شعار سال: رویکردهای زورمدارانه دولت «دونالد ترامپ» علیه ایران تاکنون بی نتیجه و شکست خورده بوده است؛ تحلیلگران و رسانه ها در غرب بهترین راه برای کسب دستاورد مثبت برای رئیس جمهوری آمریکا تا پیش از انتخابات سال 2020 را دگرگونی بنیادین در رویکرد سیاست خارجی این کشور می دانند.
«دونالد ترامپ» در حالی به دومین دور انتخابات ریاست جمهوری در سال 2020 نزدیک می شود که تاکنون هیچ دستاورد بزرگی را در کاهش تنش های بین المللی خود کسب نکرده است. افکار عمومی آمریکا از وی انتظار داشت تا بتواند آنگونه که ادعا می کند در سیاست خارجی به ویژه در خاورمیانه و مخصوصا در پرونده ایران  موفقیت های قابل توجهی را کسب کند.

به رغم همه این ادعاها کاخ سفید در بیش از دو سال اخیر نتوانست موفقیت چندانی را کسب کند. روزنامه «گاردین» در این زمینه در گزارشی با عنوان «چرا فشار حداکثری ترامپ حداقل نتیجه را داشت» آورده است ترامپ کمتر از یک سال و نیم مانده به انتخابات ریاست جمهوری موفقیت مشخصی را در حوزه سیاست خارجی نداشته و حتی در برخی پرونده ها شکست دراماتیکی را تجربه کرده است. دلایل گوناگونی وجود دارد که رئیس جمهوری آمریکا بخواهد این فرایند را تغییر دهد زیرا 16 ماه باقی مانده تا انتخابات بسیار برای وی حیاتی است.

ترامپ از دو توافق هسته ای با ایران و روسیه به امید دستیابی به قراردادی بهتر خارج شد اما این خواسته دور از دسترس تر از هر زمان دیگر به نظر می رسد. فقدان این دو توافق ممکن است چالش های اشاعه ای چشمگیری را به همراه داشته باشد.

ترامپ در مورد ونزوئلا هم با وجود اعمال فشار سنگین اقتصادی نتوانست دستاورد سیاسی درخوری را کسب کند. همچنین در عراق، سوریه و افغانستان هم وی یا دستاورد قابل ذکری نداشت یا اینکه در این کشورها دیگر بازیگران هم نقش عمده ای را داشته اند.

شاید بتوان قابل توجه ترین دستاورد وی در حوزه سیاست خارجی را دیدار با رهبر کره شمالی دانست، اما این پرونده نیز تاکنون توخالی بود مخصوصا آنکه پیونگ یانگ به توسعه توانایی های موشکی و هسته ای خود ادامه می دهد.

طبق تحلیل فوق، موضوع سیاست خارجی نقش پررنگی را در انتخابات ریاست جمهوری دارد اما ترامپ در بیش از 30 ماه اخیر خود را رهبری نشان داد که پیمان ها را برهم می زند یا در مقابل رهبران دیگر کشورهای جهان می ایستد. در یکی از این پرونده ها موضوع فشار حداکثری بر تهران هم در دستور کار تیم وی در کاخ سفید قرار دارد. کاخ سفید امیدوار است با این فشارها بتواند رفتار ایران را تغییر دهد و تهران را به میز مذاکره مجدد باز گرداند. به نوشته روزنامه گاردین، همه رویه ها و خط مشی هایی که تاکنون از سوی دولت ترامپ دنبال شد نتیجه عکس داده است. رویکرد ایران در خلیج فارس تندتر شد. با اینحال ترامپ هنوز مدعی است که دستاوردهای خوبی از فشار بر تهران داشته است.
موانع سیاست خارجی دولت ترامپ

برخی تحلیلگران اعتقاد دارند ترامپ برای دستیابی به نتیجه ای مطلوب در سیاست خارجی به ویژه در مورد ایران که یکی از مهمترین پرونده های وی را تشکیل می دهد باید رویکرد متفاوتی را دنبال کند. تغییر خط مشی ها در قبال ایران می تواند برای وی در کسب موفقیت در آینده مفید باشد و حتی در مسیر انتخابات ریاست جمهوری به کمک وی بیاید. با این حال کارشناسان از وجود موانع جدی بزرگی در درون ساختار و رویکردهای بین المللی واشنگتن سخن می گویند. به همین دلیل نشریه «پلیتیکو» اعتقاد دارد تحولات اخیر نشان می دهد دونالد ترامپ برای رسیدن به موفقیت باید رویکرد خود را که هیچ جایی برای مذاکره در آن قرار نداده است، تغییر دهد.

از زمانی که ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شد پی در پی سیاست غلط فشار حداکثری علیه تهران را که برخی از نزدیکان به وی توصیه کردند با شدت تمام به اجرا درآورد. فرض وی  این است که تشدید فشارها به ویژه در حوزه اقتصادی و سیاسی ایران را به زانو در می آورد و تهران را برای مذاکره دوباره و انعقاد توافقی جدید آماده می کند.

در این گزارش که به قلم «سید حسین موسویان» استاد دانشگاه پرینستون و دیپلمات پیشن ایرانی نگاشته شد، آمده است این رویکرد ترامپ نه تنها کارساز نبود بلکه دشمنی میان دو کشور را افزایش داد و باعث بروز سیاست و اقدامات غیرمنتظره ای از سوی دو کشور شد. همین امر نگرانی جدی جامعه بین المللی نسبت به وقوع جنگ را به همراه داشته است.

به نوشته گزارش پلیتیکو، اگر ترامپ همین مسیر کنونی را دنبال کند نتیجه ای جز شکست دریافت نخواهد کرد. اگر ایجاد توافقی سازنده مورد انتظار است پس رئیس جمهوری آمریکا باید رویکرد تند و جنگ طلبانه در کنار سیاست تحریمی خود را کنار بگذارد. به اعتقاد تحلیلگران فقط یک تغییر بنیادین در رویکرد های واشنگتن می تواند به توافقی منجر شود که تنش ها را کاهش می دهد.

طبق تحلیل فوق، موانع گوناگونی در مسیر راه حل دیپلماتیک برای این چالش وجود دارد نخستین و بزرگترین مانع نبود یک مذاکره واقعی میان دو کشور است به ویژه آنکه در ایالات متحده موضع منسجمی در این زمینه وجود ندارد. دیدگاه برخی سیاستمداران اصلی در آمریکا آشکارا متضاد نظر و مسیر رئیس جمهوری این کشور است. در مقابل در تهران بسیاری از مقامات اعتقاد دارند ترامپ تنها می خواهد میراث رئیس جمهوری پیش از خود را که همان برجام است نابود سازد و توافقی را با نام خودش به سرانجام برساند.

مانع دوم برای دستیابی به یک توافق دخالت های اسرائیل و عربستان سعودی و دیگر متحدان آمریکا است که چگونگی و ماهیت سیاست خارجی دولت ترامپ را شکل می دهند. مقام های ایرانی این کشورها را مسئول تشدید دشمنی میان تهران و واشنگتن می دانند.

مانع سوم آن است که هیچ کارشناس یا تحلیلگری اعتقاد ندارد که دولت ترامپ بتواند به توافقی بهتر از توافق برجام با ایران در حدود یک سال و نیم باقی مانده از دوره ریاست جمهوری دست پیدا کند. حال آنکه برای امضای توافق هسته ای سال 2015 بیش از 12 سال وقت و مذاکره شدید صرف شد.
در نهایت حتی اگر ایران و آمریکا پشت میز مذاکره بنشینند هیچ تضمینی وجود ندارد که رئیس جمهوری بعدی آمریکا این مذاکرات را ادامه دهد یا به توافق های امضا شده در آن پایبند بماند. مانع بعدی سیاست خودزنی است که ترامپ در پیش می گیرد. دولت آمریکا با تحریم رهبر عالی و وزیر امور خارجه ایران در واقع هر فرصتی را برای راه اندازی یک دیپلماسی سازنده با تهران دفن می کند.

آخرین و شاید بارزترین موضوعی که مانع از کسب دستاوردی برای ترامپ می شود ناآشنایی عمیق دولت ترامپ با پویایی سیاست، فرهنگ و جامعه ایرانی است. ایران کشوری است که به تاریخ و تمدن طولانی خود می بالد و در مقابل هر رفتار یا خط مشی که بخواهد دستاوردها و داشته های آن را  تضعیف کند، می ایستد.

براساس تحلیل این نشریه آمریکایی، امیدواری برای حل این بحران نیازمند آن است که رئیس جمهوری آمریکا تاکتیک زورمدارانه و سیاست تحریمی خود را تغییر دهد تا فضایی برای دیپلماسی باز شود. مهمترین مسئولیت دولت آمریکا ایجاد یک مسیر ارتباطی قابل اعتماد و گماردن تیم جدیدی است که درک بهتری را از واقعیات در ایران و کل منطقه دارد.