز به این میدان کشیده به طوری که روزنامه انگلیسی گاردین گزارش داده بود که حملات هوایی شبانه که طی روزهای گذشته پایتخت لیبی را هدف قرار داده از سویپهپادهایاماراتی صورت گرفته است. امارات با هدف حمایت از نیروهای «خلیفهحفتر» در این جنگ شرکت می‌کند.

از سوی دیگر فرانسه نیز در این میدان جانب خلیفهحفتررا گرفته و با حمایت از وی تلاش می‌کند تا راه برای قدرت‌نمایی فرمانده ارتش ملی لیبی باز شود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز در تماس تلفنی خود باحفترحمایت واشنگتن از وی را اعلام کرد.

در آن طرف این معادله نیز قطر به همراه ترکیه قرار دارد که سرسختانه ازفایزالسراجو دولت مشروعش حمایت می‌کنند. دلیل حمایت ترکیه از قطر در این آوردگاه را شاید بتوان در هم پیمانی دیرینه دو کشور و روابط خوب آنها از یک سو و متشنج شدن روابط آنکارا- ریاض طی دوره اخیر در سایه ترور جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در استانبول جست؛ علاوه بر این نباید فراموش کنیم که ترکیه در حمایت از قطردرجریانبحران منطقه خلیج فارس نقش بسیار مؤثری برای دوحه ایفا کرد تا بتواند از محاصره اقتصادی کشورهای عربی جان سالم به در ببرد.

«رجبطیباردوغان» رئیس جمهوری ترکیه خود وارد عمل شده و اخیراً با «فایزسراج» نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی به صورت تلفنی گفتگو کرده است. دو طرف در جریان این تماس تلفنی در خصوص آخرین تحولات سیاسی و امنیتی لیبی بحث و تبادل نظر کردند. اردوغان در جریان این گفتگوی تلفنی تصریح کرد: ترکیه از تمامی امکانات و توانایی‌های خود در مسیر خنثی سازی توطئه‌ها علیه ملت لیبی، بهره برداری خواهد کرد.

با تمام این حمایت‌ها و وعده‌های دلاری عربستان به خلیفهحفتر، بررسی تحولات میدانی لیبی نشان می‌دهد که نیروهای تحت امر وی هیچ پیشرفت و دستاورد خاصی را در این خصوص کسب نکردهاندبلکه بر اساس گفته‌های شخصحفتر، نیروهای وابسته به وی از هیچ راهی برای نفوذ به پایتخت و به دست گرفتن کنترل آن دریغ نکرده و دست به بمباران مناطق مسکونی طرابلس زدهاندچرا کهحفتراز آنها خواسته به هر قیمتی کنترل پایتخت را به دست بگیرند.

در نهایت باید گفت که به نظر می‌رسد امیدها برای پایان دادن به بحران منطقه خلیج فارس بسیار کمرنگ شده و هیچ افقی برای حل این بحران دیده نمی‌شود؛ نه تنها به نظر نمی‌رسد که این شکاف عمیق جهان عرب ترمیم شده و از شدت آن کاسته شود بلکه با بررسی تحولات منطقه خاورمیانه و جهان عرب به این نتیجهمیرسیمکه هر جا پای عربستان سعودی و هم پیمانانش در خصوصمسألهایدر میان است قطر به همراه یاران خود برای عرض اندام و مبارز طلبی در برابر ریاض از راه می‌رسد و می‌خواهد این نکته را اثبات کند که دیگر عربستان یا به اصطلاح خادمالحرمینالشریفینسردمدار جهان عرب نیست و لزومی ندارد تمام کشورهای عربی در برابر سیاست‌هایدیکتاتورانهو توسعهطلبانهریاضسرخمکرده و تبعیت محض و بی چون و چرایی داشته باشند چرا که می‌توان گفت مخالفت قطر با سیاست‌های عربستان در این حد و سطح طی دوره اخیر بی سابقه بوده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر ، تاریخ انتشار 12اردیبهشت 98، کد خبر: 4603298، www.mehrnews.com