شعار سال:اکبر ترکان مشاور عالی پیشین رییس جمهور، می‌گوید در ایران بخشی از بودجه‌ها حیف می‌‍شود و این با میل کردن متفاوت است؛ او از «رقابت ساختمانی» میان مسوولین کشور می‌گوید و این را حاصل پول نفت می‌داند و معتقد است باید نظام اداری و قانون بودجه اصلاح شوند تا از حیف و میل کردن بیت المال خودداری شود.

اکبرترکان، با بیان اینکه ما عبارت حیف و میل کردن بیت المال را با همدیگر به کار می‌بریم،گفت:«میل کردن مربوط به اختلاس، سواستفاده‌ی مالی، چپاول بیت‌المال و چیزهایی است که تحت پیگرد قضایی قرار می‌گیرد. اما اگر مقایسه کنیم که چقدر از اموال عمومی حیف و چقدر میل می‌شود، می‌بینیم که حیف کردن ده‌ها برابر بیشتر از میل کردن است اما تحت پیگیرد قضایی قرار نمی‌گیرد و حساسیت هم نسبت به آن زیاد نیست.

در واقع قانون حیف کردن را تشویق می‌کند؛ مثلا برای سازمانی یا دستگاهی بودجه‌ای تعیین می‌کنیم و بودجه را به آن دستگاه دیر پرداخت می‌کنند، مثلا شش ماه دوم سال! از آن طرف به او می‌گویند اگر بودجه را تماما استفاده نکنید، به خزانه برمی‌گردد. پس مدیریت دستگاه به این فکر می‌کند «اگر بودجه را خرج نکنم، پس به خزانه باز می‌گردد و یک فرصت من برای همیشه از بین می‌رود»؛ برگشت بودجه به خزانه را از دست دادن فرصت قلمداد می‌کنیم و برای اینکه بودجه به خزانه نریزد در ماه‌های آخر سال به هر ترتیبی که شده در پول‌ها توپ می‌بندند یا مثلا خریدهای غیرضروری می‌کنند تا بودجه جذب شود و این افتخار است.

جذب بودجه یک افتخار محسوب می‌شود، پس اولین اشتباه این است که بودجه را دیر اختصاص می‌دهند، دومین اشتباه این است که می‌گویند مازاد بودجه را باید به خزانه بازگردانید. سازمان برنامه و بودجه از آنجایی که مشکلات مالی دارد بودجه را سال بعد هم سر موقع نمی‌دهد. در واقع مسابقه در کلاهبرداری از دولت است. نه اینکه ببینند چه خرجی به طور واقعی باید انجام دهند؟

اکنون اگر اختلاس را کنار بگذاریم و به این فکر کنیم همه‌ی آدم‌ها سالم کار می‌کنند، عده‌ای در بودجه توپ می‌بندند و این با اختلاس فرق دارد؛ کدام دستگاهی به دنبال این نیست که ساختمان اداری خود را بزرگ‌تر کند؟ کسی به دنبال این است که ساختمان اداری خود را کوچک‌تر کند؟ یک علامت وحشت نشان‌تان خواهم داد، بلوار کشاورز به خاطر ساختمان وزارت کشاورزی اسم آن کشاورز است، حالا رییس قوه قضاییه وقت به ساختمان وزیر کشاورزی طمع می‌کند، مسایلی را جور می‌کند تا ساختمان وزیر کشاورزی را بگیرند. حالا وقتی یک رییس قوه قضاییه به دنبال این چیزها بود تو فکر می‌کنی رییس دادگستری در استان به دنبال ساختمان نیست؟ آن وقت به یک مسابقه‌ی ساختمان تبدیل می‌شود.

مدیری را در ایران سراغ دارید که بگوید ساختمان من خوب است و ساختمان جدید و بزرگ‌تری نمی‌خواهم؟ آیا رییس یا مدیری پیدا می‌شود مبلمان جدید و قفسه کتابخانه نخواهد؟ چنین کسی در ایران زاده شده است؟ قانون بودجه‌ی ما این مسایل را تشویق می‌کند. پس اینگونه مسابقه برای ساختمان بزرگ‌تر افتخار محسوب می‌شود؛ می‌دانید چرا؟ زیرا انسان‌ها به بزرگ‌ترهای خود نگاه می‌کنند. بزرگ‌ترین آدم این کشور مگر رییس قوه قضاییه نبود؟ دیدید چگونه ساختمان وزیر کشاورزی را گرفت؟ اگر مدیرکل‌ دادگستری استان‌ها به دنبال این کارها نروند، معلوم می‌شود که آن‌ها از رییس خود حمایت نمی‌کنند. باید از رییس خود تبعیت کنند که چگونه ساختمان وزارت کشاورزی بلوار را گرفت؟

از این پس اسم آنجا را باید بلوار قضاییه بگذاریم. یا مثال دیگری بزنم، کدام دستگاه است بگوید من کارمند جدید نمی‌خواهم؟ این‎‌ها رفتارهایی است که پس از اضافه شدن درآمد نفت از سال ۱۳۵۲ در کشورمان دایر شد؛ زیرا همه چیز به نفت وصل است تا موقعی که همه چیز به نفت وصل است، از نفت کارمند، ساختمان و استخدام می‌خواهند.»

به ازای هر ده دانش‌آموز یک کارمند آموزش و پرورش داریم

اکبر ترکان با اشاره به سیستم آموزش و پرورش کشور می‌گوید: «اکنون به ازای هر ده دانش آموز یک کارمند آموزش و پرورش داریم؛ در ایران صدها مدرسه‌ی یک و یا دو دانش آموز وجود دارد، هم دولتی و هم غیر دولتی هستند. این روش‌های غلطی برای پول خرج کردن است. اگر مدل‌های آموزش خود را عوض کنیم این اتفاق نمی‌افتد، مثلا ۳۰ تا دانش آموز به یک معلم کلاس اول بدهیم و تا کلاس ششم همان معلم با آن دانش آموزها بماند. این روش در برخی از کشورهای دنیا استفاده می‌شود و آن معلم مادر دوم دانش‌آموزان می‌شود. هم روش تربیتی بهتری است و هم اینکه صرفه‌جویانه است، همچنین مدرسه‌هایی با یک یا دو دانش آموز نخواهیم داشت.

بنابراین اول باید به جامعه گفت «حیف» کردن، کار بدی است و بعد مصادیق آن را در جامعه معرفی کرد؛ موارد زیادی وجود دارد و باید نظام اداری را اصلاح کرد، زیرا یکی از مصادیق حیف است؛ شما می‌خواهید به شهرداری بروید و پایان کار بگیرید از چند ایستگاه باید عبور کنید؟ چون بوروکراسی پیچیده است پس کارمند بیشتری می‎خواهد، گردش کار آن بیشتر است پس هزینه بالا است و بودجه‌ی بیشتری نیازمند است و این‎ها فساد اداری ایجاد می‌کند. کارهایی که روال آنها منطق درستی ندارد و بی‌دلیل پیچیده می‌شود، زمینه‌ی فساد و «میل» کردن را فراهم می‌کند، البته این مواردی را که مثال زدم حیف است و بعدا به میل تبدیل می‌شود؛ چطور میل می‌شود؟ وقتی یک نفر در یک اداره‌ای سرگردان می‌شود و چند هفته به آنجا مراجع می‌کند، آنجا دلال‌هایی هستند که تو را می‌شناسند و بعد به تو می‌گویند، «کارت گیر است؟ من آدم دارم که کار تو را درست می‌کند، فلان قدر هم خرجش است» تو با او چانه می‌زنی، می‌گوید کمتر از این برای او به صرفه نیست، پس اینکه دستگاه اداری کار خود را درست انجام نمی‌دهد، حیف می‌شود؛ پس از مدتی منجر به میل می‌شود.»

او با اشاره به صحبت‌های حسام الدین آشنا در برنامه بودجه می‌گوید: «اولین قدم اصلاح نظام ادرای، اصلاح قوانین بودجه است؛ آقای حسام الدین آشنا یک بحثی درباره‌ی بودجه دارند و به درستی مساله را شناخته‌‌اند؛ آشنا می‌گوید این ردیف‌های بودجه هرکدام صاحب دارد، هرکدامش یک عده‌ای پای آن سینه می‌زنند، حالا این ردیف‌ها به قول ایشان از کجا پادار شدند؟ یک زمانی کسی با زد و بندی یک ردیف در آنجا ایجاد کرده -مثلا با مبلغ ده میلیون تومان- مردم هم روی ده میلیون تومان حساس نبودند، پس تصویب شد. سال بعد آن ردیف ۲۰۰ میلیارد تومان می‌شود؛ کد را باز کرده و ردیف را درست کرده و حالا عددش را بزرگ‌تر می‌کند. حالا می‌خواهید ردیف را حذف کنید، متوجه می‌شوید؛ یک ملتی پشت آن سینه می‌زنند. صدها ردیف بی‌مورد و بی‌جا وجود دارد. در این ردیف‌ها سالانه بودجه می‌ریزیم و آن‌ها حیف است، بحث آشنا یکی از مصادیق حیف کردن بیت المال است، اما زورشان نمی‌رسد که آن را اصلاح کنند؛ یکسری از نماینده‌ها نمی‌گذارند.»

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی انصاف،تاریخ انتشار:آبان1398،کدخبر:199889،www.ensafnews.com