تصمیم ستاد مقابله با کرونا برای بازگشایی مدارس هفته پیش اعلام شد و واکنش تعدادی از پدران و ‏مادران دانش‌آموزان را به دنبال داشت؛ آنها گفتند حاضر به فرستادن فرزندان‌شان به کلاس‌ها نیستند. ‏برای همین هم بود که رعایت پروتکل بهداشتی یکی از فاکتورهای اصلی بازگشایی مدارس اعلام شد ‏و عکس‌ها و فیلم‌های ضدعفونی‌کردن مدارس در شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها دست به دست شد تا ‏به اولیا اطمینان خاطر بدهد. در گیر و دار چرایی و چگونگی بازگشایی مدارس بود که آموزش و ‏پرورش از بازه زمانی یک‌ماهه برای رفع اشکال دانش‌آموزان گفت تا جایی که علیرضا کمرئی، ‏معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش حضور دانش‌آموزان را داوطلبانه اعلام کرد: ‏‏«معلمان، مدیران و کارکنان در مدارس حاضر می‌شوند ولی ضرورتی برای حضور دانش‌آموزان ‏وجود ندارد.» کمرئی دلیل این بازگشایی را رفع اشکال دانش‌آموزانی که به هر دلیل نتوانسته بودند ‏از خدمات آموزش غیرحضوری و فضای مجازی بهره ببرند، اعلام کرده است. عبدالرضا فولادوند، ‏مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران هم در واکنش به بازگشایی مدارس از لزوم حضور کادر ‏اجرایی مدرسه و دبیران در هفته اول گفته است؛ حضوری که به فراخور نیاز و مراجعه دانش‌‏آموزان برای تداوم‌داشتن یا نداشتنش تصمیم‌گیری می‌شود. فولادوند رعایت پروتکل‌های بهداشتی را ‏از الزامات دیگر بازگشایی مدارس دانسته است: «دانش‌آموزان حتما درصورت مراجعه به مدرسه ‏به ماسک و دستکش مجهز باشند. گندزدایی و ضدعفونی مدارس هم تا روز پنجشنبه- ٢٥ اردیبهشت- در تمام مناطق انجام خواهد شد.» اینها همه درحالی است که مسئولان وزارت آموزش و پرورش ‏اعلام نکرده‌اند تأمین ماسک و دستکش دانش‌آموزان حاضر در مدرسه به عهده خانواده‌هاست یا ‏مدرسه و اینکه هزینه مایع ضدعفونی‌کننده مدارس قرار است از چه منبعی تأمین شود.‏

بازگشایی برای رسمی‌کردن پایان ‌سال تحصیلی
‏«بچه‌ها آمده بودند ببینند شرایط از چه قرار است. خبری از کلاس درس و رفع اشکال نبود.» ‏ابراهیمی مانند سایر معلم‌ها دیروز سر کلاس حاضر شد تا کلاس رفع اشکال دانش‌آموزان برپا شود. ‏کلاسی که دانش‌آموزان رغبتی برای حضور در آن نشان ندادند. «بیشتر بچه‌ها در حیاط و سالن ‏مدرسه دورهم جمع شده بودند. معلم‌ها با ماسک و دستکش آمده بودند اما در میان دانش‌آموزان از ‏ماسک و دستکش خبری نبود.» ابراهیمی، معلم یکی از مناطق حاشیه‌ای تهران معتقد است ‏تمام آموزش در همان دی و بهمن‌ماه به پایان رسیده و هیچ‌گاه برنامه شاد و شبکه آموزش نتوانسته ‏باری از روی دوش آموزش بردارد. « ٣٠ تا ٤٠‌درصد دانش‌آموزانم از آموزش آنلاین محروم بودند، ‏باید دید در مناطق محروم این درصدها چه رقمی را نشان می‌دهند.» ابراهیمی ‏تصمیم به بازگشایی مدارس را راهکار مناسبی که به دانش‌آموزان کمک کند، نمی‌بیند. «این تصمیم ‏تمام مسئولیت‌ها را به دوش معلم و مدیر مدرسه انداخته است. گویا دستورالعمل‌ها سعی دارند ‌سال ‏تحصیلی را هرچه زودتر اعلام کنند و امتحانات هم غیرحضوری برگزار شوند. معتقدم در این میان ‏کمیت قربانی کیفیت شده و تنها تصمیم بر این است تا دانش‌آموزان به هر نحوی شده، این مقطع را ‏پشت‌سر بگذارند.» این معلم دوره متوسطه تصمیمی برای حضور در کلاس‌های رفع اشکال را نه در ‏میان دانش‌آموزان و نه اولیا نمی‌بیند.‏
‏«مدارس بعد از یک تعطیلی طولانی با شرط رفع اشکال باز شدند. خبرها حتی از ضدعفونی‌شدن ‏مدارس هم گفتند اما باید دید در واقعیت چه اتفاقی می‌افتد.» محمد، معلم یکی از مدارس تهران است. ‏معلمی که دیروز با رعایت پروتکل بهداشتی سر کلاس حاضر شد اما تنها دو دانش‌آموز را سر ‏کلاس حاضر دید. «وقتی وزارتخانه پول مایع ضدعفونی را از مدارس گرفته، دیگر جای بحثی باقی ‏نمی‌ماند. دیروز شاید ١٠درصد دانش‌آموزان مدرسه آمده بودند. دانش‌آموزانی که از سوالات‌شان ‏می‌شد فهمید، شبکه شاد و آموزش کمکی به آنها نکرده است.» محمد بر این باور است که بازگشایی ‏مدارس بهانه‌ای برای تصمیم‌گیری برای بازگشایی سایر اماکن و نجات بیزینس مدیرانی است که ‏مدرسه خصوصی دارند. «درمدارس دولتی خبری از ماسک برای دانش‌آموزان نیست. پول مایع ‏ضدعفونی را هم که مدیران پرداخت کرده‌اند. در این شرایط بازگشایی مدارس به نفع مدیرانی است ‏که مدارس خصوصی دارند و با تکیه بر پول اولیا می‌توانند به راحتی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت ‏کنند. حتی می‌توان گفت بهانه خوبی برای دریافت پول بیشتر از اولیا برایشان مهیا شده است.» ‏

به ریسکش نمی‌ارزد
مرتضی دانش‌آموز ‌سال آخر دبیرستان است و خودش را برای کنکور آماده می‌کند. او بر خلاف تعدادی ‏از دوستانش دیروز به مدرسه نرفت. «با این وضع‌ سال تحصیلی دیگر فرصت وقت تلف‌کردن و ‏تا مدرسه رفتن را نداشتم. اگر در همین رفت‌وآمد کرونا بگیرم چه؟ به ریسکش نمی‌ارزد.» آبان ‏ماه گوشی مرتضی را دزد زد اما او این موضوع را فرصت بیشتری برای آمادگی برای کنکور دید ‏تا اینکه کرونا گوشی‌داشتن را الزامی کرد. «به شبکه شاد دسترسی نداشتم، گوشی گران شده بود و ‏نتوانستم بخرم. با گوشی برادرم به معلمان پیام می‌دادم و رفع اشکال می‌کردم.» ‏
احمد دانش‌آموز پایه دهم در اصفهان است و دیروز به مدرسه رفت تا اشکالات درس ریاضی را ‏برطرف کند. «از ٣٥ نفر هم‌کلاسی‌ام تنها شش نفر سر کلاس حاضر بودیم؛ بی‌ماسک و دستکش. ‏مگر نگفته بودند مدارس را ضدعفونی کرده‌اند؟» احمد و هم‌کلاسی‌هایش یک ساعتی را در مدرسه ‏بودند. «بیشتر زمان را با بچه‌ها گذراندیم و چند دقیقه‌ای هم رفع اشکال بود. به نظرم تنها ارزش ‏آمدنم دیدن بچه‌ها بود و بس.» احمد این کلاس‌ها را بیهوده و وقت تلف‌کردن می‌داند: «ما که دوره ‏متوسطه هستیم خانواده‌هایمان راضی نبودند برویم چه برسد به دانش‌آموزان کوچک‌تر. این کلاس‌ها ‏فایده‌ای ندارد. در همان واتس‌آپ هم می‌شد رفع اشکال کرد. نمی‌دانم چرا آموزش‌وپرورش تصمیم ‏گرفته مدرسه‌ها را باز کند.»‏

‏ استقبال در دبستان‌ها
استقبال از بازگشایی مدارس در میان دانش‌آموزان و خانواده‌های پایه ابتدایی بیش از سایر پایه‌ها بوده و ‏آن‌طور که رضوان حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش، می‌گوید این ‏درخواست در میان خانواده دانش‌آموزان پایه اول بیش از سایرین است: «آنها نگرانی داشتند که ‏یادگیری الفبا برای بچه‌هایشان سخت شود و این نگرانی عاملی بود تا استقبال از رفع اشکال در میان ‏آنها افزایش یابد.» او می‌گوید هنوز آمار دقیقی از تعداد دانش‌آموزانی که به مدارس آمده‌اند وجود ‏ندارد و برای آمارگیری باید چند روزی زمان داد اما مدارس در تمام استان‌ها و براساس تصمیم ستاد ‏ملی مقابله با کرونا باز است و براساس جلساتی که برگزار شده، کادر مدارس در همه شهرها در ‏مدرسه حاضرند و هیچ استانی در این‌باره استثنا نبوده است: «همان‌طور که می‌دانید برای حضور در ‏مدرسه اجباری برای دانش‌آموزان وجود ندارد اما گزارش میدانی ما از استان‌ها، مناطق شهری و ‏روستایی نشان می‌دهد که خانواده‌هایی که دسترسی کمتری به اپلیکیشن و ارتباط مجازی داشتند یا ‏نگران وضع تحصیلی فرزندان‌شان بودند، آنها را به مدرسه آورده‌اند و این حضور شهر به شهر ‏متفاوت و نسبی است. پیش‌بینی‌ها هم حاکی از همین حضور نسبی بوده است اما برای آنکه بتوانیم ‏عددی ارایه دهیم باید کمی زمان بگذرد.» آن‌طور که حکیم‌زاده می‌گوید معلمان و کادر مدارس هم ‏حضورشان مانند سایر کارمندان دولت در محل کار الزامی است و اگر معلمی به مشکلی برخورده، ‏نشانه‌های بیماری یا بیماری زمینه‌ای سختی دارد باید در خانه بماند و در غیر این صورت ‏به مدرسه بیاید. او می‌گوید تداوم فعالیت مدارس هم به وضع هر مدرسه برمی‌گردد و شورای ‏مدرسه می‌تواند براساس گزارشی که معلم می‌دهد در این مورد تصمیم‌گیری کند: «فرم‌هایی تهیه شده ‏و معلم‌ها این فرم‌ها را دارند و از دانش‌آموزان‌شان گزارش می‌گیرند و درنهایت می‌توانند وضع ‏دانش‌آموزان را برای ادامه کار بررسی کنند.»‏

از نخبگان بپرسید
کارشناسان آموزشی درباره بازگشایی مدارس در روزهای کرونازده نظرات مختلفی دارند؛ عده‌ای ‏می‌گویند الان وقتش نبود و عده‌ای آن را ناگزیر می‌دانند. یحیی بازیاری‌زاده، معاون پیشین آموزش ‏و پژوهش جمعیت هلال‌احمر هرمزگان معتقد است برای بازگشایی مدارس نه فقط در این روزها که ‏باید بلندمدت فکری کرد: «بازگشایی مدارس فقط در معرض خطر قرارگرفتن جامعه دانش ‌آموزی و دانشجویی نیست بلکه با توجه به جمعیت دانش‌آموزی و دانشجویی و حجم ‏تعاملاتی که با از سرگیری فعالیت مدارس و دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود، این موضوع زمینه‌‏ساز جهش دوباره همه‌گیری و نزدیک‌شدن آن به مرحله کنترل‌ناپذیر می‌شود: «سخن ‏صرفا بر سر بازگشایی یا بازگشایی‌نشدن مدارس یا دانشگاه‌ها نیست که شاید بازگشایی ‏غیربرنامه‌ای یا بازگشایی نشدن آنها خود زیان‌های پنهان دیگری نیز در پی داشته باشد بلکه ‏سخن بر سر دستیابی به الگوی عملی بهینه با کمترین عوارض و بیشترین حفاظت است که ‏تدوین آن نیازمند صرف زمان یعنی همان متاع نایابی است که در گذر از تابستان به سمت ‏پاییز به‌ سرعت در حال از دست‌رفتن خواهد بود. متولیان ملی تصمیم‌سازی در این زمینه ‏ضروری است در مشورت با سایر نهادهای دخیل در این موضوع به‌ویژه جامعه معلمان و ‏مروری بر تجارب جهانی و تحلیل روند و الگوهای همه گیری بیماری در سه ماه گذشته، از ‏زمان محدود در اختیار در فصل تابستان نهایت استفاده را کرده و با نزدیک‌شدن ‏به موعد بازگشایی مدارس در فصل پاییز به الگوی نهایی که برای نحوه بازگشایی مدارس ‏مبنای عمل خواهد بود، نزدیک شوند.» او می‌گوید: «به طور مثال ممکن است بازگشایی ‏مدارس و دانشگاه‌ها نیازمند تغییرات موقتی در ساختار زمان‌بندی سنتی آنها و انتقال کامل ‏یا بخشی از تعطیلات تابستانی به فصل اوج شیوع احتمالی در پاییز و زمستان باشد یا زمان ‌بندی کلاس‌ها و امتحانات و حضور و فرمت کلاس‌ها نیازمند اصلاح و تطبیق موقت با ‏شرایط همه‌گیری باشد.»