شعار سال:

سعدالله زارعی چهارشنبه شب در همایش «جهان روی موج تلاطم» در موسسه جوانان آستان قدس رضوی در تحلیل مسئله کودتا ترکیه اظهار داشت: با توجه به برخوردهای اردوغان و حزب اعتدال و توسعه انتظار حرکت از سوی نظامیان پیش‌بینی می‌شد و این کودتا به احتمال بسیار قوی با آمریکا و عربستان و طرف‌های دیگر هماهنگ شده بود.

وی در ارتباط با دلایل احتمال حمایت آمریکا و عربستان از کودتای ترکیه خاطرنشان کرد: بعد از کودتا، آمریکایی‌ها از عوامل کودتا به عنوان دفاع از حقوق بشر حمایت کردند و هنگامی که اردوغان و تشکیلات دولت ترکیه، آمریکایی‌ها و عامل اصلی آمریکا؛ «فتح الله گولن» را مورد سئوال قرار می‌دهند، آمریکایی‌ها رد نمی‌کنند و می‌گویند اگر مدرکی دارید، مدرکتان را رو کنید، همچنین در ارتباط با عربستان هنگامی که از «عادل الجبیر» در ارتباط با کودتا می‌پرسند می‌گوید: «ما اطلاع داریم» و محکوم نمی‌کند.

کارشناس برجسته مسائل بین‌الملل در ادامه عنوان کرد: در این کودتا، ارتش مراحلی را در نظر گرفته بود و این مرحله‌بندی به این خاطر بود که اگر در مرحله اول پیروز شدند، مرحله دوم و سوم را اجرا کنند ولی اگر شکست خوردند افراد مراحل بعد آسیبی نبینند، همچنین قاطع نبودن ارتش هنگام ورود، به معنی عدم اطمینان نسبت به پیروزی کودتا در دو شهر آنکارا و استانبول بوده است.

زارعی در ارتباط با علل عدم اطمینان نسبت به پیروزی کودتا تصریح کرد: شبکه‌های آمریکایی به دو دسته تقسیم و قسمتی اخبار کودتا و بخش دیگر مصاحبه اردوغان را پخش می‌کردند، همچنین سخنگوی کاخ سفید با موضعی نامشخص در مصاحبه خود اعلام می‌کند امیدواریم در ترکیه اتفاق ناخوشایند رخ ندهد، البته ممکن است خوشایند باشد و اینها همه دلیل بر عدم قطعیت موفقیت کودتا است.

کارشناس مسائل بین الملل با بیان این موضوع که دولت ترکیه گفته  فتح‌الله گولن پشت صحنه کودتا بوده و او نیز تکذیب نکرده است، افزود: اگر گولن پشت پرده کودتا باشد حتماً کودتا آمریکایی است و این با منافع ملی کشور ما ناسازگار است.

وی در ارتباط با علل کودتای آمریکایی‌ها علیه اردوغان گفت: اردوغان در بعضی مسائل مخالف با آمریکا بوده و گاهی نیز تند رفته، یکی از این مسائل حملات تند اردوغان نسبت به گولن است، همچنین با وجود این که ترکیه با اسرائیل روابط خود را قطع نکرده، اما گاهی موضع او در کنار نیروهای حماس است و در نشستی به اسرائیلی‌ها گفته بود: «شما کودک‌کش هستید و من در کنار شما نمی‌مانم».

زارعی در ادامه تاکید کرد: رفتار کشور ترکیه نسبت به مسائل سوریه مورد قبول آمریکا نبود، زیرا ترکیه در عرصه حرف بسیار انقلابی بود، اما در عرصه عمل به شدت محافظه‌کارانه رفتار می‌کرد و این سبب ناراحتی آمریکا شد، زیرا آنها برای سوریه حکومتی لائیک وابسته به عربستان را در نظر گرفته‌اند اما کشور ترکیه می‌خواهد اخوانی‌ها در سوریه قدرت را دست بگیرند.

کارشناس مسائل بین الملل در ارتباط با علل شکست کودتا خاطرنشان کرد: اطلاعات کودتا در زمان مناسب به سیستم اطلاعاتی ترکیه رسید و به همین خاطر دولت زیاد غافلگیر نشد، در نتیجه توانست عناصر مهم خود را حفظ و سیستم ضدکودتا را فعال کند، همچنین در این سیستم اطلاعاتی همسایگان نیز به ترکیه کمک کردند، در هنگام آغاز کودتا موج مردمی به پا شد و بلندگوهای مساجد در شهر استانبول شعارهای ضد‌آمریکا می‌دادند زیرا تب مخالفت با آمریکا در ترکیه بسیار شدید است.

وی تصریح کرد: کودتاچی‌ها نتوانستند سیستم و سازمان خود را خوب بچینند، سئوالی که مطرح است چرا آنان فرودگاه را گرفتند؟ و کاخ رئیس جمهور را اشغال نکردند؟ همچنین هلی‌کوپترهای آنان مانند هلی‌کوپترهای شناسایی عمل می‌کردند در حالی که زمان کودتا باید عملیاتی کار کرد و اطلاعات را از قبل به دست آورد.

زارعی در ارتباط با گولن گفت: به لحاظ تفکر مذهبی طرفدار جریانی است که یک نوع عرفان شخصی مبنی بر گریز فرد از صحنه سیاسی را دنبال  می‌کند و از لحاظ پیشینه نزدیک ترین تفکر به آنها نورسی هستند، خشونت، مبارزه و مسئولیت‌های اجتماعی در تفکر آنها معنایی ندارد و غرب را به عنوان یک تمدن می‌پذیرند و با آن همکاری می‌کنند.

کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه تاکید کرد: شبیه‌ترین تفکر به گولن در کشور ما امثال عبدالکریم سروش هستند که از نظر آنان جهاد، تفسیر واحده از دین، مخالفت با آمریکا و مسئله روحانیت بی‌معناست و دین مقوله‌ای است که در طول زمان شکل گرفته و در حال کامل شدن است.

وی با بیان این نکته که گولن در ترکیه مورد حمایت خاص است، افزود: در جامعه ترکیه چون روحانیت مانند حوزه‌های علمیه در ایران وجود ندارد در نتیجه گولن و امثال آن در زمینی بدون رقیب در حرکت هستند، همچنین برخی آمار نشان می‌دهد که گولن 14 هزار مدرسه در ترکیه دارد، برخی می‌گفتند او در همه جا نیرو دارد به جز ارتش که مسئله کودتا نشان داد او در ارتش نیز نیروهایی دارد.

زارعی خاطرنشان کرد: اگر کودتا در ترکیه پیروز می‌شد یک رهبری با داعیه دینی در مقابل  ایران قد علم می‌کرد و با توجه به اینکه مردم از گروهک‌های تروریستی مانند داعش خسته شده‌اند به آن می‌پیوستند و یک جریان ایجاد می‌شد، اما به لطف خدا این کودتا شکست سنگینی خورد که برای آمریکا نیز بسیار دردناک بود.

کارشناس مسائل خاورمیانه در ارتباط با پیامدهای کودتا برای دولت ترکیه گفت: اردوغان در داخل ترکیه مخالفان قدرتمندی داشت و موضوع کودتا سبب شده که از این به بُعد مخالفان خود را به کودتاگران متهم کند و آنها را این گونه مهار کند و به همین خاطر موقعیت اردوغان برای مدتی تثبیت شده است.

وی در ادامه تصریح کرد: به لحاظ اجتماعی همه مردم از هرج و مرج گریزان هستند و کسی که ناامنی ایجاد می‌کند مورد تنفر مردم قرار می‌گیرد و کسی که ناامنی‌ها را مهار می‌کند به شدت محبوب مردم می‌شود و به این خاطر نیز برای مدتی اردوغان مورد حمایت مردم قرار می گیرد و برای آنها محبوب است.

زارعی با بیان اینکه بعد از کودتا ترکیه دچار تحول می‌شود عنوان کرد: ترکیه باید بالاخره از خواب بیرون می‌آمد، پیش از کودتا ترکیه در طیف آمریکا بود، اما در این کودتا معلوم شد که فقط ایران مخالف با کودتا در ترکیه بوده و این سبب می‌شود وضعیت خارجی ترکیه دچار تحول شود و گرایش خارجی به سمت ایران و جبهه مقاومت بیشتر و نسبت به آمریکا کمرنگ‌تر شود.

کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه ترکیه در منطقه بخشی از ساز و کار آمریکا شده بود افزود: بعد از کودتا نقش‌آفرینی ترکیه در منطقه خط می‌خورد، در نتیجه یک عنصر محدود کننده از بین می‌رود و این ظرفیت جدید برای ما ایجاد می‌کند، اگر ترکیه حذف بشود در حلب اگر سرعت ما پنج کیلومتر بر ساعت بود تبدیل به 200 کیلومتر بر ساعت می‌شود و این اتفاق استراتژیکی مهمی است.

وی در ارتباط با مسئله کشتار در کشمیر گفت: در کشمیر دعوای اهل تسنن با هندوها ایجاد شده است در نتیجه فتنه‌ای با نام مبارزه با تکفیر شکل گرفته است، کشمیر براساس توافق 1947 باید یا به پاکستان می‌پیوست یا مستقل می‌شد اما در حال حاضر توسط هندوها اشغال شده است.

زارعی در ادامه تصریح کرد: مسئله این است که مسلمانی در کشور خودش که اشغال شده به طرز فجیعی کشته می‌شود حال این مسلمان افراطی باشد یا نباشد اهمیت ندارد بلکه مهم این است که این مسلمان در کشور خودش با توهین و تحقیر از بین می‌رود، درست است که ارتباط ما با هندی‌ها خوب است و به ارتباط اقتصادی با آنها نیاز داریم اما  نیاز به عزت و جوانمردی و دفاع از مظلومان نیز داریم.

کارشناس برجسته مسائل بین‌الملل عنوان کرد: اگر سکوت کنیم ممکن است اتفاق بدتر رخ بدهد، برای هندوها شیعه و اهل تسنن اگر دستور سیاسی داشته باشند، تفاوتی ندارد به همین دلیل موضع‌گیری محکم در برابر آنها اهمیت دارد زیرا اگر حس کنند مانعی ندارند بیشتر نفوذ می‌کنند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار 31 تیر 1395، کد مطلب:1136050 : www. tasnimnews.com