شعار سال: براساس قوانین بودجه در سال‌های اخیر، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ملی گاز ایران به ترتیب بیشترین سهم را از مجموع منابع و مصارف شرکت‌های دولتی داشته اند و حتی سهم دو شرکت اول، بیش از ۵۰ درصد کل منابع و مصارف این شرکت‌هاست.

در قالب پرونده «رونمایی از تاریکخانه شرکت‌های دولتی» در دو هفته اخیر، به بررسی صورت‌های مالی این سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت پرداختیم. در این گزارش هم قصد داریم با توجه به این صورت‌های مالی، ۳ واقعیت مهم درباره بودجه این سه شرکت مهم دولتی که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، مطرح کنیم:

۵۴ درصد منابع شرکت‌های دولتی ناشی از ارقام حسابداری سه شرکت اصلی وزارت نفت است

برخی از ارقام مندرج در درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت‌های دولتی، ارقام حسابداری (غیرواقعی) هستند. ارقام حسابداری یعنی مبالغی که در عمل جزو درآمد‌های حاصل شده این شرکت نیستند و همچنین توسط این شرکت خرج نمی‌شوند یعنی دارای ماهیت هزینه و درآمد واقعی نیستند.

ارقام حسابداری نقش مهمی در درآمد‌ها و هزینه‌های سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت دارند زیرا:

الف- بخاطر درج سهم دولت از درآمد فروش داخلی و صادرات نفت و میعانات گازی جزو درآمد‌های شرکت ملی نفت ایران و احتساب مجدد این رقم جزو هزینه‌های این شرکت، بخش اعظم درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت ملی نفت ایران به صورت حسابداری (غیرواقعی) است.

ب- بخاطر درج سهم دولت و صندوق توسعه ملی از درآمد «خالص» صادرات گاز جزو درآمد‌های شرکت ملی گاز ایران و احتساب مجدد این رقم جزو هزینه‌های این شرکت، بخش قابل توجهی از درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت ملی گاز ایران به صورت حسابداری (غیرواقعی) است

ج- بخاطر نقش واسطه گری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران یعنی خرید نفت خام و میعانات گازی از شرکت ملی نفت ایران و فروش آن‌ها به شرکت‌های پالایش نفت، بخش اعظم درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت ملی پالایش و پخش به صورت حسابداری (غیرواقعی) است.



براساس جدول فوق، حدود ۷۲۰.۵ هزار میلیارد تومان منابع و مصارف سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت بزرگنمایی شده اند.

از سوی دیگر، براساس گزارش دیوان محاسبات کل کشور درباره بودجه شرکت‌های دولتی که ۲۶ آذرماه پارسال در صحن علنی مجلس شورای اسلامی ارائه شد، مجموع منابع محقق شده شرکت‌های دولتی در سال ۹۷، بالغ بر ۱۰۲۴ هزار و ۸۳۱ میلیارد تومان بوده که حدود ۸۶۴ هزار و ۲۲۴ میلیارد تومان از این منابع، از محل درآمد‌های این شرکت‌ها محقق شده است.

برای اینکه رقم واقعی بودجه شرکت‌های دولتی را محاسبه کنیم، باید ارقام دوبار منظور را از رقم ۷۲۰ هزار و ۵۵۵ میلیارد تومانی ارقام حسابداری مندرج در منابع و مصارف سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت کسر کنیم.  براساس پیوست ۳ قانون بودجه ۹۷، ارقام دوبار منظور شده شرکت‌های نفتی رقمی بالغ بر ۱۲۴ هزار و ۸۹۷ میلیارد تومان و ارقام دوبار منظور شده شرکت‌های پالایش و پخش حدود ۳۹ هزار و ۲۶۹ میلیارد تومان بوده است. در نتیجه، با کسر ۱۶۴ هزار و ۱۶۶ میلیارد تومان ارقام دوبار منظور، مجموع ارقام حسابداری منعکس شده در بودجه سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت، رقمی بالغ بر ۵۵۶ هزار و ۳۸۹ میلیارد تومان بوده است.



در نتیجه، ۶۴.۳ درصد از مجموع درآمد‌های شرکت‌های دولتی در سال ۹۷ و همچنین ۵۴.۳ از مجموع منابع این شرکت‌ها در این سال بخاطر ارقام حسابداری (غیرواقعی) مندرج در بخش درآمد‌های شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بوده است.

توجه به این موضوع نشان می‌دهد این تصور که بودجه شرکت‌های دولتی، ۲ تا ۳ برابر منابع عمومی است، تصور دقیقی نیست و با واقعیت فاصله دارد.

علت اصلی تفاوت چشمگیر بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت‌های دولتی

تفاوت چشمگیری بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در سال ۹۷ وجود داشته که جزئیات آن در جدول زیر آمده است:

 

با توجه به جدول فوق، میزان تحقق درآمد‌های سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت در مقایسه با بودجه مصوب آنها، حدود ۱۷۷ درصد بوده است (رقمی بالغ بر ۳۵۱ هزار و ۸۴ میلیارد تومان).

همچنین براساس گزارش دیوان محاسبات کل کشور درباره بودجه شرکت‌های دولتی که به آن اشاره شد، مجموع منابع پیش بینی شده برای شرکت‌های دولتی در قانون بودجه سال ۹۷ که جزئیات آن در قالب پیوست ۳ این قانون آمده است، ۸۳۹ هزار و ۱۲۵ میلیارد تومان بوده، ولی مجموع منابع محقق شده این شرکت‌ها در سال مذکور، حدود ۱۰۲۴ هزار و ۸۳۱ میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر، میزان تحقق منابع شرکت‌های دولتی در مقایسه با بودجه مصوب آنها، حدود ۱۲۲ درصد بوده است (رقمی بالغ بر ۱۸۵ هزار و ۷۰۶ میلیارد تومان).

ارقام فوق به خوبی نشان می‌دهد مهمترین دلیل وجود تفاوت چشمگیر بین بودجه مصوب و عملکرد شرکت‌های دولتی، پیش‌بینی درآمد‌های شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بدون دقت لازم بوده است.

محاسبه سهم شرکت‌ها از درآمد‌های صادرات نفت و گاز با ارز نیمایی

علاوه بر نکات فوق، نکته مهم دیگری که در صورت‌های مالی سه شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت وجود دارد، محاسبه درآمد‌های ارزی این شرکت‌ها براساس ارز نیمایی است.  به عبارت دیگر، در حالی که سهم دولت از درآمد‌های ناشی از صادرات نفت و گاز در بودجه عمومی با ارز ۴۲۰۰ تومانی محاسبه شده است، سهم شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران از این درآمدها، با ارز نیمایی محاسبه می‌شود.  همین امر، یکی دیگر از دلایلی است که نشان می‌دهد مقایسه بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی و جمع کردن این ارقام، فاقد وجاهت است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار ۲۵ آبان ۹۹، کد خبر:-، farsnews.ir