محمدی: مقالات ISI مشکلات غرب را حل نمی‌کند

نظام جذب و ارتقای اساتید شاید مهم‌ترین عامل جهت‌دهی فعالیت‌های اعضای هیئت‌های علمی باشد. به همین منظور به مصاحبه با معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت پرداختیم تا این موضوع را بررسی کنیم.

شعار سال: دانشجو یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه یافتگی نظام آموزشی در کشور محسوب می‌شود اعضای هیئت‌های علمی نیز که متولی امر تعلم دانشجویان هستند وظیفه جهت دهی به فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی آن‌ها را برعهده دارند. برهمین اساس سیاستگذاران نظام دانشگاهی برآن شدند تا فعالیت اساتید دانشگاهی را با ابزار آیین‌نامه ارتقاء اساتید جهت‌دهی کنند. آیین‌نامه‌ای که همه شئون اساتید دانشگاه اعم از اعتبار علمی، پژوهشی و رتبه علمی آن‌ها به آن گره خورده است و اساتید برای ارتقاء رتبه علمی خود چاره‌ای جز دست آویزی به این آیین‌نامه ندارند.

پس از گذشت چندین سال از تدوین آیین‌نامه ارتقاء اساتید هنوز این مشکل گشای باشگاه پیچیده علمی، خود مشکلاتی دارد که موجب شده است هر ساله مورد تصحیح عام و خاص قرار گیرد. در این میان دانشگاه‌ها نیز بیکار ننشته‌اند و با توجه به موقعیت خود و نواقصی که این آیین‌نامه دارد به تدوین آیین نامه‌ای جدید پرداختند.

دانشگاه علم و صنعت نیز از جمله دانشگاه‌هایی محسوب می‌شود که از دیرباز در حوزه فعالیت‌های پژوهشی سرآمد است به طوری که اساتید و دانشجویان این دانشگاه همواره به ارائه مقاله و دستاورد‌های علمی می‌پردازند. به همین منظور برآن شدیم تا با تورج محمدی، معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت درباره آیین‌نامه ارتقاء اساتید به گفتگو بپردازیم و نقاط قوت و ضعف آن را مورد بررسی قرار دهیم.

محمدی با بیان اینکه در آیین‌نامه ارتقاء اساتید وزارت علوم در کنار امتیازاتی که برای چاپ مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی وجود دارد فعالیت‌های صنعتی و اثرگذاری در حل مشکلات جامعه نیز مورد توجه واقع شده است؛ گفت: این آیین‌نامه در دانشگاه علم و صنعت نیز پیاده می‌شود البته برای هر دو موضوع حداقل‌هایی را در نظر گرفته‌ایم. به طوری که اساتید دانشکده‌های فنی و مهندسی باید امتیاز‌های حداقلی را کسب کنند تا پرونده‌ای ارتقاء آن‌ها در صحن هیئت ممیزه مطرح شود.

معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: تغییرات دیگری را نیز قصد داریم به انجام برسانیم البته هنوز نهایی نشده و ظرف چند ماه آینده درجهت کیفی سازی مجموعه فعالیت‌های اعضای هیئت علمی در حوزه پژوهش، فناوری، تعاملات صنعتی و آموزش پس از موافقت هیئت ممیزه مرکزی وزارت علوم، اقداماتی انجام خواهیم داد.

ارتقاء رتبه علمی اساتید با ارائه دو مقاله

وی با بیان اینکه اساتید برای ارتقاء رتبه علمی خود نیاز به تولید تعداد زیاد مقاله ندارند؛ اظهار کرد: اساتیدی که می‌خواهند مرتبه علمی دانش یاری را کسب کنند هر ساله به ارائه دو مقاله بپردازند امتیاز حداقلی را کسب خواهند کرد. ما در آیین‌نامه ارتقاء اساتید دانشگاه علم و صنعت برای مقاله و تعداد تعاملات صنعتی حداقل‌هایی را در نظر گرفته‌ایم؛ به طوری که اگر شخصی تنها به ارائه مقاله بپردازد ارتقاء پیدا نمی‌کند از طرفی هم اگر تنها تعاملات صنعتی داشته باشند باز هم ارتقاء پیدا نخواهند کرد. بنابراین لازم است اساتید در هر دو بال توانمند شوند. اعتقاد داریم شخصی که کار علمی خوب دارد هم می‌تواند مشکل صنعت را حل کند و هم دستاورد علمی ارائه دهد.

محمدی تصریح کرد: انجام یک پژوهش در دانشگاه نتایجی را به دنبال می‌آورد، این نتایج هم می‌توانند منجر به حل یک مشکل شوند یعنی یک نیاز را پاسخ دهند و هم می‌توانند تنها منتشر شوند و پاسخ گوی نیاز‌های جامعه نباشند. مجلات ICI نیز تنها دستاورد‌های علمی محققین را منتشر می‌کند به نحوی که آن‌ها را درجریان تحقیقات یکدیگر قرار دهد.

چاپ مقالات را زیر سوال نبریم

معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت اظهار کرد: شعار ما دست یابی به مرجعیت علمی است. این امر نیز تنها از طریق انتشار دستاورد‌های علمی امکانپذیر خواهد بود به همین منظور نمی‌توان چاپ مقاله را زیرسوال برد. مسیری که در طول سال‌های گذشته در حوزه وزارت علوم تحقیقات و فناوری طراحی شد به نظر بنده مسیر درستی بوده است به طوری که اکنون محققین، اساتید و دانشجویان ما در مسیر خوبی قرار گرفته‌اند. البته طبیعی است که در هر مسیری یک مشکلاتی وجود داشته باشد که مسلما تبعاتی نیز به همراه خواهد داشت. این موضوع را نمی‌توان به حساب اثرگذاری چاپ مقالات در حوزه نشر دانش گذاشت. به همین دلیل ما باید مراقب باشیم و بحث اخلاق علمی و اخلاق پژوهش را رعایت کنیم.

وی با بیان اینکه مرجعیت علمی که دنبالش بودیم را از طریق نوشتن مقالات و انتشار دستاورد‌های علمی به دست آورده‌ایم؛ اظهار کرد: دانشگاه علم و صنعت در آیین نامه ارتقاء اساتید خود به این موضوع توجه کرده است به نحوی که اساتید باید به میزان قابل قبولی هم در حوزه نوشتن مقاله و هم در حوزه ارتباط با صنعت توسعه فناوری تجاری سازی فعالیت کنند. انتظار داریم استاد خصوصا در حوزه فنی این دو مورد را در سبد فعالیت‌های خود داشته باشند.

مقالات ISI لزوما مشکلات جامعه غربی را حل نمی‌کند

محمدی با بیان اینکه برخی افراد معتقد هستند که مقالات ISI تنها در جهت رفع مشکلات غربی نوشته می‌شود؛ تاکید کرد: وقتی یک مقاله‌ای منتشر می‌شود باید مورد بازخوانی قرار گیرد حال اگر مقاله شما ارزش علمی بیش‌تری داشته باشد به میزان زیادتری بازخوانی خواهد شد. مقالات ISI الزاما به حل مشکل کشور‌های غربی نمی‌پردازد، زیرا دانش چیزی نیست که فقط مربوط به یک مرزو بوم شود.

معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: در حقیقت وقتی شما یک مشکل از صنعت را حل می‌کنید کار علمی انجام داده‌اید این کار علمی در همه جای دنیا می‌تواند مورد استفاده واقع شود. همانطور که اکنون کار علمی در کشور دیگر انجام می‌شود و ما از نتایج کار علمی آن‌ها در کشور خودمان استفاده می‌کنیم. علم چیزی نیست که بگوییم این علم مربوط به ایران است و دیگری مربوط به ایران نمی‌شود. پایه‌های مباحث علمی بین‌المللی و زبان علم یک چیز مشخص است همان طور که ما دانشمندان برجسته‌ای داریم در خارج از کشور هم دانشمندان برجسته‌ای وجود دارند که باید با هم تبادل نظر و افکار داشته باشیم.

لزوم حمایت وزارت علوم از دستاورد‌های علمی

وی با اشاره به اینکه خوشبختانه در طول چند سال گذشته در دانشگاه‌ها نظارت بیشتری بر روی این مصوبات انجام شده است؛ اظهارکرد: وزارت علوم نیز مدتی می‌شود که به این مسئله اهتمام ورزیده است در واقع خیلی جای نگرانی نیست باید تمام تلاش خود را انجام دهیم تا دستاورد‌های علمی اساتید که قابل عرضه در صحنه بین‌المللی هستند مورد حمایت دانشگاه و وزارت خانه قرار گیرند به نحوی که این موضوع در آیین‌نامه ارتقا مورد توجه واقع شود.

منع اساتید دانشگاهی از ارائه مقاله مشترک با دانشجویان

محمدی با بیان اینکه دانشگاه علم و صنعت با توجه به رویکرد صنعتی که دارد در آیین‌نامه ارتقاء اساتید خود انجام حداقل فعالیت‌های صنعتی را در نظر گرفته است؛ تاکید کرد: در مقررات اعلام شده در بسیاری از دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان در فعالیت‌های کلاسی خود نباید دستاورد‌های پژوهشی داشته باشند به طوری که ما اساتید دانشگاه علم و صنعت را منع کرده‌ایم تا از فعالیت‌های کلاسی و کار مشترک با دانشجویان به ارائه مقاله بپردازند. بنابراین این موضوع که اساتید دانشجویان را ملزم به ارائه مقاله می‌کنند در این دانشگاه وجود ندارد اگر مورد استثنایی گزارش شود از آن جهت که با اخلاق پژوهش منافات دارد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

مقالات برپایه دستاورد‌های علمی تنظیم شوند

معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه برای مقاله باید تعریف دیگری را در نظر گرفت؛ اظهار کرد: هر زمان که سخن از مقاله به میان می‌آوریم در حقیقت آن مقاله باید دستاورد‌های یک پژوهش اصیل را منتشر و منعکس کند. اگر مقاله‌ای بخواهد امتیازی کسب کند باید مشخص شود که به چه فعالیتی مرتبط بوده است. در حقیقت استاد ادعا می‌کند و ما به بررسی می‌پردازیم که آیا این مقاله به یک پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی، طرح پژوهشی، ارتباط با صنعت ختم شده یا هیچ ارتباطی با موارد یاد شده نداشته است اگر مقاله‌ای هیچ ارتباطی با طرح پژوهشی نداشته باشد امتیازی دریافت نخواهد کرد.

وی با بیان اینکه باید در آیین نامه وزارت علوم اصلاحیه‌ای صورت پذیرد؛ اظهار کرد: اگر شخصی بخواهد به مرتبه دانش‌یاری یا استادی برسد باید توانمندی خودش را نشان بدهد نه به این صورت که تنها در آزمایشگاه به تحقیقات بپردازد و مرتبه استادی را دریافت کند بلکه باید خودش را در در معرض داوری قرار دهد. به طوری که وقتی پروژه صنعتی به انجام رسید، مقاله منتشر شود و در معرض سنجش چند داور بین‌المللی قرار گیرد تا کار او تایید شود. اکنون تعداد مقالات زیادی در کشور نوشته می‌شود به نحوی که سهمی در نشر علم داریم.

محمدی تاکید کرد: لازم است در رشته‌های گوناگون با توجه به ماهیت آن رشته انتظارت خود را مطرح کنیم، زیرا بسیاری از رشته‌ها در راستای گسترش مرز‌های دانش عمل می‌کنند؛ بنابراین در برخی از رشته‌ها تعداد مقالات بیشتری چاپ می‌شود.

فاصله بین صنعت و دانشگاه کاهش یابد

وی با بیان اینکه مسئله عدم رفع مشکلات جامعه با وجود تحقیقات پژوهشی دو وجه دارد؛ اظهار کرد: وقتی از ارتباط اساتید با صنعت صحبت می‌شود در حقیقت دو موضوع به میان می‌آید. نکته اول علاقه‌مندی و پیگیری اعضای هیئت علمی برای حضور در صنعت است، اما نکته مهم‌تر از آن استقبال صنعت از طرح‌های صنعتی خواهد بود به طوری که اگر تمام اساتید از این بخش استقبال کنند، اما از سوی صنعت متقاضی وجود نداشته باشد و نیاز خود را به دانشگاه عرضه نکند این ارتباط برقرار نخواهد شد.

محمدی با اشاره به اینکه افزایش تعداد مقالات تاثیری بر فعالیت پژوهشی اساتید ندارد؛ تصریح کرد: اگر شاهد عدم رفع مشکلات در جامعه با وجود مقالات علمی هستید دلیل آن را باید در عدم شناسایی درست مشکلات جامعه مشاهده کنید. در حقیقت اگر مشکلات به دانشگاه‌ها عرضه شوند آن‌ها متناسب با توانمندی خود نسبت به حل مشکلات قدم برخواهند داشت. به هر حال ما باید بپذیریم که بعضی از صنایع ما همواره ترجیح می‌دهند مسائل و مشکلات را از روش‌های غیر پژوهشی حل کنند و وابستگی به دانشگاه نداشته باشند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برخی از صنایع در کشور هنوز وابسته به فناوری‌های خارج از کشور هستند اگرچه دانشگاه‌ها نمی‌توانند ادعا کنند که قادر به حل تمام مشکلات جامعه هستند، اما لازم است مرحله به مرحله فاصله بین صنایع و دانشگاه کم شود به طوری که دو طرف تعریف درستی از مشکلات داشته باشند و در کنار یکدیگر رفع مشکلات کشور بپردازند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار 17 اردیبهشت 99، کد خبر: 844052، www.snn.ir