شعار سال: با وجود این که انجام هرگونه طرح عمرانی و اجرایی درعرصه مجموعه جهانی پاسارگاد ممنوع است و اجرای آن تخلف محسوب می‌شود و به بنیان این مجموعه در شهرستان پاسارگاد فارس آسیب می‌رساند، اما سال هاست حریم این مجموعه نقض می‌شود و به دلایل نامعلوم چندان تمرکز و رسیدگی از جانب مسئولان مربوطه متوجه این مجموعه تاریخی نیست. ناهماهنگی میان دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی با سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سرپیچی از قانون‌های میراث فرهنگی و فراملی (بین المللی) سازمان یونسکو تنها بخشی از ماجراست. اگر در سامانه جست‌وجوگر گوگل دشواری و چالش‌های پیش روی مجموعه جهانی پاسارگاد در سه چهار سال گذشته را دنبال کنید، به عمق فاجعه پی خواهید برد. یک روز کارخانه ترشی سازی و رُب گوجه فرنگی در حریم درجه یک میراث جهانی پاسارگاد ساخته می‌شود و روز دیگر گاوداری در حریم درجه دوی آن سبز. یک‌بار پایه ستون هخامنشی در سازۀ تُل تختِ پاسارگاد به دست سودجویان و افراد فرومایه شکسته شده و بار دیگر نهادی به بهانه پاسداشت شهیدان گرانمایه، قصد خاکسپاری آن‌ها را در عرصه یا حریم درجه یک دارد و این است داستان پُر درد و رنج مهم‌ترین و بی همتاترین یادمان تاریخی کشور که نماد ملی، هویتی مردمانی با فرهنگ و نژاد به شمار می‌آید.

چرا حریم پاسارگاد مصوب نمی‌شود؟!

درست سال ٩۵ بود که با فشار مسئولان ادارات برق، آبفای روستایی و بخشداری شهرستان پاسارگاد، شبانه دکل‌های برق در عرصه مجموعه میراث جهانی پاسارگاد نصب شد و جایگاه جهانی آن را به خطر انداخت. در چهار سال بعد تا رسیدن به سال جاری، کارخانه ترشی و رب‌گوجه‌فرنگی، تیر‌های چراغ برق، بلندمرتبه‌سازی و... در حریم پاسارگاد کافی نبود که حال ساخت پاسگاه هم به این فهرست بلند اضافه شده است. پاسگاهی که در دوران کرونا سرعت بیشتری برای ساخت گرفته و تغییرات آن هر روز مشهودتر می‌شود، همان‌گونه که مقبره‌سازی روی مزار شهدا هم آغاز شده است.

 

این روند در حالی اتفاق می‌افتد که طبق گزارش میراث خبر، هنوز حریم پاسارگاد مصوب، اما به سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف ابلاغ نشده است. به تازگی این سایت، گزارشی از حریم آرامگاه کوروش نوشته که ثابت می‌کند، حریم پاسارگاد بیش از پیش در خطر است. به نظر می‌رسد که اثر جهانی پاسارگاد روز به روز با تهدید‌های بیشتری مواجه می‌شود در حالی که قرار بود پس از تعیین حریم شاهد چنین قانون‌شکنی‌هایی در پاسارگاد نباشیم. پیش‌تر مسئولان وعده داده بودند که جلوی شکستن حریم پاسارگاد گرفته می‌شود، اما در همین شش ماه گذشته که کرونا رمق مردم را گرفته است، ساخت پاسگاه در حریم همچنان ادامه دارد و اقدامی برای جلوگیری از این ساخت‌وساز انجام نمی‌شود.

آیا مجوز‌های لازم برای ساخت پاسگاه گرفته شده است؟

محمد‌حسن طالبیان، معاون میر‌اث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی پیش از این به رسانه‌ها گفته بود: «مدیران من طی سال‌ها تلاش بسیاری برای جلوگیری از تعرض به حریم پاسارگاد کرده‌اند و ما تمام توان خود را برای اتمام این روند به کار گرفته‌ایم». اما به نظر می‌رسد نه تنها مشکل کارخانه رب گوجه‌فرنگی حل نشد بلکه مشکلات دیگری برای حریم پاسارگاد ایجاد شده است. سال ۹۶ حمید فدایی که فقط مدیر پایگاه پاسارگاد بود و هنوز ریاست مجموعه پایگاه جهانی تخت‌جمشید را به عهده نداشت، گفته بود مشکل ناشی از نداشتن واحد حقوقی در پایگاه است: «مسؤولان حقوقی در میراث‌فرهنگی فارس خود را ملزم به پاسخگویی نمی‌دانند و با واسطه به ما پاسخ می‌دهند. این شهرک در گوشه‌ای از حریم ما قرار گرفته و گرهی برای ماست. گره کوری هم هست. پروژه‌ی بزرگی که استان و کشور در آن دخیلند و مقیاس آن از کارخانه خیلی بزرگ‌تر است. آن‌ها حریم ما را مخدوش کردند. حتی رنگ‌هایی را که برای سقف‌ها اعلام کردیم رعایت نکردند؛ هرچند رنگ تنها یک جنبه از قضیه است.» حال شاهد هستیم که بعد از گذشت سه سال هنوز این مشکلات به قوت خود باقی است.

آرامگاه ناآرام کوروش

آرامگاه کوروش بنایی است با معماری منحصربه‌فرد که در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد قرار دارد. این بنا از همه سوی دشت مرغاب قابل دیدن است، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند آرامگاه کوروش است. این اثر در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است. حریم این بنای ارزشمند اکنون بیش از همیشه در خطر است و باید دید که مسؤولان میراث‌فرهنگی چه برنامه‌ای برای حل مشکل حقوقی پایگاه‌های جهانی میراث‌فرهنگی دارند.

بی گمان همه این چالش‌ها و دشواری‌ها از تخلف آشکار نهاد‌های دولتی و بخش خصوصی سرچشمه می‌گیرد و بدتر از همه مدیریت ضعیف و ناکارآمد میراث فرهنگی در استان و شهرستان پاسارگاد و پایگاه میراث جهانی پاسارگاد طی سال‌ها است که نتوانسته اند با دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی تعامل خوبی برقرار کنند، مردم را نسبت به داشته‌های ارزشمند فرهنگی تاریخی و شناسنامه خود آشنا و در آن‌ها حس ملی و میهن دوستی پدید آورند. همیشه باید منافع و سود افراد بر منافع ملی و جهانی کشور برتری داشته باشد، اما میراث جهانی پاسارگاد قربانی خودخواهی‌های افراد و ندانم کاری‌های نهاد‌ها و دستگاه‌های دولتی شده است. از یاد نبریم حریم پاسارگاد، حریم بخش اعظمی از تاریخ و تمدن ایران است که آرام آرام هم زمان با شانه خالی کردن از مسئولیت در قبال آن، برخی هم از روی ناآگاهی و کم دانی و حتی تعصب های نادرست، با رویکردی عموما سیاسی در تلاش هستند تا ذهن را هم از نامِ کوروش خالی کنند، غافل از اینکه در گام اول به خودشان و تمدن اسلامی- ایرانی ، ضربه های جبران ناپذیر وارد می کنند.