شعار سال: بر اساس آن‌چه مسئولان اعلام کرده‌اند، تعداد زنان سرپرست خانواده در کشور به حدود ۴ میلیون‌نفر رسیده است. همین چندهفته قبل بود که «مهدی عیسی‌زاده» رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس دراین‌باره گفت: «امروز در کشور ۴میلیون بانوی سرپرست‌خانوار وجود دارد؛ یکی از اولویت‌های مجلس در حوزه اجتماعی، بهبود وضعیت معیشتی زنان سرپرست خانوار است.»

 

عیسی‌زاده دلیل افزایش جمعیت گروه نسبت به سرشماری سال ۱۳۹۵ را نیز مشکلات مختلف سال‌های اخیر دانسته و اعلام کرده است: «اگر در طول این سال‌ها برنامه مشخصی ایجاد می‌شد تا هر سال تعدادی از گردونه خارج و خودکفا شوند، اکنون آمار این مقدار نبود». مسئولان دولتی هم همین آمار را تایید می‌کنند، مصداقش صحبت‌های «ابتکار» معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده است که دو سال قبل، رسیدن تعداد زنان سرپرست‌خانوار در کشور به ۴ میلیون نفر را تایید کرد.

آمار‌های قطعی و رسمی این حوزه، مربوط به سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است. در سرشماری سال ۹۵ (۴ سال قبل) جمعیت زنان سرپرست‌خانوار کشور (زنان بی‌سرپرست، خودسرپرست‌و سرپرست خانواده) حدود سه میلیون و ۶۰ هزارنفر اعلام شد. پنج‌سال قبل‌تر از آن در سرشماری سال ۹۰ هم جمعیت این گروه حدود دومیلیون و ۵۰۰ هزارنفر، در سرشماری سال ۸۵ یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و در سرشماری سال ۷۵ کمتر از یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اعلام شده بود.

اما در سرشماری سال ۱۳۹۵، نکته قابل‌توجه دیگری هم وجود دارد: «تعداد خانوار‌های زن سرپرست». بر اساس جدول آماری این سرشماری که در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منتشر شده، چهارسال قبل حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار زن سرپرست در کل کشور وجود داشته که به‌یقین امروز تعداد آن هم افزایش یافته است. سرشماری سال ۹۵ نشان می‌دهد که استان تهران با ۲۴۰ هزار و ۱۶۴ خانواده زن‌سرپرست، بیشترین تعداد این خانوار‌ها را دارد و وضعیت استان‌های رده‌های بعد این گونه است:

خراسان رضوی: ۱۱۱ هزار و ۵۴۵ خانوار زن سرپرست
سیستان و بلوچستان: ۸۲ هزار و ۷۷۹ خانوار زن سرپرست
فارس: ۷۸ هزار و ۸۶۰ خانوار زن‌سرپرست
اصفهان: ۶۶ هزار و ۶۹۲ خانوار زن‌سرپرست
میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست خانوار؛ ۲۱ تا ۴۰

 

بر اساس اعلام کمیته امداد، ۵۵ درصد خانواده‌های تحت‌حمایت کمیته امداد، زنان سرپرست خانوار هستند؛ یعنی چیزی حدود ۲ میلیون‌نفر. همچنین سازمان بهزیستی کشور ۲۰۰ هزار نفر از آن‌ها را تحت‌حمایت دارد. آن‌طور که «آذر اسماعیلی» مشاور امور زنان کمیته امداد امام خمینی (ره) اعلام کرده است، «میانگین سنی ۱۴ درصد زنان سرپرست‌خانوار تحت‌حمایت کمیته امداد بین ۲۱ تا ۴۰ سال، ۱۲.۵ درصد بین ۴۱ تا ۵۰سال، ۱۷ درصد بین ۵۰ تا ۶۰ و ۳۶ درصد بیش از ۷۱ سال است.» اسماعیلی همچنین از پایین‌تر آمدن سن زنان سرپرست‌خانوار هم ابراز نگرانی کرده و گفته است: «این‌که سن سرپرستی زنان به ۱۴سالگی رسیده، معضل بزرگی است که بر اثر اتفاقاتی، چون ازدواج زیرسن قانونی و به تبع آن طلاق‌های در سن پایین رخ می‌دهد. کاهش سن طلاق به ۲۰ تا ۲۴سال هم از معضلاتی است که با همین پدیده گره خورده و ایجادکننده آن است.»

سازمان‌های حمایتی بر برخی قوانین مصوب که در حمایت از زنان است، تاکید دارند. از جمله، اصل ۲۱ قانون اساسی است:دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:

* ایجاد زمینه ‏های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او
*حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی‌سرپرست
* ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده
* ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‏سرپرست
* اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبودن، ولی شرعی
همچنین در لایحه اصلاح بند «ت» ماده (۸۰) قانون برنامه ششم توسعه، معاونت امور زنان و خانواده مکلف شده است با همکاری دیگر بخش‌های مرتبط، طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست‌خانوار را تهیه و گزارش اقدامات اجرایی دستگاه‌های مسئول را به صورت شش‌ماهه به دولت ارائه کند. طرحی که هنوز به سرانجام نرسیده و باید منتظر سرانجام آن بود.

 

فراکسیون زنان در مجلس یکی از جا‌هایی است که زنان سرپرست خانوار به آن چشم دوخته‌اند و امید دارند برای حمایت از این قشر، برنامه داشته باشد. در این‌باره با «فاطمه مقصودی» دبیر فراکسیون زنان گفتگو می‌کنیم تا از برنامه‌های این فراکسیون درخصوص بررسی مشکلات زنان سرپرست‌خانواده مطلع شویم. مقصودی در این گفتگو اعلام می‌کند که «اتفاقا فراکسیون زنان مجلس در هفته آینده جلسه‌ای ویژه درخصوص مشکلات زنان بدسرپرست و سرپرست خانواده خواهد داشت تا برای اقدامات و پیگیری‌های این موضوع، برنامه‌ریزی شود».

 

اگرچه طی این سال‌ها سازمان‌های حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی برای ایجاد فرصت‌های شغلی و کمک به زنان سرپرست خانوار برنامه‌هایی را اجرا کرده‌اند، اما همچنان این گروه با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند و نیازمند حمایت‌های بیشتری هستند؛ به‌خصوص در شرایطی که مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا و بیکاری‌های آن، همچنان ادامه دارد.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه خراسان، تاریخ انتشار: ۲۶ شهریور ۱۳۹۹، کد خبر: khorasannews.com، ۷۰۶۹۹۰