شعار سال: برخي شكست او را نتيجه همراه‌نشدن كساني دانستند كه خود را به‌ظاهر اصلاح‌طلب معرفي مي‌كنند و از سرمايه اجتماعي اصلاح‌طلبان بهره مي‌برند، اما در حقيقت اصلاح‌طلب نيستند و مشخصا در مجلس، پشت اصلاح‌طلبان را خالي مي‌كنند و برخي نيز سياست اتخاذي عارف را نادرست دانستند و باور داشتند او براي آنكه خود را به كرسي رياست مجلس برساند، باعث شد علي مطهري نتواند نایب‌رئيس مجلس باقي بماند. چنين انتقادهايي تا آنجا پيش رفت كه غلامحسين كرباسچي روز گذشته در گفت‌وگويي گفت: «ممکن است افرادی تمایل داشته باشند سمتی بگیرند و از سوی دیگر آقای مطهری فرد آزاده‌ای بود که هرچند ممکن است برخی با مواضع فرهنگی و اجتماعی او مواضعی داشته باشند، اما به لحاظ سیاسی اظهارنظر‌های شجاعانه‌ای داشتند و در جایگاه هیئت‌رئيسه بیشترین تقابل را جریان تندرو مجلس با ایشان داشتند و حتی با او دست‌به‌یقه شدند. به نظر می‌رسد برخی از افرادی که در جریان اصلاح‌طلبی هستند، این پیشتازی آقای مطهری را در شرایطی که خودشان همیشه ساکت بودند تا جایی که به برخی از آنها گفته شده بود تا‌به‌حال در این مدت نمایندگی یک فوت هم در این میکروفن خود نکرده‌اید، به ضرر خود می‌دیدند. آقای مطهری مسلم است با این همه اظهارنظر شجاعانه دیگران را به حاشیه می‌راند.»

علت انتقادهاي بي‌سابقه به عارف چيست؟
ماجراي انتقادها بيش از اصل موضوع، يعني ناكامي مطهري و عارف در انتخابات مجلس، مهم به نظر مي‌رسد؛ زيرا مشخص نيست تمام انتقادهايي كه به عارف مي‌شود يا همه تعريف‌هایی كه از مطهري مي‌شود، محدود به انتخابات روز يكشنبه مجلس باشد؛ يعني آيا مطهري همواره براي اصلاح‌طلبان به ميزان كنوني مهم بوده است يا اساسا همه اصلاح‌طلبان او را به اندازه عارف اصلاح‌طلب مي‌دانند كه عليه يكي از اعضاي رسمي خود كه بخشي از پيشاني اصلاح‌طلبي محسوب مي‌شود، مي‌شورند و به مواضع او در شرايط پيش از انتخابات حمله مي‌کنند؟ علي مطهري بي‌ترديد از شجاع‌ترين و صريح‌ترين سياست‌مداران حال حاضر كشور است و رويكردهاي سياسي او در بزنگاه‌هاي مختلف، بسيار جلوتر از كساني بوده كه سال‌ها نام اصلاح‌طلبي را يدك مي‌كشند؛ بااین‌حال قطعا از لحاظ حزبي و جناحي او فعلا در چارچوب اصلاح‌طلبي نمي‌گنجد و مشخص نيست آيا انتقادهاي تندوتيز فعلي به عارف مي‌تواند به صلاح جبهه اصلاحات باشد يا خير؟

غلامحسين كرباسچي از اتحادنداشتن اصلاح‌طلبان در مجلس انتقاد كرده است و اين در حالي است كه شايد بخشي از انتقادهاي درست باشد، اما خود چنين انتقادهايي مي‌تواند باعث انشقاق ميان اصلاح‌طلبان ‌شود. البته چنين موضوعي زماني صادق است كه حمايت از مطهري و نقد عارف، فقط محدود به اتفاقاتي باشد كه در جلسه روز يكشنبه مجلس رخ داد؛ وگرنه شايد بتوان موضوع را فراتر از اين ديد.

علت فرامتني نامزدشدن عارف
عارف، لاريجاني و حتي علي مطهري هركدام ظرفيت‌هاي بالقوه‌اي براي رياست‌جمهوري محسوب مي‌شوند؛ چنان‌كه عارف در سال 92 نامزد انتخابات رياست‌جمهوري شد و اگر نامه سيدمحمد خاتمي وجود نداشت، از انتخابات كنار نمي‌رفت و علي مطهري نیز كه چند وقت پيش احتمال نامزدشدنش را در انتخابات سال1400 رد نكرد. لاريجاني نیز گفته است اكنون وقت فكركردن به انتخابات سال1400 را ندارم و حتي بسياري از جناح‌هاي سياسي به او به‌عنوان گزينه ائتلاف نگاه مي‌كنند. در واقع شايد بتوان گفت از يك سو نامزدشدن عارف و ائتلاف‌نكردن فراكسيون اميد با علي لاريجاني ‌پيام مهمی به اصولگرايان معتدل داشت كه اصلاح‌طلبان ديگر تجربه سال 92 و 96 را تكرار نمي‌كنند و از سوي ديگر، عارف كه شأن خود را در حد رياست‌جمهوري مي‌داند، كمتر از دو سال مانده به انتخابات رياست‌جمهوري، زير پرچم لاريجاني نرفت و همين موضوع باعث شد در‌عين‌حال كه فراكسيون اميد مي‌دانست انتخابات را به مستقلين خواهد باخت، بازهم بر نامزد‌شدن عارف تأكيد كند. اين مدعا با اظهارنظر اخير عارف در شوراي سياست‌گذاري نيز تأييد مي‌شود؛ چنان‌كه او در جلسه روز دوشنبه شوراي سیاست‌گذاری گفت: «فراکسیون امید برای حفظ هویت خود و انجام رسالت جریانی، به صورت مستقل در انتخابات هیئت‌رئیسه ورود کرد و تلاش شد با شفافیت و به دور از برخی روابط غیرشفاف، اصالت گفتمانی خود را در درون مجلس به‌عینه نشان دهیم.»

با چنين فرضيه‌اي مي‌توان گفت رقابت روز يكشنبه بيش از آنكه رقابت براي تصدي كرسي رياست مجلس باشد، براي رياست‌جمهوري بوده است. اگر چنين نگاهي حاكم باشد، شايد بتوان علت انتقادهاي بي‌سابقه به عارف را قدري متوجه شد. اكنون كه اعضاي حزب كارگزاران به‌تندي به عارف انتقاد مي‌كنند يا حتي روز گذشته روزنامه ايران كه از آنِ دولت است به عارف حمله‌ور شد، مي‌توان دريافت خط و مرزهاي انتخاباتي اكنون آغاز شده است و چندان نبايد همه چيز را منحصر به از‌دست‌رفتن كرسي نایب‌رئيسي مجلس دانست. در چنين فضايي، شايد نقشه راه انتخابات مجلس و حتي رياست‌جمهوري تغيير كند و بعيد نيست حتي برخي از احزاب اصلاح‌طلب از هم‌كيشان خود مانند عارف عبور كنند و بازهم با اصولگرايان اعتدالي به ائتلاف برسند و ممكن است كه انتقادهاي بي‌حدوحصر به عارف نیز در راستاي همين سياست باشد. البته چنين سياستي تنها يك احتمال است و اين امكان وجود دارد كه با جمع‌بندي شوراي سياست‌گذاري يا اعلام موضع سيدمحمد خاتمي، نقشه راه تغيير كند.

واکنش‌های امیدی‌ها به انتخابات هیئت‌رئیسه ادامه دارد
دلسوزی برای مطهری یا تسویه‌حساب سیاسی؟

اظهارنظرهای اعضای فراکسیون امید آشکار شده است. موافقان و مخالفان نامزدی عارف برای ریاست بهارستان استدلال‌ها را به سطح شبکه‌های مجازی کشاندند. عبدالکریم حسین‌زاده، رئیس کمیته انتخابات هیئت‌رئیسه در توییتی نوشت: «‏برخی، مطالبی درباره عملکرد ما در انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس بیان کرده‌اند. ‏به زودی هم درباره تمامیت‌خواهانی که به اسم استقلال و اعتدال، برای حفظ صندلی با تندترین جریان‌ها معامله می‌کنند، هم درباره دوستانی که هویت فراکسیون را فدای منافع می‌کنند، به رسانه‌ها توضیح خواهم داد». حسین‌زاده هشتگ انتخابات 1400 را ضمیمه توییت خود کرده است تا ارتباط مواضع مخالفان عارف را به‌زعم خود با انتخابات ریاست‌جمهوری پیوند بزند. علیرضا رحیمی که توانست در انتخابات سمت دبیری‌اش را حفظ کند، خود را در صف مخالفان نامزدی عارف قرار داد و نوشت: «اینجانب همراه با آقایان تابش، تاجگردون، مطهری و وکیلی در جلسات مختلف مخالف رقابت برای ریاست مجلس بودیم اما فضای هیجانی بر تصمیم واقع‌بینانه غالب و رقابت تبدیل به قدرت‌نمایی در صحن به قیمت حذف مطهری شد. ‏

نتیجه حاصله فعلی در هفته قبل از انتخابات بارها توسط اعضا به آقای عارف منعکس شد». پیش از او محمدرضا تابش و علی مطهری و غلامرضا تاجگردون در روایت‌هایی مشابه از مخالفت خود گفته بودند. محمود صادقی اما از سمت دیگر ماجرای هیئت‌رئیسه نوشت: «مستقلین ولایی از یک‌سو برای کسب کرسی ریاست روی حذف مطهری با اصولگرایان ولایی معامله کردند، از سوی دیگر فراکسیون امید را عامل حذف مطهری معرفی می‌کنند؛ مانند مغلطه‌ کسانی که عمار را کشتند و گفتند علی او را در مسیر تیرهای ما قرار داد!». فاطمه سعیدی، سخنگوی فراکسیون امید، هم پاسخی خطاب به کسانی که مطهری را قربانی عارف می‌دانستند، نوشت. پیش از این غلامرضا تاجگردون در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود: «هم پارسال و هم امسال به دوستان عرض کردم خط قرمز برای هیئت‌رئیسه به‌دلیل افکار عمومی باید علی مطهری باشد نه کس یا چیز دیگری. خیلی راحت و بدون تدبیر او امروز از بالای صحن به پایین آمد. چیزی از مطهری کم نمی‌شود ولی دوستان چیزی که فراموش کردند این است که باید بدانیم رأی ملت به ما برای چیز دیگری بود.» سعیدی اما در همین زمینه نوشت: «در ادوار گذشته که آقای مطهری نایب رئیس مجلس شدند مثل این‌بار دکتر عارف کاندیدای ریاست بود و ایشان هم کاندیدای نایب رئیسی. تفاوت در ائتلاف برجامیان و نابرجامیان بر سر رأی‌نیاوردن او بود، وگرنه آقای پزشکیان رأی لازم را گرفت. آقایان برای تسویه حساب‌های سیاسی آدرس دیگری بیابند.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 8 خرداد 98، شماره: 3439