انتخاب دانشجوی نمونه از میان 63درصد دانشجویان

هر سال شاید اسم برگزیدگانی را که به آنها «دانشجوی نمونه» گفته می‌شود را در تلویزیون شنیده باشید، اما معمولا کمتر دانشجویی است که از شیوه برگزاری این جشنواره اطلاع داشته باشد.

شعار سال: مسئولان جشنواره نشریات دانشجویی سعی کرده‌اند با گذاشتن ماده‌های مختلف برای فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی دانشجویانی را که توانایی فعالیت در هر سه زمینه را داشته باشند، به‌عنوان دانشجوی نمونه معرفی کنند. بررسی آمار دانشجویان نمونه سال‌های گذشته نشان می‌دهد بیشتر دانشجویان منتخب را دانشجویان تحصیلات تکمیلی تشکیل می‌دهند. برای مثال در سال گذشته از 27 دانشجوی برتر دانشگاه‌های سراسری، 20 دانشجوی آن دانشجوی محصل در مقطع دکتری تخصصی ناپیوسته بوده‌اند و تنها چهار نفر از این دانشجویان در مقطع کارشناسی تحصیل کرده‌اند. به هرحال امسال نیز مانند سال‌های گذشته جشنواره دانشجوی نمونه با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار خواهد شد.

اول مهرماه بود که مجتبی صدیقی، رئیس سازمان امور دانشجویان زمان ثبت‌نام دانشجویان متقاضی برای شرکت در بیست‌وهشتمین جشنواره نشریات دانشجویی را از 20 مهر تا چهارم آبان‌ماه اعلام کرد و از تغییرات در آیین‌نامه و شیوه‌نامه برگزاری این جشنواره و ابلاغ سیاست‌های جدید خبرداده و گفت: «آیین‌نامه و شیوه‌نامه بازنگری‌شده انتخاب دانشجوی نمونه به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ابلاغ شده است.» او پیرامون تغییرات در این آیین‌نامه گفت: «متقاضیان در سال جدید باید علاوه‌بر بخش‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در بخش فناوری نیز خود را مورد ارزیابی قرار دهند و یکی از مهم‌ترین تغییرات آیین‌نامه اضافه شدن این بخش و تغییرات در نمرات افزوده است. همچنین توجه به سنوات تحصیلی جهت شرکت در رقابت از شروط آیین‌نامه جدید است و برخی تغییرات فرعی نیز صورت گرفته است.»

دانشجوی نمونه کیست؟

طبق آیین‌نامه، دانشجوی نمونه فردی است که به لحاظ علمی، فرهنگی و اجتماعی سرآمد دانشجویان دیگر باشد. فرآیند داوری جشنواره دانشجوی نمونه در دو مرحله دانشگاهی و کشوری صورت می‌گیرد. در مرحله نخست انتخاب دانشجویان نمونه، دانشجویان متقاضی در سطح دانشگاه به رقابت می‌پردازند و آن‌دسته از دانشجویانی که بالاترین امتیاز را در زمینه‌های مختلف علمی و فرهنگی در یک گروه تخصصی و مقطع تحصیلی مشخص کسب کنند، به‌عنوان دانشجوی نمونه همان دانشگاه انتخاب و معرفی می‌شوند. در مرحله دوم، دانشجویانی که از دانشگاه به مرحله کشوری معرفی می‌شوند، درصورتی که بتوانند بالاترین امتیاز را در گروه تخصصی و مقطع تحصیلی میان شرکت‌کنندگان دانشگاه‌های دیگر به دست بیاورند، به‌عنوان دانشجوی نمونه کشوری به ستاد مرکزی معرفی می‌شوند. هرچند دانشجویان دانشگاه‌های مختلف ازقبیل دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند، اما دانشجویان شرکت‌کننده باید شرایط ویژه‌ای برای شرکت در این جشنواره داشته باشند.

معدل‌کل دانشجویان یکی از شرایطی است که برای شرکت در این جشنواره اهمیت دارد. طبق آیین‌نامه حداقل معدل‌کل جهت شرکت دانشجویان در این رقابت در مقطع کارشناسی 16، کارشناسی‌ارشد 17، کارشناسی‌ارشد پیوسته و دکتری عمومی 16، دکتری پیوسته 17 و دکتری تخصصی(PhD) 17 است. البته تمام ماجرا به همین راحتی نیست و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی باید حداقل معدل را در مقاطع قبلی داشته و از طرفی سابقه سنواتی نداشته باشند، همچنین دانشجویان باید بتوانند حداقل امتیاز فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی- اجتماعی (جدول 1) را کسب کنند. چند شرط دیگر مانند حداکثر سن 40 سال و کسب امتیاز 2 آزمون زبان برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و عدم‌داشتن سابقه محکومیت قطعی در شورای انضباطی هم لحاظ شده است.

تغییرات در آیین‌نامه جشنواره نمونه

چنانکه گفته شد آیین‌نامه جشنواره دانشجوی نمونه امسال تغییراتی نسبت به سال‌های گذشته داشته است. یکی از این تغییرات، افزودن جدولی با عنوان «امتیازات افزوده» است که شامل فعالیت‌های فناوری و فرهنگی (برای حافظان کل قرآن) است. از طرفی امسال شاهد حذف ماده‌ای با عنوان «شئون دانشجویی» هستیم. این ماده که شامل موارد پنج‌گانه‌ای ازجمله پایبندی به انجام فرائض دینی و متعهد بودن، رعایت مقررات و شئون دانشجویی و هنجارهای اجتماعی، رعایت اخلاق و مسئولیت‌های حرفه‌ای، احترام به اساتید، دانشجویان و... و سایر ویژگی‌های برجسته اخلاقی و فرهنگی دانشجو است، امسال به‌طور کلی از آیین‌نامه دانشجوی نمونه حذف شده است.

از طرفی امسال ماده‌ای با عنوان «فناوری» شامل بخش‌های ایده فناوری، واحد فناور، محصول و آموزش به آیین‌نامه اضافه شده است. امیر لله‌گانی، مدیرکل فرهنگی وزارت بهداشت درمورد این قسمت می‌گوید: «در دوره‌های قبلی جشنواره امتیازهای «آموزشی»، «پژوهشی» و «فرهنگی» برای ارزیابی دانشجویان در نظر گرفته می‌شد؛ با توجه به اهمیت دانشگاه‌های نسل سوم و انتظار از دانشجویان نمونه برای ورود به عرصه فناوری، این موضوع نیز به شاخص‌های ارزیابی اضافه شده است.» براین اساس «ایده یا پروژه فناور» پروژه‌ای است که منجر به تولید و یا ارتقای محصول یا خدمت شود و دانشجویان می‌توانند از این طریق حداکثر 11 امتیاز دریافت کنند. منظور از واحد فناور، شرکت‌هایی ثبت‌شده است که طبق آیین‌نامه‌های مرکز رشد یا پارک‌های علمی پذیرفته شده‌اند. در این صورت برای واحدهایی که در مرکز رشد استقرار داشته باشند، دو امتیاز و برای پارک‌های علم و فناوری یک امتیاز ثبت شده است و دانشجویان می‌توانند هشت امتیاز به دست بیاورند. بخش دیگر «محصول» است که شامل کالا و خدمات می‌شود. اگر محصول در هر مرحله از فرآیند آزمایشی و مجوزدار، تجاری‌شده یا صادراتی باشد، یک امتیاز دریافت می‌کند و دانشجو می‌تواند از این طریق نیز هشت امتیاز کسب کند. قسمت «آموزش» نیز شامل شرکت در کارگاه‌های حضوری یا دوره‌های آموزش مجازی است. برای شرکت در استارتاپ‌ها سه امتیاز و شرکت در دوره‌های آموزشی یعنی فناوری و کارآفرینی، مدیریت پروژه، خلاقیت و طرح کسب‌وکار، 0.5 امتیاز در نظر گرفته شده است. حداکثر امتیاز این قسمت برای دانشجویان شش امتیاز است. البته امسال تغییرات دیگری در بخش‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و در شاخص‌ها و امتیازهای آنها ایجاد شده است.

دانشجویان نمونه و اعتراضات به دولت

«این نظرات را ششمین‌سالی است که می‌شنویم، البته بخش‌هایی درخصوص رفع این مشکلات اجرا شده و بخش‌های دیگری باقی مانده است.»؛ این جمله‌ای بود که مجتبی صدیقی، رئیس سازمان امور دانشجویان سال گذشته در جشنواره دانشجوی نمونه و پس از شنیدن انتقادات دانشجویان به عملکرد دولت و عملی‌نشدن وعده‌های دولت گفت. این درحالی بود که دانشجویان در سال گذشته به موضوعاتی ازقبیل وام مسکن و استفاده از ظرفیت نخبگان پرداخته بودند و تکرار این خواسته‌ها را می‌توان نشان از عدم‌همکاری دولت با دانشجویان نمونه طی شش سال دانست.

از طرفی دیگر با آنکه طبق آیین‌نامه این جشنواره، دانشجویان دانشگاه‌های مختلف اعم از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی در این جشنواره آزاد است، اما چند سالی است که شاهد عدم حضور دانشجویان دانشگاه‌های آزاد به‌دلیل عدم همکاری وزارت علوم با دانشگاه آزاد اسلامی هستیم و در سال‌های اخیر دانشگاه آزاد اسلامی خود به‌صورت متمرکز دست به برگزاری جشنواره دانشجویان نمونه در دانشگاه خود زده است.

هرچند ابوالحسن ریاضی، معاون دانشجویان داخل وزارت علوم اسفندماه 96 درباره اینکه چه تعداد از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی جزء جشنواره دانشجویان نمونه هستند؟ مدعی شد: «ما یک آیین‌نامه و سامانه‌ای داریم که دانشگاه آزاد اسلامی وارد این سامانه نشده است، بنابراین این جشنواره در محدوده دانشجویان دانشگاه دولتی انجام می‌شود.» اما علیرضا صامت مدتی بعد در گفت‌وگویی با اشاره به ممنوع نشدن دانشگاه آزاد اسلامی در این جشنواره گفت: «حضور دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در جشنواره دانشجویان نمونه ممنوع نشده، اما ساختار ما نسبت به ساختار وزارت علوم و دیگر دانشگاه‌ها متفاوت است، زیرا ساختار دانشگاه آزاد اسلامی دارای استان، واحد و... است که در سطح کشور قرار می‌گیرد.»

او ادامه داد: «دانشگاه آزاد اسلامی به وزارت علوم و دیگر سازمان‌های زیرمجموعه هیچ‌وقت نگفته که دانشگاه آزاد اسلامی را کنار بزنند و دانشجویان این دانشگاه در جشنواره دانشجویی نمونه حضور نداشته باشند. تاکنون هم هیچ صحبت یا هماهنگی‌ای برای حذف حضور دانشجویان در جشنواره صورت نگرفته است.»

نادیده گرفتن دانشجویان دانشگاه آزاد درحالی صورت می‌گیرد که 63درصد از جمعیت دانشجویی کشور را دانشجویان این دانشگاه تشکیل می‌دهند و حذف آنها به معنای نادیده گرفتن بخش مهمی از دانشجویان کشور است.