شعار سال: غلامحسین طهماسبی گفت: برخی زنبورداران در زمانی که در طبیعت گل به اندازه کافی وجود دارد، تغذیه با شکر را نیز انجام می‌دهند که این کار در صنعت زنبورداری صحیح نیست و عسل‌هایی که از این طریق تولید می‌شود، عسل‌های طبیعی نیستند و به‌نوعی می‌توان گفت تقلبی محسوب می‌شوند.

طهماسبی افزود: به‌طور کلی در شرایط مناطق معتدل کشور در اوایل فروردین و همچنین فصل پاییز؛ یعنی زمانی که در طبیعت گل کم داریم و همین‌طور در اواخر زمستان که فعالیت زنبورها شروع می‌شود، تغذیه زنبورها با شربت شکر در زنبورستان‌ها انجام می‌شود و مشکلی هم ندارد.

وی ادامه داد: تغذیه زنبورها با شکر و شربت شکر در اواخر زمستان و پاییز و اوایل فروردین به این دلیل مشکل ندارد که با این کار ملکه می‌تواند تخم‌ریزی بیش‌تری داشته باشد و زنبوردار می‌تواند جمعیت کندوها را بالا ببرد. به این ترتیب زمانی‌که میزان گل در طبیعت زیاد می‌شود، جمعیت بالاتری می‌توانند از گل‌ها استفاده کنند و میزان عسل‌دهی کندو افزایش پیدا می‌کند.

تغذیه زنبور با شکر تنها در فصل‌های خاص بلامانع است

طهماسبی تصریح کرد: بنابراین در اول و آخر فصل تغذیه با شکر قاعدتاً باید صورت بگیرد و در آن زمان تغذیه زنبور عسل دلیل بر تولید عسل تقلبی نیست، بلکه کاری ضروری است؛ درنتیجه این تصور که در هر زنبورستانی که شکر استفاده می‌شود، عسل خوبی تولید نمی‌شود، تصور نادرستی است.

وی تأکید کرد: استفاده از شکر در صنعت زنبورداری در همه جای دنیا در فصول کمبود شهد رایج است؛ اما وقتی شهد طبیعی در طبیعت وجود دارد، زنبوردار باید اجازه بدهد زنبورها از شهد تغذیه کنند تا به این ترتیب بتوانند عسل‌ طبیعی تولید کنند که دارای خواص درمانی و به‌نوعی شفادهنده است.

طهماسبی تصریح کرد: علاوه‌بر شکر در زنبورستان‌ها، معمولاً تغذیه پروتئینی هم داریم که یا از خود گرده استفاده می‌کنند یا از مواد غذایی که پروتئین بالایی دارند؛ مثل کنجاله سویا و آفتابگردان.

وی با بیان این‌که زنبور عسل یک موجود خونسرد است و وقتی دمای محیط از هشت درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود، فعالیتش شروع می‌شود، افزود: گاهی مواقع که دمای هوا اجازه فعالیت به زنبورها را می‌دهد، در طبیعت گلی وجود ندارد؛ به همین دلیل از گذشته‌ها زنبورداران از شکر استفاده می‌کردند؛ اما در سال‌های اخیر طی جلساتی که با تولیدکننده‌ها داریم، غالباً از خشک‌سالی‌ها و مشکلاتی که با آن مواجه هستند و همچنین از این‌که خشک‌سالی‌ها شرایط تولید عسل را محدود کرده است، گلایه و اظهار می‌کنند به شکر بیش‌تری نیاز دارند؛ باوجوداین، تأکید می‌کنیم که استفاده از شکر تنها در مواقع خاصی که ذکر شد، بلامانع است و اگر رعایت شود، هیچ مشکلی به‌وجود نمی‌آورد.

زنبورداران برای صرفه اقتصادی فعالیتشان شکر مصرف می‌کنند

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان نیز در این خصوص اظهار داشت: تا سال ۱۳۸۶ که خشک‌سالی نسبی در ایران شروع شد، در صنعت زنبورداری شکر مصرف نمی‌کردیم و شکر تنها برای مصرف کلنی‌ها در فصل بهار و پاییز استفاده می‌شد.

عبدالحمید قدرتی در گفت‌وگو با «سبزینه» گفت: از سال 1386 به‌علت کاهش بارندگی و شروع خشک‌سالی، کندوهای زنبور عسل با مشکل بیماری و همچنین طبیعت ضعیف مواجه شدند. درنتیجه زنبورداران برای این‌که فعالیتشان صرفه اقتصادی داشته باشد، شروع به مصرف شکر کردند.

قدرتی با بیان این موضوع که در زنبورستان‌ها اصولاً در دو مرحله مصرف شکر صورت می‌گیرد که یکی برای مصرف کلنی‌ها و یکی هم برای تولید عسل است، افزود: برای نگهداری زنبور برای هر کندو سالانه حدود ۱۰ کیلوگرم باید شکر مصرف کرد که در فصل بهار برای افزایش جمعیت زنبور عسل و در فصل پاییز برای تغذیه استفاده می‌شود تا زنبورها در زمستان تلفات ندهند.

وی ادامه داد: بعد از این‌که زنبوردار عسل طبیعی‌اش را برداشت می‌کند، می‌تواند یک مرحله هم عسل شکری بگیرد؛ درواقع مثل تولید برنج پرمحصول است که کیفیت و قیمت پایین‌تری دارد. به همین دلیل است که برخی زنبوداران عسل‌های با کیفیت‌های متفاوت تولید می‌کنند و با قیمت‌های متفاوت به‌فروش می‌رسانند.

قدرتی در پاسخ به این سوال که از چه طریقی شکر مورد نیاز اعضای خود را تأمین می‌کنید، گفت: تا قبل از سال ۹۷ خود زنبورداران از بازار آزاد شکر تهیه می‌کردند و ما هیچ دخالتی در آن نداشتیم؛ اما وقتی در راستای کنترل بازار، دولت تأمین کالاهای اساسی ازجمله شکر را در دست گرفت، موظف شدیم پیگیری‌های لازم را برای تأمین شکر موردنیاز زنبورداران انجام دهیم.

چهار هزار و 300 تومان، قیمت مصوب فروش شکر به اعضاء

وی ادامه داد: درواقع اتحادیه سراسری زنبورداران و صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری یک مرحله در اردیبهشت‌ماه و دو مرحله در بهمن و اسفند سال ۹۷ شکر ما را تأمین کردند و در اختیارمان گذاشتند و ما نیز آن را بین اعضای اتحادیه‌ توزیع کردیم.

قدرتی با اشاره به این موضوع که در ابتدای سال جاری نیز براساس بخشنامه‌ای که به ما رسید، موظف شدیم از استان شکر تأمین کنیم، خاطرنشان کرد: از طریق وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صمت نامه می‌زنیم و شکر مورد نیاز اعضاء را تأمین می‌کنیم؛ البته در این مسیر با مشکلات زیادی مواجه هستیم؛ ازجمله با تعزیرات که پیش‌ازاین یک‌بار به مشکل برخورده‌ایم؛ چراکه براساس نظر تعزیرات با هرگونه گران‌فروشی و حتی ارزان‌فروشی برخورد جدی می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان در پاسخ به این سوال که شکر را با چه قیمتی تهیه و با چه قیمتی در اختیار اعضای خود قرار می‌دهید، گفت: درحال‌حاضر شکر را با قیمت چهارهزار و ۵۰ تومان از کارخانه می‌خریم و وظیفه داریم با احتساب هزینه‌های حمل، کارگری، انبارداری و... آن را با قیمت کیلویی چهارهزار و ۳۰۰ تومان به زنبورداران بفروشیم و اگر با قیمتی کم‌تر یا بیش‌تر از این بفروشیم، تعزیرات با ما برخورد خواهد کرد.

مواد پروتئینی و منبع انرژی، دو ماده اصلی برای تغذیه زنبور عسل

یک پژوهشگر بخش تحقیقات زنبور عسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور نیز در این خصوص اظهار داشت: به‌طور کلی زنبورعسل از نظر غذایی برای تغذیه به دو ماده اصلی نیاز دارد؛ یکی مواد پروتئینی که منبعش گرده یا کیک جانشین گرده است و دیگری منبع انرژی که در فصل وجود شهد، زنبور از شهد گیاهان تغذیه و درصورت کمبود شهد نیز از جانشین‌های شهد استفاده می‌کند.

ناصر تاج‌آبادی گفت: معمولاً شهد گیاهان در دمای خاصی جاری می‌شود؛ بنابراین زنبوردار ناگزیر است در اوایل بهار که بحث رشد جمعیت کندوها نیز مطرح است، از شکر برای تأمین انرژی زنبور استفاده کند. به همین دلیل تا زمانی‌که شهد گیاهان جاری نشده، زنبوردار اگر از شکر یا شربت شکر استفاده کند، در مقوله زنبورداری و عسل تولیدی اشکالی به‌وجود نمی‌آید.

تاج‌آبادی افزود: زمانی زنبورداران باید از استفاده شربت شکر اجتناب کنند که جریان شهد شروع شده باشد و زنبوردار هدفش تولید عسل طبیعی باشد. در آن زمان دیگر نیاز به تغذیه با شکر نیست، اما بعد از برداشت عسل مجدداً زنبور برای زمستان به ذخیره نیاز دارد و در این زمان است که می‌تواند از عسل یا شربت شکر استفاده کند.

وی ادامه داد: الزام تغذیه با شکر در مناطق مختلف و با توجه به آب‌وهوا متفاوت است، اما معمولاً در اواخر فصل تابستان و اوایل فصل پاییز نیاز است که زنبوردار کلنی خود را با شربت شکر تغذیه کند تا زنبور پس از ذخیره، غذای کافی برای زمستان‌گذرانی‌اش داشته باشد.

این پژوهشگر بخش زنبورداری در پاسخ به این سوال که استاندارد استفاده از شکر در هر کلنی طی یک سال چقدر است، گفت: حدوداً ۱۰ کیلوگرم به‌ازای هر کلنی است، اما در مناطق سردسیر ممکن است به شکر بیش‌تری نیاز باشد.

تاج‌آبادی درخصوص زمان تولید عسل نیز گفت: زمان تولید عسل نیز در مناطق مختلف متفاوت است؛ برای مثال، در شمال کشور که بهارنارنج وجود دارد، در اردیبهشت‌ماه برداشت عسل مرکبات صورت می‌گیرد، اما در مناطق سردسیر معمولاً در مردادماه برداشت عسل‌های طبیعی صورت می‌گیرد. به‌عبارت ساده می‌توان گفت چون شروع فصل زنبورداری در مناطق مختلف متفاوت است، درنتیجه زمان برداشت و تولید عسل نیز بسته به نوع آب‌وهوا تفاوت دارد.

شکر ازجمله نهاده‌های موردنیاز صنعت زنبورداری است که تا پیش‌ازاین زنبورداران آن را از بازار آزاد تهیه می‌کردند؛ اما در سال گذشته به‌دلیل این‌که دولت تصمیم گرفت کنترل بازار کالاهای اساسی ازجمله شکر را در دست بگیرد، زنبورداران نمی‌توانند با قیمت مناسب و به‌راحتی آن را از بازار آزاد تهیه کنند. به همین دلیل اتحادیه و تشکل‌های مربوط به این صنعت با هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت شکر موردنیاز را تهیه و با قیمت مصوب در اختیار زنبورداران قرار می‌دهند. به‌گفته کارشناسان این صنعت، استفاده از شکر در زنبورداری در ابتدای فصل پاییز و زمستان که گل به اندازه کافی در طبیعت وجود ندارد، مانعی ندارد و هیچ اشکالی در تولید عسل طبیعی ایجاد نمی‌کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 11 مهر 98، شماره: 75893