فعالان میراث فرهنگی خوزستان با ارسال عکس‌هایی به خبرنگار اسکان‌نیوز توضیح می‌دهند که متأسفانه به علت عدم پرداخت حق الزحمه هیأت کاوش و کارگران از اسفندماه 97 تاکنون و همچنین عمل نکردن سازمان آب و برق استان خوزستان به تعهدات خود در قبال هیأت کاوش، محوطه به حال خود رها شده و اقدامی اساسی جهت وضعیت مبهم و نامعلوم این سایت تاریخی و ارزشمند و بخصوص کشفیات مهم صورت نگرفته است.

این در حالی است که با توجه به گرمای بسیار زیاد خوزستان اکنون این پرسش پیش روست که چرا آثار حاصل از کاوش دست کم به صورت موقت به اداره میراث فرهنگی رامهرمز و یا مرکز استان یعنی شهر اهواز انتقال نیافته است. در چنین وضعیت آب و هوایی با توجه به بارش‌های سیل‌آسای بهاری و گرمای و شرجی بودنِ اکنون هوا، پاسخ کارشناسی به وضعیت تابوت‌ها و استخوان‌های کشف شده چیست؟ و چرا پژوهشکده باستان‌شناسی و اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان در این خصوص اقدامی انجام نداده‌اند؟

در این بین اما میثم حسین‌زاده سرپرست هیأت باستان‌شناسی جوبجی به خبرنگار اسکان‌نیوز می‌گوید: ما در حال جمع آوری آثار هستیم. چون مدتی کار نیمه تمام ماند. کارهای حفاظتی و استحکام بخشی آثار در سایت انجام شده بوده و اکنون در حال آماده سازی برای جابجایی هستیم.

عکس‌های ارسالی نشان از بسته بودن آثار دارد اما چرا تا کنون جابه جا نشده‌اند؟ حسین‌زاده در این خصوص هم توضیح می‌دهد:ما برای جابه‌جایی نیاز داشتیم تا مرمتگران اثار را بلوک می‌کردند تا بتوانیم جابه جایشان کنیم. قصد ما هم هرگز نگهداری آنها در محوطه باز نبوده است.که در همین هفتهبه امید خدا این اتفاق رخ خواهد داد. باید صفحه‌ای زیر آنها قرار بگیرد چرا که اثار سرجایشان خرد شده‌ و تکه تکه هستند و مرمتگران آنها را باند پیچی کرده‌اند و مواد شیمیایی زده‌اند که یک تکه باقی بماند و یک صفحه فلزی هم زیر آنها قرار دادیم تا بوسیله آن منتقل شوند.

او طول کشیدن این پروژه را مشکلات مالی عنوان کرد که اکنون حل شده است.

محمد محمدعلی نژاد رئیس اداره میراث‌فرهنگی رامهرمز در پاسخ به پرسش خبرنگار اسکان نيوز، در خصوص بازدیدش از سایت جوبجی و اقداماتی که می‌توان در این خصوص انجام داد پاسخگویی را منوط به هماهنگی با روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان می‌کند و می‌گوید:«تمام مکاتابات و گزارش‌های ما به استان ارسال شده است»که تا لحظه انتشار گزارش امکان هماهنگی خبرنگار اسکان نيوز با مدیر روابط عمومی فراهم نشده است.

اکنون یک پرسش جدی پیش رو است آیا در این جابه‌جایی، یک متخصص استخوان‌شناسی از پژوهشکده باستان‌شناسی راهی رامهرمز می‌شود تا میزان خسارات وارده به اجساد این تابوت‌ها در طول این مدت و اقدامات پیشگیرانه را برآورد کند. از سویی اخبار‌های واصله نشان از آن دارد که اداره میراث فرهنگی رامهرمز هم برای پذیرش این اثار اعلام امادگی کرده است و مکاتباتی هم با فرمانداری، اداره کل میراث فرهنگی استان و شواری تأمین شهرستان داشته اما از این سو قطعا تیم مرمتگر و باستان شناسی هم نیازمند مواد و وسایلی است که این آثار در معرض نور و هوا و گرما و رطوبت آسیب نبیند و این امر نیازمند بودجه‌ای است که مسوولان ذی ربط در استان و سازمان میراث فرهنگی دستکم با توجه به اهمیت محوطه باید تأمین کنند چرا که از عرصه و حریم آن که دفاع نکردند حداقل آثار بدست آمده به خوبی نگهداری شود.

به گزارش اسکان نيوز، این اتفاقات در حالی رخ داده است که مسوولان میراث فرهنگی عرصه و حریم محوطه باستانی جوبجی را از سال 88 تا کنون ابلاغ نکرده‌اند. و در نهایت در ابان 97 با صدور مجوز جدید پژوهشگاه میراث فرهنگی برای کاوش 700 میلیون تومانی در این محوطه، مقدمات عبور کانال آب طرح 550 هکتاری سازمان آب و برق خوزستان در عرصه محوطه جوبجی فراهم می‌شود و این پرسش را پیش رو می‌گذارد که چرا سازمان میراث فرهنگی از همان ابتدا قاطعانه اعلام نکرد که امکان عبور کانال از عرصه این محوطه وجود ندارد و چرا راهکار جایگزین انتخاب نشد؟

 سال ۸۶ حین اجرای برنامه لوله‌کشی، لودرهای سازمان آب و فاضلاب خوزستان هنگامی‌ که محوطه تاریخی روستای جوبَجی رامهرمز را عرصه تاخت و تاز خود قرار دادند گنجینه‌ای نمایان شد و مقدمه حضور پژوهشکده باستان‌شناسی در محل را فراهم آورد. کشف گنجینه طلایی و مفرغی حاکم عیلامی رامهرمز در روستای جوبجی در تاریخ ۹ اردیبهشت ۸۶ قدمتی حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد در تپه باستانی جوبجی را به ارمغان آورد.در آن هنگام کاوش‌های هیئت باستان شناسی به سرپرستی خانم دکتر آرمان شیشه‌گر در منطقه جوبَجی رامهرمز در سال ۸۶ آغاز شد که منجر به کشف آرامگاهی با دو تابوت متعلق به دو زن عیلامی از نزدیکان پادشاه ایلامی نو یعنی «فرزند این دد» به همراه اسباب و زیور آلاتی که با این اجساد دفن شده بود، شد.

گنجینه مشهور جوبجی که در سال 86 کشف شد

آرمان شیشه‌گر سرپرست هیأت کاوش در آن زمان توضیح داده بود که تپه جوبجی دارای آثاری از دوره اشکانی است که لایه اشکانی آن دچار آسیب فراوانی شده است ولی لایه عیلامی که آرامگاه یافت شده در سال ۱۳۸۶ در آن قرار دارد در بستر طبیعی رودخانه بوده و آسیب کمتری متوجه آن شده است.

به این ترتیب در سال‌های گذشته و در فصل‌های پیشین کاوش جوبجی آثار معماری هخامنشی، گورستان اشکانی، دیواره‌های مربوط به عیلام نو و سفال مربوط به عیلام میانی به دست آمد.

در کاوش‌های دی ماه سال 97 کشف گورستانی از دوران تاریخی خبرساز شد. در آن زمان میثم حسین زاده سرپرست هیئت باستان شناسی توضیح داد:در نتیجه این مرحله از کاوش‌ها تاکنون بقایا و شواهد استقرارهای از دوره عیلام نو، پارتی و اسلامی به همراه شواهدی از تدفین انسانی مربوط به دوره عیلامی و پارتی به شکل گورهای چاله ای ساده و تابوت های سفالین به همراه گورنهاده‌هایی از نوع ظروف سفالین لعابدار و ساده به دست آمد.برپایه نتایج حاصل از کاوش تابه کنون می‌توان گفت این بخش از محوطه گورستانی متعلق به دوران تاریخی بوده که در قرون میانی دوران اسلامی نیز مورد استفاده گروه های کوچ نشین قرار گرفته، علاوه بر آن شواهدی از کاربری صنعتی(کارگاه پخت سفال) مشاهده می‌شود.

حال با توجه به اتفاقات رخ داده در جوبجی به نظر میراث سازمان میراث فرهنگی از سطح کلان تا خرد منتظر است تا صرفاً کاوشی صورت بگیرد ومجوز عبور لوله از عرصه یک محوطه باستانی صادر شود. و همچنان این پرسش باقی بماند که آیا راه‌های جایگزین برای این طرح بررسی شده است؟ زمانی آرمان شیشه‌گر از این سخن می‌گفت که باید لوله‌های کانال آب از پایین رودخانه عبور کند بعدها صحبت از آن شد کانال از روی زمین‌ها و نه از دل زمین رد شود. ولی امروز شاهد آن هستیم در محلی که به طور مشخص در آن آثار هست و هرگونه دخل و تصرفی در آن خلاف قانون است و نامش را هم عرصه نهاده‌اند چگونه مسوولان میراث فرهنگی خوزستان، پژوهشکده باستان‌شناسی و پژوهشگاه میراث فرهنگی، دفتر ثبت آثار تاریخی و دفتر پایگا‌ه‌های میراث فرهنگی حدود حفاظت از یک عرصه را به یک کاوش نجات بخشی تقلیل داده‌اند.

نکته قابل تأمل آن که در دولت نهم و دهم که همه مدعی‌اند بیشترین خسارت به سازمان میراث فرهنگی وارد شد و در بهمن،۱۳۹۱ پریسا محمدی رئیس وقت پژوهشگاه باستان‌شناسی، در حکمی درخصوص رد شدن کانال آب اعلام کرد: «پیشنهاد پژوهشکده‌ میراث فرهنگی در رابطه با مسیر انتقال آب، تغییر مسیر نصب، احداث و لوله‌گذاری در خارج از عرصه و حریم محوطه جوبجی است.» اما اکنون در دولت دوازدهم سازمان میراث فرهنگی به کاوش نجات بخشی بسنده می‌کند.

این درحالی است که در سال ۹۲ با جدی شدن طرح طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان و ایلام بارها و بارها رسانه‌های حوزه میراث فرهنگی هشدارها را به مسئولان میراث فرهنگی دادند و خواستار آن شدند تا با سازمان آب و برق خوزستان وارد گفت‌وگوی جدی شود تا در اجرای این طرح مسائل زیست محیطی و میراث فرهنگی به صورت جدی لحاظ شود. حتی در همایشی که پژوهشگاه میراث فرهنگی با حضور مسئولان میراث فرهنگی برگزار کرد، باستان‌شناسان نسبت به این مسأله و گذر این طرح از محوطه‌های تاریخی خوزستان اخطار دادند اما نتیجه‌ای در بر نداشت. تا آنجا که اکنون خبر می‌رسد محوطه جوبجی در رامهرمز به یکی از قربانیان این طرح بدل شده است.

جوبجی محوطه‌ای بی‌پناهی است که سال‌ها آماج بی‌مدیریتی قرار گرفته است. کشت و زرع روی عرصه پیشنهادی، حضور قاچاقچیان و عدم ابلاغ تعیین عرصه و حریم از سال ۸۸ تاکنون تنها مشکلات جوبجی نیست. از روی این عرصه به دلیل احداث جاده از وسایط نقلیه سنگین تا موتور سیکلت رد می‌شود. برای سالیانی در دهه ۶۰ هم این محوطه طعمه یک سنگ شکن دیگر به نام «سنگ‌شکن رایگانی (دامغانی)» شد و آسیب‌های بسیاری دیده بود. همچنان که سال ۸۳ با مجوز رئیس میراث فرهنگی وقت با تأسیس معدن شن و ماسه بخش‌های زیادی از عرصه محوطه طعمه تولید شن و ماسه شد و بنا بر گزارش میدانی محلی که انبوهی از قطعات سالم و شکسته سفالی وجود داشت در اثر بی‌توجهی به ارزش‌های میراثی و مطالعاتی آن به شن و ماسه تبدیل شد.

شعار سال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری اسکان نیوز، تاریخ انتشار:1 تیر 1398،کدخبر:20687 ،www.eskannews.com