شعار سال: «مستاجری» شیوه زندگی بسیاری از مردم است. مستاجر‌ها شاید سالی یک‌بار خانه خود را تغییر دهند و هربار با دسته‌کلیدی به‌جامانده از خانه قبلی روبه‌رو ‌شوند؛ دسته‌کلیدی که نه به کار خودشان و نه مستاجر بعدی می‌آید؛ چراکه استفاده از کلیدی که مدت‌ها دست کس دیگری بوده، منطقی نیست.

البته شاید بعضی‌ها قفل‌ها را با خود ببرند و در خانه جدید از آن استفاده کنند اما به هر حال هرکدام از ما تعدادی کلید بی‌استفاده در خانه داریم که اگر مجموع آنها را درنظر بگیریم، حجم زیادی از فلز را تشکیل می‌دهند؛ فلزی آهنی و آلیاژی یا ترکیبی از چند فلز دیگر. تا به حال شده به این فکر کنید که کلید‌ها از کجا می‌آیند و چطور تهیه می‌شوند؟ و بعد از خود بپرسید که کلید‌های بدون استفاده چه می‌شود؟ این پرسشی است که صمت از چند کارشناس پرسیده و پاسخ مناسبی از سرنوشت این کلید‌ها نشنیده است. اما شرایط تولید کلید در ایران چگونه است؟ در تهران، تولیدکنندگان کلید خام در رسته اتحادیه تعمیرکاران قفل و کلید قرار گرفته‌اند. از این‌رو شرایط تولید کلید خام در تهران و کشور را می‌توان از رئیس این اتحادیه جویا شد.

مشکل تامین مواد‌اولیه
رئیس اتحـادیـه تعمیرکاران قفل و کلید تهران در این‌باره گفت: جنس کلید خام، آلیاژی خاص است که در ایران تولید نمی‌شود، از این‌رو در ساخت بیشتر کلید‌های ایرانی از ورق‌های آهنی استفاده می‌شود که به مرور زمان موجب خرابی قفل می‌شود.

عباس شمیرانی ادامه داد: دو کارخانه در تبریز و تهران آلیاژ موردنظر را وارد می‌کردند. آلیاژی که از آن صحبت می‌کنیم، پیش‌تر از کشور‌های اروپایی تامین می‌شد و شامل استیل، آهن، سرب، گوگرد و… بود. این کارخانه‌ها دستگاهی اروپایی داشتند و کارها را انجام می‌دادند تا اینکه ارز گران شد و آنها هم نتوانستند آلیاژ را تامین کنند. ازاین‌رو کارخانه تبریز بسته شد و هم‌اکنون کارخانه تهران از برنج که آلیاژ خوبی برای کلید است، استفاده می‌کند. علاوه بر این، تولیدکنندگانی هم هستند که کلید آهنی تولید می‌کنند و بازار را از تشنگی درمی‌‌آورند.
شمیرانی اضافه کرد: به‌تازگی کارخانه جدیدی در نزدیکی قم مجوز گرفته و با کارخانه‌ای از چین که آلیاژی نزدیک به آلیاژ اروپا دارد، سرمایه‌گذاری مشترک کرده‌اند و به‌نظر می‌رسد تا اسفند امسال به تولید برسند. قراردادهایی هم با تناژ بالا با مس سرچشمه و ذوب‌آهن بسته شده و امیدواریم آلیاژی مانند اروپا تولید شود.
وی گفت: بخشی از کلید‌ها وارداتی هستند؛ چراکه نوع کلید‌ها آنچنان زیاد است که تولید همه آنها توجیه اقتصادی ندارند و شاید برخی از این انواع در سال فقط نیاز به ۵هزار تولید داشته باشند که سرمایه‌گذاری برای ۵هزار کلید، موردتوجه قرار نمی‌گیرد. حدود ۳۰ تا ۴۰ نوع از کلید‌ها مصرف عمومی دارند که نیمی از نیاز کشور در این راستا در داخل تولید می‌شود.
رئیس اتحادیه تعمیرکاران قفل و کلید تهران در پاسخ به این پرسش که آیا جمع‌آوری کلید‌های اضافه خانواده‌ها و بازیافت آن ممکن و توجیه‌پذیر است یا خیر، گفت: چنانکه گفته شد، بهترین کلید‌ها از جنس آلیاژ هستند و جداسازی محتویات آن ممکن نیست. جمع‌آوری کلید‌های آهنی و بازیافت آنها هم به‌صرفه نیست.

اپلیکیشن‌ها طالب نیستند
با این حال، این کارشناس حوزه کلیدسازی آب پاکی را روی دست‌مان می‌ریزد که به بازیافت کلید فکر هم نکنیم؛ اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. جست‌وجوی‌مان را درباره یافتن نهادی که مسئولیت بازیافت فلزهای کوچک را بپذیرد، آغاز می‌کنیم. نخستین منبع اطلاعاتی برای یک رسانه خبری، جست‌وجو در میان فایل‌هایی از کارشناسان است که به واسطه بهبود شرایط ارتباطی و اطلاعاتی، چنین فایلی کوچک نیست. با این حال نهادی که متولی این کار باشد را پیدا نمی‌کنیم و در ادامه به جست‌وجوی اینترنتی و پیدا کردن اپلیکیشن‌های جمع‌آوری و بازیافت زباله روی می‌آوریم.
به‌نظر می‌رسد بعضی از این اپلیکیشن‌ها قانونی نیستند و اگر هم هستند در حوزه بازیافت فلزهای کوچکی مانند کلید آهنی فعالیتی ندارند. با این حال شانس خود را امتحان و یکی از اپلیکیشن‌ها را نصب می‌کنیم. با انتخاب گزینه «زباله فلزی» مشخص می‌شود که کسی برای تحویل‌گرفتن فلز با وزن کمتر از ۱۰ کیلو به خانه‌ها مراجعه نمی‌کند. حال چه باید کرد؟

نیازمند حجم بالا هستیم
اتحادیه صنایع بازیافت ایران همان‌طور که از نامش پیداست، منبعی مناسب برای پرسیدن سرنوشت کلید‌های قدیمی و بدون کاربرد است. از این‌رو صمت، با امین صدرنژاد، دبیر اتحادیه صنایع بازیافت ایران دقایقی گفت‌وگو کرد.
صمت صدرنژاد درباره سرنوشت کلیدها و بازیافت فلزات ریز گفت: وقتی جایگاه و اهمیت محیط‌زیست در برنامه‌ریزی‌ها و مدیریت کشورمان درک نمی‌شود، چه انتظاری از بازیافت فلزات کوچک مانند کلیدها می‌توان داشت.
وی ادامه داد: کشوری مانند آلمان نمونه‌ای خوب در مدیریت پسماند است که شهروندان نه‌تنها در مدیریت پسماند (به‌ویژه تفکیک از مبدأ) بلکه در مدیریت جامعه شرکت داده می‌شوند و همکاری می‌کنند. فرآیند مدیریت پسماند، متشکل از ۷ مرحله است؛ کاهش تولید پسماند، تفکیک از مبدأ، جمع‌آوری، پردازش، بازیافت، بازیابی به مواد اولیه یا انرژی و دفع. این ۷ مرحله از نظر ماهیت، به ۳ دسته فرهنگی-اجتماعی، خدماتی و تولیدی تقسیم می‌شود. صدرنژاد اظهار کرد: برای نمونه تفکیک از مبدأ، ماهیت فرهنگی-اجتماعی دارد و ماهیت جمع‌آوری، خدماتی است. حال آنکه اگر ما بخواهیم فلزهای کوچک را تفکیک، جمع‌آوری، پردازش و بازیافت کنیم، کل فرآیند در صورتی توجیه‌پذیر خواهد بود که مقدار آن‌ قابل‌ملاحظه باشد و چنین فرآیندی نیازمند مشارکت شهروندی و حمایت‌های حاکمیتی است.

سخن پایانی
اگرچه کارشناسان، استفاده از کلید‌های قدیمی در مدیریت پسماند را به‌صرفه نمی‌دانند اما هنرمندان خانگی، نگاه بهتری به آنها دارند. به طوری که خانم‌های خانه‌دار و هنرمندانی که از وسیله‌های غیرقابل استفاده بهره‌های هنری می‌برند و از کلید‌ها حتی لوستر و ابزارهای تزئینی خانگی می‌سازند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت اتاق بازرگانی تهران، تاریخ 30 شهریور 98، کد مطلب: 20766: www.otaghasnaftehran.ir