شعار سال: اگرچه جنگ تحمیلی سال هاست به پایان رسیده؛ اما بدون هیچ شک و تردیدی می توان گفت که این دوران، یکی از طلایی ترین بخش های تاریخ این سرزمین است، چرا که بسیاری از داشته ها و تجربیات ناب کشور در این هشت سال شکل گرفته است.

 

فارغ از تجربیات و آموخته های فراوان هشت سال جنگ تحمیلی که در عرصه نظامی برای کشور حاصل شد، این برهه از تاریخ درس های فراوانی در حوزه مدیریت کشور، فرهنگ اجتماعی و بسیاری از زمینه های دیگر برای نسل امروز و نسل های آینده به همراه داشته است.

 

آنچنان که از خاطرات، داستان ها و گفته های اقشار مختلف مردم، اهالی سیاست، فرهنگ، نظامیان، بسیجیان و ... می توان استنتاج کرد، یکی از اصلی ترین دستاوردهای دوران دفاع مقدس، شکل گیری و تبیین تفکر بسیجی است، که خیل زیادی از صاحب نظران اجتماعی معتقدند اصلی ترین دلیل موفقیت کشور در مدیریتجنگ همین تفکر بوده است.

 

آنطور که بسیاری تاریخ نگاران معتقدند، نقش تفکر بسیجی در جنگ تحمیلی انکار ناپذیر است، تفکری که در طول هشت سال دفاع از کشور در متن ملت از هر رده ای از مردم عادی تا مدیران ارشد وجود داشت و سبب شد علی رغم همه کمبودها و مشکلات جاری کشور در آن مقطع،تمامی اقشار جامعه در کنار یکدیگر تا رسیدن به پیروزی در مقابل دشمنان، ایستادگی کنند.این نگرش خاص، که از آن با عنوان تفکر بسیجی یاد می شود در دوران جنگ با رژیم بعث باعث بوجود آمدن بنیان های الگوی جدیدی از مدیریت شد که امروز به آن الگوی مدیریت جهادی گفته می شود.

 

با بررسی دستاوردها و عملکرد فرماندهان نظامی و مدیران کشور در دوران دفاع مقدس می توان درک کرد، تمامی شاخص های اصلی مدیران جهادی را می شود در منش و رفتارشان یافت چرا که آنان با توکل به خدا، خود باوری و با درایت و هوشمندی از تمامی ظرفیت در جهت دفاع از کشور در برابر دشمنان، استفاده کرده و صرفا" با انگیزه خدمت در راستای بهبود زندگی مردم تلاش کرده اند. مردم و مسئولان در آن دوران طلایی با ولایتمداری مثال زدنی و همچنین همت جهادی و ساده زیستی توانستند بر مصائب فراوان آن دوران از جمله جنگ و تحریم اقتصادی فائق آیند و برگی زرین و شکوهمند از تاریخ را برای کشور رقم بزنند.

 

با آنکه انتظار می رفت این روحیه پس از دوران دفاع مقدس نیز ادامه یابد و باعث سازندگی و پیشرفت های بنیادین در مسیر تحقق تمدن ایرانی اسلامی شود، متاسفانه با پایان جنگ و بوجود آمدن این تصور که روحیه جهادی و تفکر بسیجی مربوط به دوران جنگ است؛روحیه اشرافی گری، مقام پرستی، رفاه طلبی و فراموشی عوامل معنوی در کشور رشد یافت، که باعث شد به تدریج روحیه مدیریت جهادی و تفکر بسیجی در جامعه کم رنگ شده و به تبع آن شاهد بروز بسیاری از مشکلات در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی در کشور باشیم.

 

هر چند در طی سال های بعد از جنگ بارها و بارها شاهد این بودیم که رهبر معظم انقلاب با درایت بی نظیرخود سعی در توجه دادن و ارشادمسئولان کشور در مورد غفلت ها و سستی ها در عرصه مدیریت بودند، اما منیت ها و سرگرم شدن مسئولان به اختلافات و درگیری های جناحی و فرعی باعث شد تا آن چه که از آنان در عرصه مدیریت کشور انتظار می رفت رخ ندهد و آنطور که مقام معظم رهبری این موضوع را از چالشهای اصلی کشور دانستند و فرمودند: « چالشهاى درونى ما اینها است: سرگرم شدن به اختلافات در داخل کشور؛ اختلافات فرعى و اختلافات سطحى، ما را سرگرم بکند، در مقابل هم قرار بدهد، تعارض به‌وجود بیاورد، ما را از مسائل اصلى و از خطوط اصلى غافل بکند؛ اینیکى از مصادیق آن چالش اصلى است که عرض شد. از دست دادن انسجام ملت از چالشهاى ما است. دچار شدن به تنبلى و بى‌روحیگى، دچار شدن به کم‌کارى، دچار شدن به یأس و ناامیدى، تصور اینکه ما نمی توانیم، تصور اینکه تا حالا نتوانستیم؛ نخیر، همان‌طور که امام فرمودند ما میتوانیم، باید عزم داشته باشیم، عزم ملى و مدیریت جهادى میتواند همه‌ى این گره‌ها را باز کند. اینها همه، آن چالشهاى درونى ما است که باید با اینها مقابله کنیم.»

 

اما اکنون که کشورمجددا در شرایط حساسی قرار گرفته است واز یکسو گرفتار تحریم های بی سابقه و از سوی دیگر شاهد حملات شدید رسانه های بیگانه و جنگ نرم است به نظر می رسد فضای مناسبی برای احیای تفکر ناب بسیجی و شکل دهی مدیریت کشور بر مبنای مدیریت جهادی ایجاد شده است، چرا که بهترین راه برای عبور کشور از تمامی مشکلات همین سبک از تفکر بوده، همچنان که رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرموده اند: «بنده از ضعفهای فعّالیّتهای مسئولین کشور -از جمله خودِ این حقیر- در سطح عموم ملّت ایران و در طول سالها، آگاهم؛ ضعفهای زیادی وجود داشته که این مربوط به مدیریّتهای ما است، مربوط به حرکت عمومی نظام اسلامی نیست. ما هرجا یک مدیریّت انقلابیِ فعّالِ پُرتحرّک داشتیم، کار پیش رفته است؛ هرجا مدیریّتهای ضعیف، بی‌حال، ناامید، غیرانقلابی، و بی‌تحرّک داشتیم؛ کارها یا متوقّف مانده است، یا انحراف پیدا کرده است. این مسئله‌ای است که وجود دارد؛ یک اشکالی و یک ضعفی است که وجود دارد؛ باید مدیرانمان ان‌شاءالله پُرانگیزه‌تر باشند، کارآمدتر باشند، تلاش بیشتری را انجام بدهند، و به حول و قوّه‌ی الهی همین‌جور هم خواهد شد. من به­‌طورقاطععرضمیکنم که اگر مدیریّت در بخشهای مختلف کشور، متدیّن باشد، انقلابی باشد و کارآمد باشد، همه‌ی مشکلات کشور حل خواهد شد؛ ما مشکل غیرقابل حلّی در کشور نداریم. یک نکته این بود که عرض شد.»

 

امید است که تمامی آحاد جامعه به خصوص مدیران و مسئولان کشور با بهره گیری از راهنمایی های مقام معظم رهبری و بهره بردن از تجربیات ناب دوران جنگ تحمیلی با احیای تفکر ناب بسیجی و روحیه مدیریت جهادی از این شرایط سخت، کشور را عبور داده و با عزمی راسخ در راستای تجلی تمدن ایرانی اسلامی تلاش کنند.رهبر معظم انقلاب، احیای کلیدواژة مدیریت جهادی را راه حل برون رفت از وضعیت کنونی کشور در عرصه های مختلف می دانند و بیان می کنند : «اگر مدیریت جهادییا همان کار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاکم باشد، مشکلات کشور، در شرایط کنونیِ فشارهای خباثت آمیزِ قدرت های جهانی و در شرایط دیگر، قابل حل است و کشور حرکت روبه جلو را ادامه خواهد داد.»

 

امید است با تکیه بر این درایت و بصیرت از برهه حساس کنونی با پیروزی عبور کرده و برگ زرین دیگری بر تاریخ پر افتخار این سرزمین بیافزاییم.

 

یادداشتی از دکتر داریوش حشمت