شعار سال: بررسی لایحه بودجه سال 1400 کل کشور در بخش محیط زیست، در نگاه اول نشان از افزایش 88 درصدی می دهد (میزان اعتبارات از 9285 میلیارد ریال در سال 1399 به 17425 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1400 رسیده است) ولی سهم امور محیط زیست در بین سایر امور تنها 0/2 درصد است و از این حیث تغییر شگرفی در مقایسه با سایر ردیف های بودجه نسبت به قانون بودجه سال 1399 نداشته است.

براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس یکی از عمده ضعف های مباحث کلان زیست محیطی بی توجهی به 50 درصد از وظایف و مسئولیت های قانونی در لایحه بودجه پیشنهادی است. به طوری که حدود نیمی از وظایف و مسئولیت های سازمان متولی محیط زیست کشور در حوزه های مختلف فاقد طرح مرتبط است. اگر معیار را حوزه های عملیاتی قلمداد کنیم حوزه های جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست و منابع طبیعی و احیای آنها و حکمرانی مطلوب محیط زیستی بالاترین سهم و وزن را در این محاسبه دارد.

همچنین اگر عملکرد و تحقق اهداف سال های گذشته به علت کمبود اعتبارات، پایین بوده است در این صورت افزودن مقداری بر بودجه سال گذشته گره گشا نیست؛ چراکه این افزایش با توجه به ماهیت تعریف شده برای آن عمدتاً صرف پرداخت حقوق و دستمزد است. لذا با توجه به اهمیت توزیع اعتبارات در اجرای برنامه های امور محیط زیست منطبق با اولویت های اجرایی دستگاه ها، نحوه توزیع اعتبارات ناکارآمد فاقد اثربخشی بوده و این مهم می تواند باعث محقق نشدن بخشی از متغیرها و شاخص های بودجه ریزی در سال آتی شود.

گزارش مرکز پژوهش ها همچنین نشان می دهد بسیاری از برنامه ها بدون رسیدن به نتیجه و اقدام متناسبی بودجه های درخور توجهی را هرساله به خود اختصاص داده اند.

گدایی برای حقوق کارکنان محیط زیست

اسماعیل کهرم، بوم شناس و فعال محیط زیست مشکل اساسی را از راس هرم سازمان حفاظت از محیط زیست می داند و می گوید:«سازمان محیط زیست در دست کسی است که برایش قرار تامین صادر شده است. وقتی رئیس سازمان چنین وضعیتی داشته باشد مشخص است نتیجه چه می شود. این افراد محیط زیستی نیستند و همین آقا به صورت اتوبوسی افرادی را وارد مجموعه کرده و در پست های بسیار مهم و کلیدی قرار داده است.»

او با اشاره به اینکه «دو معاونت امور انسانی و امور طبیعی مهم ترین معاونت های سازمان هستند» می افزاید:«در امور انسانی وضعیت آب و هوای تهران را می بینید. ایشان در سخنانی گفته بود که ما برای چهار یوزپلنگ مساله آب را نادیده نمی گیریم، در حالیکه ما در سازمان محیط زیست ما اصلا آب شناس نداریم. حتی در موضوع آب هم اگر بپرسیم هیچ برنامه و کاری انجام نگرفته است. جدای از آن پس وظیفه وزارت نیرو در این مورد چییست.»

این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه عملکرد رییس این سازمان به گونه ای بوده که نیروهای نخبه ای چون کاوه مدنی هم حفظ نشده اند، می گوید:«این سازمان اساسش اشتباه است. شما در هر موردی که نگاه کنید نه تنها پروژه ای نمی بینید، بلکه هیچ کاری نیز شروع نشده است. متاسفانه باید بگویم که هرآنچه روسای پیشین سازمان حفاظت از محیط زیست نیز انجام داده بودند را این آقا پنبه کرد. سازمان حفاظت محیط زیست در پروژه های کلان محیط زیستی هیچ کارنامه مشخصی ندارد. »

هرچند کهرم معتقد است که بودجه این سازمان و تحقق آن نیز یکی از چالش های اساسی پیش روی محیط زیست است. او می افزاید:«معاونت مجلس سازمان در زمان خانم ابتکار در سازمان برنامه و بودجه بست می نشست تا فقط حقوق کارمندان این سازمان را تامین کند. حقوق 7هزارکارمند این سازمان با گدایی تامین می شد و نباید انتظار داشته باشیم با این وضعیت نتیجه مثبتی تحقق یابد.»

مقایسه بودجه محیط زیست ایران با جهان

به نظر می‌رسد در بررسی آمارهای مربوط به بودجه محیط‌ زیست در ایران ناچیز بودن اعداد و ارقام بیش از هرچیز دیگری به چشم می‌آید. برای مقایسه وضعیت ایران با وضعیت سایر مناطق جهان می‌توان به آمارهای اتحادیه اروپا اشاره کرد. در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۴ سهم بودجه حفاظت از محیط‌ زیست از تولید ناخالص داخلی این اتحادیه ۲.۱ درصد بوده است.

بودجه‌ای ۳۰۰ میلیارد دلاری برای کل کشورهای اتحادیه اروپا، که سرانه هر نفر از ساکنین اتحادیه از حفظ محیط زیست را به ۵۹۰ دلار می‌رساند. بدیهی است که ایران و اتحادیه اروپا تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند، با این‌حال سرانه بودجه حفاظت از محیط‌زیست در اروپا بیش از ۱۰۰۰ برابر سرانه این بودجه در ایران است که خود حکایت فاصله بسیارر زیاد ما با استانداردهای جهانی است.

باید دید آیا مجلس به کمک خواهد آمد و در جریان رسیدگی به بودجه ۱۴۰۰ با جابه‌جایی برخی اعتبارات، به بودجه محیط زیست اهمیت بیشتری خواهد داد یا در بودجه بر همین پاشنه چند ساله برای محیط زیست ایران می‌چرخد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری فراز، تاریخ انتشار ۲۲ دی ۱۳۹۹، کد خبر: -، www.faraz.ir.