شعار سال: باتوجه به از راه رسیدن فصل سرد سال و نیاز مبرم هم‌استانی‌هایی که از امکان گاز لوله‌کشی بی‌بهره‌اند و این روزها در‌به‌در به‌دنبال یافتن کپسول گاز هستند، گزارش «سرزده» این هفته به بازدید سرزده از یک مرکز توزیع گاز برای بررسی شرایـط توزیع گاز مایع در شهر مشهد اختصاص دارد.
 

یا ساعت‌ها در صف بایست  یا کپسول 8هزارتومانی را 40هزارتومان بخــر
اولین صحنه‌ای که جلوی ورودی مرکز توزیعی واقع در ابتدای جاده ده‌غیبی که مقصد سرزده خراسان‌رضوی است، به‌چشم می‌خــورد، صف طولانی مشتریان و متقاضیان است. هر از گاهی در ورودی باز می‌شود، یک نفر بعد از ارائه اطلاعات فردی و شماره ملی برای دریافت کپسول گاز وارد و کپسول به دست خارج می‌شود. طبق قانونی که شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی و سازمان صمت مقرر ساخته، هر نفر، روزانه حق دریافت فقط یک کپسول گاز را دارد. سعی می‌کنم با افراد منتظر در صف، سر حرف را باز کنم. یکی می‌گوید: من از ساعت 7 صبح تا همین الان که 11 است، منتظر دریافت یک کپسول گاز هستم. ای‌کاش کسی زورش به دلال‌های کپسول گاز می‌رسید و پای آن‌ها را از این بازی بیرون می‌کشیــد. کپسول گازی را که قیمت مصوبش 7800 تومان است،  وقتی از مراکز مجاز توزیع گاز مثل این جا گیر نمی‌آوریــم،  باید از دلال‌ها که معلوم نیست چگونه به تعداد زیادی کپسول گاز دسترسی دارند، 40 هزار تومان بخریم. دیگری ادامه می‌دهد: من شنیده‌ام دلال‌ها، خانواده و فامیل و همسایه‌هایشان را که به کپسول گاز نیاز ندارند، به صف می‌کنند و کپسول‌های دریافتی را از آن‌ها می‌گیرند و در بازار سیاه می‌فروشند. مرد دیگری درددل می‌کند: فاصله روستای ما تا این جا، خیلی زیــاد است و واقعا آمد و رفت، سخت است. اما چون آن جا کپسول گاز، به قیمت 40، 50هزارتومان عرضه می‌شود، چاره‌ای نمی‌ماند جز آمد و رفت روزانه و انتظار چندساعته و افتادن از کـار و زندگی. در کنار این‌ها اما، تعداد بسیار زیادی از منتظرانِ در صف هم اعلام می‌کنند کپسول گاز را برای تزریق به مخزن سوخت خودرو می‌خواهند.
 

در نبود نمایندگان مجاز توزیع متخلفان و دلالان سرگرم و مشغول‌اند
از آن جا که دو نفر بازرس سازمان صمت، بنا به وظیفه سازمانی‌شان برای نظارت بر شرایط کار مراکز توزیع گاز در این شرکت و شرکت‌های مشابه مستقرند، به سراغ‌شان می‌روم تا طی گپ و گفت با آن ها، از چگونگی خدمات‌رسانی و کم و کاستی‌های احتمالی، مطلع شوم. «کدخدایی» یکی از بازرسان می‌گوید: «در مشهد 4 شرکت پخش گازمایع مشغول فعالیتند که باید تا امروز، نمایندگانی برای خدمات‌رسانی در اقصی نقاط شهر معرفی می‌کردند که متاسفانه برخی تا امروز نسبت به این موضوع اقدام نکرده‌اند و این کوتاهی در کنار افزایش قیمت بنزین، مسبب ایجاد برخی معضلات شد که فعالیت غیرمجاز 1000 نفر در مشهد به عنوان شبکه غیر مجاز توزیع گازمایع، از جمله این معضلات است. یکی از دلایل عدم معرفی نماینده توسط شرکت‌ها، هزینه و زحمت حمل کپسول تا نمایندگی است. در نتیجه توزیع گاز مایع در محل را انتخاب می‌کنند که اگرچه برای آن‌ها به صرفه‌تر است، اما دست متخلفان و دلالان که خودشان را در قالب نماینده مجاز جا می‌زنند، باز می‌گذارد. متاسفانه طبق گزارش ها، حتی برخی نمایندگان مجاز هم بعد از دریافت سهمیه، بدون این که به مردم اطلاع رسانی و بین مردم توزیع کنند، گاز را به خودروهایی که به صورت غیر استاندارد دوگانه سوز شده‌اند با قیمت گزاف می‌فروشند.»
 

در سامانه تجارت آسان شرکت ملی پخش ثبت نام کنید
کدخدایی می‌افزاید: «در حال حاضر 3031 روستا در استان خراسان رضوی فاقد لوله‌کشی گاز هستند و شرکت نفت این خانوارها را شناسایی کرده و سهمیه گاز به آن‌ها اختصاص داده است. بخش زیادی از مصرف کنندگان شناسایی شده‌اند و روستاهایی که نماینده مجاز دارند، از طریق این نماینده کپسول گاز را به قیمت 7800 تومان دریافت می‌کنند. ولی روستاهایی که هنوز نماینده ای برایشان معرفی نشده، مجبورند یا از کانال‌های غیرمجاز و با قیمت بالاتر کپسول گاز مورد نیازشان را تامین کنند، یا از دیگر سوخت‌ها مثل نفت سفید و چوب استفاده کنند. ضمن این که برخی اصناف از این که می‌توانند با استفاده از سهمیه هایشان گاز مایع دریافت کنند بی خبرند و همین بی اطلاعی باعث شده به سراغ بازار آزاد بروند و گاز را به قیمت هر کپسول 40 تا 50 هزار تومان دریافت کنند. روستاییان، اصنافی که مجوز کار دارند یا حتی اصنافی که هنوز مجوز کاری شان را دریافت نکرده‌اند و اتباع، می‌توانند از طریق سامانه «تجارت آسان» شرکت ملی پخش تقاضای خود را برای دریافت گاز، ثبت کنند تا روند اختصاص سهمیه گاز مایع برای آن‌ها انجام شود.»
 

یک نماینده مجاز و مشاهده توزیع غیرمجاز
در ادامه بازدید، تصمیم می‌گیرم خودرو و فعالیت یکی از نمایندگان پخش را برای کنترل نحوه عملکردش در پخش گاز، به صورت نامحسوس زیر نظر بگیرم. این نماینده که قبلا به دلیل تخلفات زیاد، پروانه فعالیت‌اش ابطال و به تازگی موفق به دریافت مجدد پروانه فعالیت شده است، به‌پیشنهاد ما و با هماهنگیِ بازرسان صمت، قرار می‌شود حدود 100 کپسول گازمایع تحویل بگیرد. سپس به دو مرکزی که این توزیع‌کننده معمولا به‌شکل غیرمجاز اقدام به توزیع کپسول گاز می‌کند، سر می‌زنیم. اولین مرکز واقع در بولوار شاهنامه، بسته است اما یکی دو نفر از مشتریان منتظر، توضیح می‌دهند: «من یک شرکت نصب ایزوگام دارم و به‌خاطر کارم، همیشه از این محل هر تعداد کپسول گاز مایع بخواهم به قیمت 40 هزار تومان می‌خرم و خب هزینه‌اش را روی حق‌الزحمه کارم می‌کشم.» و «من برای سوخت خودروام، از این جا و به شکل تلفنی، گاز تهیه می‌کنم.» در دومین مرکز واقع در خیابان توس67 که نماینده، کپسول‌ها را تخلیه کرده، به‌عنوان یک مشتری صوری برای خرید وارد عمل می‌شوم. فروشنده که مرد جوانی است، در حالی که سرگرم حساب و کتاب دو کپسولی است که به یک مشتری فروخته، می‌گوید: «قیمت هر کپسول 9 هزار تومان است.» وقتی اعتراض می‌کنم که قیمت واقعی 7800 تومان است، پافشاری می‌کند که: «ما 9 هزار تومان می‌فروشیم» سپس بازرسان سازمان صمت به ما می‌پیوندند و به‌واسطه عرضه خارج از شبکه و گران فروشی، به این نماینده تذکرات جدی می‌دهند.

روستاییان و اصناف، سهمیه‌ دارند اما کم است
در ادامه پای صحبت یکی از مدیران شرکت‌های بزرگ و شناخته شده گاز مایع مشهد می‌نشینم که با این شرط که هویتش فاش نشود، به نکات قابل‌تاملی اشاره می‌کند: «وظیفه ما تامین گاز مایع خانگی در مناطقی که گازکشی انجام نشده و تامین گاز اصناف است ولی متاسفانه حجم زیادی از مالکان خودرو که از کپسول گاز ال پی جی استفاده می‌کنند، بعد از افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین، برای تامین سوخت خودرویشان به شرکت‌های گاز مراجعه می‌کنند و تقاضا به شدت افزایش یافته است. قبل از افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین، گازرسانی به خانوارها و دیگر متقاضیان طبق روال معمول انجام می‌شد و خبری از این دلالی‌ها و بگیر و ببندها نبود. اولویت ما مشترکان روستایی هستند که در ماه، سه سیلندر سهمیه دارند. اولویت بعد اصناف هستند که به نسبت گستردگی کارشان و با هماهنگی صمت، سهمیه ای به آن‌ها تعلق می‌گیرد. منتها واقعیت این است که سه سیلندر کفاف مصرف یک خانواده روستایی را نمی‌دهد و اصناف هم معمولا به دنبال کپسول گاز بیشتری هستند. اما این نیاز در حال حاضر تامین نمی‌شود. چرا؟ چون بیشترین میزان گاز مایع به خودروها تزریق می‌شود.»
 

کشف تخلفات میلیاردی شرکت‌ها و نمایندگان توزیع گاز مایع
در ادامه بازدید، «مهدی مقدسی» کارشناس‌مسئول دفتر نظارت و بازرسی سازمان صمت از تخلفات برخی شرکت‌های بزرگ توزیع گاز استان پرده بر می‌دارد و می‌گوید:« بخش قابل توجهی از گاز مایع موجود در استان به صورت خارج از شبکه عرضه می‌شود. در خلال بازرسی از یک شرکت بزرگ توزیع گاز در مشهد، معرفی نامه‌های سفید امضایی که به مهر شورای روستاها ممهور بود کشف شد که از این نامه‌ها برای عرضه خارج از شبکه گاز مایع استفاده می‌کردند. از طرفی در مواردی مشاهده شده گازی که به نام یک روستا بارگیری و از شرکت خارج شده، هیچ وقت به آن روستا نرسیده است و تشکیل پرونده‌هایی با این موضوع و محتـوا داشتیم. تا امروز در زمینه بازرسی از شرکت‌های توزیع گاز مایع و نمایندگان مجاز آن ها، 8 پرونده گران فروشی، 2 پرونده در زمینه عدم رعایت ضوابط توزیع و 4 پرونده در زمینه عرضه خارج از شبکه، جمعا به ارزش 1763114700 تومان تشکیل شده و در نوبت رسیدگی است. اعتقاد ما این است که اگر خودروها از گاز مایع برای سوخت استفاده نکنند، بازار به وضعیت متعادل باز می‌گردد و دلالی‌ها به شدت کاهش می‌یابد.»
 

پلمب واحــد و توقیف اموال توزیع‌کنندگان متخلف گاز
در نهایت، پس از پیگیری و ردزنی‌های دقیق، با حضور قاضی جلیلی، قاضی شعبه سیار تعزیرات، یک واحد متخلف توزیع گازمایع واقع در میدان‌امام‌حسین(ع) مشهد پلمب و تعداد زیادی کپسول گاز در یکی دیگر از واحدهای متخلف، توقیف می‌شود. قاضی جلیلی به خراسان رضوی می‌گوید: «متاسفانه این دو مرکز جزو عاملان مجاز شرکت‌های توزیع گاز مایع بودند که کپسول‌ها را با قیمت‌های سرسام آوری به فروش می‌رساندند. متاسفانه شرایط در حال حاضر به شکلی است که به دلیل توزیع نامناسب گاز مایع توسط شرکت ها، شاهد پخش زیر پله‌ای گاز هستیم و دلالان زیادی در این زمینه به خرید و فروش  و فعالیت مشغولند. به طوری که در برخی موارد، با وجود این که این واحدهای زیر پله ای هیچ مجوزی برای پخش گاز ندارند، شرکت‌ها کپسول‌ها را در منزل این افراد تحویل می‌دهند و این افراد کپسول‌های 8هزارتومانی را به قیمت 40 تا 50 هزار تومان می‌فروشند و مهم‌ترین راه رسیدگی این است که شرکت نفت با شرکت‌های توزیع متخلف برخورد کند.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه خراسان رضوی، تاریخ انتشار -، شماره: 683441