شعار سال: بنگاهداری بانک‌ها مناقشه‌ای است که در چند سال گذشته از اقتصاددانان گرفته تا دولتمردان، بسیاری آن را نکوهش کرده و آفت اقتصاد ایران خوانده اند. مطالعات، اما نشان می‌دهد که در هیچ یک از قوانین بانکداری دنیا منعی برای بنگاهداری بانک‌ها وجود ندارد؛ به طوری که بنگاهداری بانک‌ها واقعیتی است که در اقتصاد‌های توسعه یافته هم به چشم می‌خورد و برخلاف اقتصاد ایران که محدودیت‌های بسیاری برای نظام بانکی وضع شده، بانک‌ها در جوامع غربی همانند سوئیس مجاز به بنگاهداری هستند. البته ریشه این مناقشه نه به واقعیت بنگاهداری بانک‌ها بلکه به قوانین بانکی کشور برمی گردد. به عنوان مثال، در زمینه سهامداری در بانک ها، قوانین بانکی ایران می‌گوید در بخش حقیقی ۵ درصد و در بخش حقوقی ۳۳ درصد می‌توانند سهامدار بانک باشند، حال آنکه در قوانین بانکداری کشور‌های توسعه یافته یک شخصیت حقیقی یا حقوقی می‌تواند ۱۰۰ درصد سهام یک بانک را در اختیار داشته باشد، اما هنگامی که این سهامدار از چارچوب‌های قانونی فراتر رفت، آنگاه با او سخت برخورد می‌شود. مخلص کلام اینکه در ایران نیز به جای وضع محدودیت‌های روزافزون بر نظام بانکی می‌توان بر حسن نظارت بر اجرای قوانین بانکی تمرکز کرد.


پیدا و پنهان بنگاهداری بانک‌ها در اقتصاد ایران

دکتر مجید قاسمی ازجمله کسانی است که از بنگاهداری بانک‌ها در اقتصاد ایران دفاع می‌کند و تجربیاتش در «گروه مالی پاسارگاد» را گواهی بر کارکرد‌های مثبت بنگاهداری از سوی بانک‌ها بیان می‌کند. او از آموزه‌های اقتصاد مقاومتی نیز بهره می‌برد و نقش بانک‌ها در پروسه توسعه در ژاپن یا آلمان را الگویی متفاوت و جالب توجه برای اقتصاد ایران معرفی می‌کند.

او در «سیزدهمین همایش مدیریت استراتژیک» که بیست و هشتم آبان ماه در سالن اجلاس سران برگزار شد، گریزی دوباره به موضوع بانکداری بانک‌ها زد و گفت: متاسفانه درباره واقعیت بنگاهداری بانک‌ها خلط مبحث شده است و این گزاره مطرح شده که بانک‌ها نباید بنگاهداری کنند. البته این گزاره درست است، اما معنایش این نیست که یک بانک به سراغ کار‌هایی که در سطح کوچک و متوسط اقتصاد می‌گنجد، برود. این محدودیت برای بنگاهداری بانک‌ها باعث شده تا نقش آفرینی آن‌ها در توسعه اقتصادی متوقف شود.

مدیرعامل بانک پاسارگاد، عدم توسعه بازار سرمایه برای تامین مالی، تکالیف بانک‌ها برای تخصیص منابع بانکی و کوچک مقیاس بودن بنگاه‌های اقتصادی کشور را ازجمله چالش‌های توسعه اقتصادی برشمرد و گفت: یکی از مشکلاتی که بانک‌ها دارند، عدم امکان نظارت بر مصرف تسهیلات توسط بنگاه هاست. بانک‌ها وقتی منابعی به بنگاه‌ها تخصیص می‌دهند متاسفانه هیچ راه دسترسی برای نظارت بر این منابع را ندارند. متاسف هستم که بگویم در برخی موارد، تسهیلاتی برای یک کار خوب اقتصادی ارائه شده، اما این منابع در جایی غیرمرتبط با آن مصرف شده است.

قاسمی در حوالی مهرماه و در گفتگو با ایسنا نیز از این موضوع انتقاد کرد و از تخصیص سرمایه در گردشی به کارخانه‌ها خبر داد که نتیجه اش ماشین یک میلیارد تومانی برای همسر کارخانه دار و خرید ویلا و... می‌شود.

نقش آفرینی بانک‌ها در توسعه اقتصادی ژاپن

او عدم امکان نظارت بر مصرف تسهیلات توسط بنگاه‌ها را عاملی دانست که باعث حجم بالای مطالبات غیرجاری و بالا رفتن ریسک اعتباری بانک‌ها می‌شود و ادامه داد: این نحوه استفاده از منابع باعث شده تا ریسک اعتباری بانک‌ها زیاد شود، بنابراین ما مشارکت بانک‌ها در بنگاه سازی را در این رابطه استنتاج کردیم که مزایای آن را می‌توان در امکان شکل گیری بنگا ه‌های بزرگ مقیاس در کشور، تخصیص بهینه منابع در بخش ‎های اقتصادی هدف در برنامه توسعه ملی، کاهش ریسک اعتباری بانک‌ها و کاهش هزینه‌های تامین مالی بنگاه‌ها جست وجو کرد.

قاسمی سپس به تجربه ژاپن و نقشی که بانک‌ها در سرزمین آفتاب تابان در توسعه اقتصادی بازی کردند، اشاره کرد و گفت: نحوه رابطه بانک‌ها و بنگاه‌ها در ژاپن به عنوان یک الگو قابل مطالعه است. ژاپنی‌ها بعد از جنگ جهانی دوم تقریبا نزدیک به ۲ هزار و ۷۰۰ بانک کوچک و محلی داشتند که سودی برای اقتصادشان نداشت، بنابراین آن‌ها را ادغام کردند و درنهایت ۷۸ بانک بزرگ پدید آوردند و تمام اقتصاد کشورشان را به این ۷۸ بانک سپردند. آن‌ها فرآیند توسعه و بنگاه‌های اقتصادی را به بانک‌ها و بیمه‌ها سپردند و این دو نهاد منبع حرکت عظیمی در این کشور شدند.

او از این واقعیت که بانک‌ها در ایران اجازه ندارند درباره بنگاه سازی فکر کنند، انتقاد کرد و با اشاره به بانک میتسوبیشی ژاپن گفت: در ژاپن تمام حوزه‌ها از راه گرفته تا فولاد، بازرگانی و حتی مدیا به صورت هلدینگ تعریف شدند و بانک‌ها در مرکز آن‌ها قرار گرفتند. توسعه آلمان هم به همین ترتیب بوده است و یک بانک در مرکز تمام ایجاد‌ها و بنگاه سازی‌ها قرار داشته است.

قاسمی با بیان اینکه ما در بانک پاسارگاد نیز همین الگو را دنبال کردیم، ادامه داد: نقشی که بانک‌ها در توسعه اقتصادی دارند قابل توجه است و بانک‌ها باید بنگاه سازی کنند و بنگاهداری امری جداست.

دستاورد‌های «گروه مالی پاسارگاد» از نگاه راهبردی

وی سپس به تجربیات و دستاورد‌های گروه مالی پاسارگاد از نگاه راهبردی پرداخت و گفت: برای تدوین راهبرد‌های «گروه مالی پاسارگاد» در حوزه اسناد راهبردی بر سند چشم انداز، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه تمرکز کردیم. چهار نکته را می‌توان از این اسناد راهبردی استخراج کرد؛ یکی اینکه متکی بر دانش و فناوری باشیم، عدالت بنیان باشیم، درون زا و برون گرا باشیم و نهایتا پویا و پیشرو باشیم.

مدیرعامل بانک پاسارگاد در بیان اهمیت سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، آن را کلیدی‌ترین سیاست حال حاضر اقتصاد ایران خواند و ادامه داد: سیاست‎های کلی اقتصاد مقاومتی به ویژه در شرایط تحریم، یکی از دستمایه‌ها و سرمایه‌های مهم فکری و در یک جمله، شعور ملی کشور است. این سیاست‌های کلی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام نهایی شد و سپس تقدیم مقام معظم رهبری شد و براساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی، ایشان این سیاست‌های کلی را ابلاغ کردند.

قاسمی مسئولیت خود در کمیسیون اقتصادی و مدیریت و بازرگانی مجمع تشخیص مصلحت نظام در هنگام تبیین سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را یادآور شد و گفت: شهادت می‌دهم که از همه اهل تفکر، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی در نگارش این سند استفاده شد و بنابراین می‌توان آن را شعور ملی کشور تلقی کرد.

رئیس دانشگاه خاتم با اشاره به بند سیزدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که به مقابله با ضربه پذیری اقتصاد مربوط می‌شود، گفت: ما در بحث اقتصاد مقاومتی تنها کشوری نیستیم که این سیاست‌ها را در دستور کار قرار داده است. اغلب کشور‌ها چه با چارچوب‌های تفکر اقتصاد بازار آزاد و چه با چارچوب‌های تفکر اقتصاد دولتی و همینطور انواع مختلف اقتصاد تلفیقی و ترکیبی، اقتصاد مقاومتی را در چارچوب اقتصادشان تعریف کردند.

پای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی روی زمین است

او با بیان اینکه پای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی روی زمین قرار دارد، گفت: چیزی که می‌خواهم در اینجا مطرح کنم این است که سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های روی هوا نیست و سیاست‌های روی زمین است. نکته‌ای که مقام معظم رهبری در هنگام نهایی شدن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی روی آن تاکید داشتند، قابلیت اجرای این سیاست‌ها بود. تاکید ایشان این بود که سیاست‌ها قابل اجرا باشد و طوری نباشد که صرفا حرف‌هایی بزنیم که دسترسی به آن‌ها سخت و غیرممکن باشد.

وی با اشاره به اینکه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به عنوان یک میثاق ملی و نقشه راه حرکت فعالان اقتصادی نه تنها در سطح ملی، بلکه در سطح بنگاه‌های اقتصادی هم قابل اجرا و پیاده سازی است، اضافه کرد: ما در «گروه مالی پاسارگاد» راهبرد‌ها را با الهام از ۲۲ بند سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تدوین کردیم.

به گفته قاسمی، در نقشه «گروه مالی پاسارگاد» بانک پاسارگاد در مرکز ایستاده است، بالاتر از آن، هلدینگ پاسارگاد (پارس آریان) قرار دارد و پایین‌تر هم شرکت میدکو حضور دارد. هم اکنون در بانک پاسارگاد ۳ هزار و ۸۰۰ نفر مشغول به کار هستند، به علاوه کسانی که از بیرون برای بانک پاسارگاد خدمات ارائه می‌کنند و حدود هزار نفری می‌شوند.

مدیرعامل بانک پاسارگاد به عملکرد این بانک در سال گذشته اشاره کرد و افزود: برای پذیرش عاملیت تامین مالی و حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال ۹۷ مبلغ ۱۵ هزار و ۹۴۸ میلیارد ریال برای ۳ هزار و ۵۲۹ بنگاه اختصاص داده شد. در زمینه حمایت از تولید و رونق اقتصادی نیز به میزان ۲ هزار و ۱۹۷ فقره به مبلغ ۷ هزار و ۹۲۷ میلیارد ریال تسهیلات ارزان قیمت در سال گذشته اعطا شد. همچنین مبلغ ۲۱ هزار و ۷۵۶ میلیارد ریال در سال ۹۷ و مبلغ ۲۶ هزار میلیارد ریال در شش ماهه امسال گشایش اعتبار اسناد داخلی صورت گرفت، یعنی عملکرد بانک پاسارگاد در نیمه اول امسال از کل سال گذشته هم بهتر بوده است.

به گفته قاسمی، در زمینه فعالیت‌های ارزی بین المللی نیز بانک پاسارگاد در سال ۹۱ که اوج تحریم‌ها قبل از برجام بود، به اندازه یک و نیم برابر پنج بانکی که مجاز به فعالیت بودند، توانست فعالیت‌های ارزی انجام دهد.

۳۵ پروژه ۵ میلیارد دلاری در دست میدکو

او در ادامه سخنانش به هلدینگ میدکو اشاره کرد و گفت: میدکو شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی است که ۱۵ هزار نفر اشتغال مستقیم و ۱۵۰ هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده است. به طور خلاصه بگویم ۳۵ پروژه به مبلغ ۵ میلیارد دلار در شرکت میدکو در دست است، بدون استفاده از منابع دولتی و فقط با استفاده از «گروه مالی پاسارگاد» و البته مشارکت مردمی.

به گفته وی، میدکو هم اکنون ۱۶ هزار نفر سهامدار مستقیم و یک میلیون نفر سهامدار غیرمستقیم دارد. هر بنگاهی هر چقدر متکی به تسهیلات باشد، ریسکش به سمت مسائل اعتباری بیشتر خواهد بود، بنابراین بنگاه باید از محل تولید کالا و خدماتش و درآمدی که از فروش آن به دست می‌آورد، اداره شود، نه با اختصاص منابع از بخش بانکی؛ چنانچه در همین شرکت میدکو، هزار و ۲۰۰ شرکت به جای اینکه از بانک‌ها وام بگیرند، از خود میدکو در قبال خدماتی که در این ۳۵ پروژه ارائه داده اند، پول گرفتند.

مدیرعامل بانک پاسارگاد سپس به بخش انرژی اشاره کرد و با اشاره به دو پروژه‌ای که در گسترش بخش انرژی از سوی هلدینگ پاسارگاد صورت گرفته است، گفت: خط لوله‌ای که هم اکنون به عراق گاز صادر می‌کند طی ۱۸ الی ۱۹ ماه توسط این هلدینگ اجرا شده و توانسته ارز به کشور بیاورد. ۶۰۰ کیلومتر خط فشار قوی گاز، پنج ایستگاه تقویت فشار گاز هر کدام به ارزش ۱۵۰ میلیون دلار و ارزش ۲ میلیارد دلاری این پروژه که توسط بخش خصصی یعنی «گروه مالی پاسارگاد» اجرا شده و تا به حال در کشور سابقه نداشته است.
به گفته قاسمی، پروژه دوم در رابطه با اکتشاف و توسعه میادینی است که اخیرا در خوزستان کشف شده و این برای اولین بار است که یک شرکت داخلی بدون هیچ کمک خارجی، اکتشاف و استخراج میادین نفت رو به عهده گرفته است.

شناسا، فناپ، خاتم و دیگران

او در انتها به بیمه پاسارگاد، شرکت شناسا، هلدینگ فناپ، موسسه رهیافت نوآور برتر پاسارگاد و دانشگاه خاتم اشاره کرد و در معرفی آن‌ها گفت: شرکت بیمه پاسارگاد اشتغال زایی ۸۷ هزار نفری داشته است که هزار و ۲۰۰ نفر کادر خود بیمه پاسارگاد و بقیه نمایندگی‌ها هستند. در هلدینگ فناپ نیز ۴ هزار و ۱۰۰ نفر از نخبگان کشور حضور دارند و هم اینک ۹۶ و نیم درصد از تراکنش‌های بانک پاسارگاد با داشتن فناپ در بانکداری مجازی انجام می‌شود و نه در کار‌های سخت افزاری. همچنین در هلدینگ سلامت و بهداشت قرار است ۷ هزار تخت بیمارستانی در هفت شهر ساخته شود که عملیات ساخت یک بیمارستان در حال انجام است و پروژه‌های بعدی نیز به زودی زود شروع خواهد شد. در بحث گفتمان سازی نیز دانشگاه خاتم بیشترین همایش‌ها را در زمینه اقتصاد مقاومتی انجام داده است. این دانشگاه در لبه مرز دانش دنیا ایستاده و تحصیلات تکمیلی دانشجویانش را در دستور کار قرار داده است.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه فرصت امروز، تاریخ انتشار 3 آذر 98، کدخبر: - ، www.forsatnet.ir