شعار سال: از ابتدای شیوع کرونا و محدودیت تجمع افراد، دغدغه خیلی از افراد ایام محرم و همین طور پیاده روی اربعین بود. حالا در آستانهی ماه محرم هستیم و کرونا همچنان قربانی میگیرد. اقامه عزای حسینی، آن طور که درخور منزلت این ماه باشد نیاز به تدبیر و دوراندیشی مسئولان امر و پذیرش مردم دارد. فضای مجازی هم که در این بحران بهترین چاره برای بنبستها بوده، اولین گزینه برای پر کردن خلاء هیئت هاست. پخش زنده هیئتها سابقهی بیش از ده سال دارد، ولی با وضع موجود ضرورت این امکان بیش از پیش حس میشود. در ماه مبارک رمضان و اعیاد گذشته متولیان مراسمهای مذهبی بازخوردهایی گرفته اند که طبق آن فضای مناجات، روضه و سخنرانی بیشتر از شور مناسب پخش زنده است. پوشش مجازی مراسمها و هیئات نیازمند امکاناتی است که شاید در دسترس چند هیئت به نام و بزرگ در پاینخت و مراکز استانهای بزرگ باشد، اما همچنان هیئتهای شهرستانها و تکیههای محلی از آن محروم هستند.
مهدی ملکپور، سر دبیر سایت عقیق در باره امکانات لازم برای پوشش مجازی گفت: «یک بخشی به زیرساختها برمیگردد. باید این مسائل برای هیئتها تسهیل شوند. مسائلی مثل پهنای باند و سرعت اینترنت و شرایطی که میتواند کار را بهتر کند باید توسط وزارت ارتباطات تامین شود. یک بخشی هم به امکانات هیئتها برمیگردد. اگر هیئتها بتوانند از لحاظ امکانات فنی، دوربین، طراحی صحنه مناسب و... پوشش بسیار بهتر است.»
مسئله اینترنت همراه همزمان با افزایش قیمت بستههای اینترنتی، هزینه زیادی را متحمل افرادی میکند که روضه مجازی را به حضور در مراسمات ترجیح میدهند. از طرفی محدودیت دسترسی به اینترنت، ترافیک سایتها و صفحات هیئتها از معضلاتی بوده که سالهای قبل هم گریبان گیر پخش زندهها بوده. با توجه به شرایط موجود مخاطبان پخش زنده برنامهها چند ده برابر میشوند و این نگرانی و عدم اطمینان به زیر ساختها نگران کننده است.
فضای غالب بیشتر پخش زنده ها، لایو اینستاگرام است. این در حالی است که سایتهای داخلی مانند اپارت و روبیکا امکان پخش زنده دارند و اینترنت مصرفی آنها هم کمتر است. سردبیر سایت عقیق در این باره گفت: «فضای اینستاگرام با تمام قابلیتهایی که دارد، زمین بازی ما نیست. چون مسئولین آن هر زمان که بخواهند میتوانند ما را محدود کنند، شبیه به شهادت حاج قاسم. یکی از امکاناتی که ما دنبال کرده ایم، فضای پخش زنده روبیکاست. ما تصمیم داریم از امکان پخش زنده روبیکا با اینترنت رایگان استفاده کنیم. هر هیئت میتواند در روبیکا کانال ایجاد کند و با اینترنت رایگان پخش زنده داشته باشد. ما سال گذشته پخش زنده هیئتهای مطرح را با اپارات پیش بردیم، اما امسال صحبت جدی نداشته ایم.»
پوشش مراسمات مذهبی چند سالی است که جای خود را در فضای مجازی باز کرده است. بسیاری از هیئتها انرژی زیادی در بخش رسانهای صرف میکردند تا تصاویر با کیفیت و چیدمان بصری مناسب منتشر کنند، به نوعی جلسات مجازی را هم ارز با جلسات حضوری میدیدند، اما تعداد هیئتهایی که تا سال گذشته از این پتانسیل استفاده نمیکردند بسیار بیشتر بود. شاید هیچ کس گمان نمیکرد روزی بیاید که راههای ارتباطی محدود به فضای مجازی بشود. شرایط کرونا متولیان هیئتها را به این فکر انداخته که بازوی رسانهای خود را قوی کنند و در فضای مجازی با جدیت بیشتری حضور پیدا کنند. ملکپور در این رابطه اضافه کرد: «شرایط امسال انعکاس رسانهای بهتری را میطلبد. از این جهت که اگر تصویر ناشایستی از عدم رعایت دستورالعملهای بهداشتی منتشر شود و خوراک تبلیغاتی برای دشمن درست بشود، لطمه خواهیم خورد. هیئتها باید بیشتر به تصویری که ارائه میدهند دقت کنند. بعضی هیئتها از قبل روی چیدمان تصویر و ظرافتهای کار رسانهای تمرکز بیشتری دارند، برخی هم امکانش را ندارند و یا دغدغه شان نیست. بعد رسانهای همیشه در هیئتها مطرح بوده اند و با پیشرفت تکنولوژی بهبود پیدا کرده. اما شیعه نشان داده است از تمام ابزار تکنولوژی برای رساندن پیام حقانیت امام حسین (ع) استفاده خواهد کرد.»
همانطور که کرونا در تمام شئون زندگی تفاوت ایجاد کرده، آیین عزاداری را هم تحت شعاع قرار داده. تجربه فضای متفاوتی از عزاداری به وسیلهی تلفن همراه، در هر جا و مکانی کم کم به شیوهی جدیدی از مناسک عزاداری در آمده. گسترش امکانات و بهبود پخش زندهها امکان دسترسی به مجالس را در هر زمان و گوشهای از کشور فراهم میکند و حسینیهای به وسعت ایران تشکیل شکل میگیرد. همچنین استفاده درست از این ظرفیت که توفیق اجباری کروناست، در تبلیغ جهانی واقعه عاشورا موثر است.
هرچند تمهیدات مسئولان به ایجاد شبکهای گسترده در پوشش مراسمات منجر نشد، اما سامانههایی برای سهولت دسترسی افراد به روضههای مجازی راه اندازی شده از جمله سامانه بیرق، تکیه، هیئت آنلاین، پخش زنده روبیکا، اپلیکیشن بچههای هیئت۲ و...
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۹، کد خبر: ۵۰۰۳۱۱۶، www.mehrnews.com