شعار سال: این روز‌ها آغاز پخش سریال «ملکه گدایان» ساخته حسین سهیلی‌زاده در شبکه نمایش خانگی، بار دیگر صاحب‌نظران و فعالان مدنی را پیرامون موضوع «کودکان کار» به واکنش واداشته است.

پیش از این نیز سریال «آوای باران» از همین کارگردان در سیمای ملی به نمایش درآمده بود که با تقلیل معضل کودکان کار به ماجرای وجود شبکه‌های مافیایی در سطح شهر باعث به وجود آمدن تصوری ناقص نسبت به واقعیت‌های موجود در خصوص کودکان کار و مشکلات و معضلات آن‌ها شده بود.

در همین خصوص دکتر محمدرضا جوادی یگانه استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران یادداشتی را منتشر کرده که به بیان زوایای دیگر رنج کودکان کار می‌پردازد:

بازنمایی نادرست پدیده کار کودکان، در یک سریال نمایش خانگی اعتراض بسیاری از صاحب‌نظران و فعالان مدنی حوزه کودک را در پی داشته است.

در این سریال، کودکان کار در خیابان‌های تهران بخشی از یک گروه مافیایی تصویر شده‌اند که برای گدایی و فعالیت‌های مجرمانه آموزش می‌بینند و سازماندهی می‌شوند. به شهادت بسیاری از فعالان حوزه کودک که مستقیما با این کودکان در ارتباطند، این تصویر با واقعیت تفاوت بسیار دارد. اغلب این کودکان نان‌آور خانواده‌هایی هستند که به هر دلیل امکان تأمین معیشت‌شان را ندارند و ناگزیر از کار برای بقای خود و خانواده‌شان هستند.

کودکانی که اغلب در مناطق فقیرنشین اطراف تهران ساکن بوده و به‌واسطه شرایط نامناسب خانواده و برخی ممنوعیت‌های قانونی از بسیاری فرصت‌های زندگی محرومند.

روایت مجرمانه و مافیایی از کار کودک، که اخیراً به اشکال مختلف منتشر می‌شود، برای برخی مدیران کارکرد دارد؛ زیرا به آن‌ها کمک می‌کند به جای پرداختن به چالش دشوار رفع فقر و نابرابری‌های اجتماعی با جرم‌انگاری فقر، از خود سلب مسئولیت کنند و به روش‌های قهری خود برای پاک کردن صورت مسئله و حذف پدیده از منظر عمومی مشروعیت دهند.

نکته اینجاست مبلغان این روایت مخدوش از کار کودک، همواره برای مقابله با این شبکه مافیایی مورد ادعا به جای برخورد با گردانندگان این شبکه، با گسیل کردن خودرو‌های خود در خیابان‌ها به‌دنبال دستگیری کودکان هستند. سؤال اینجاست که اگر تا این حد از وجود شبکه مافیایی اطمینان دارند، چگونه است که تاکنون با دستگیری «ملکه‌ها» قضیه را فیصله نداده‌اند.

به‌سادگی می‌توان با تحت نظر گرفتن آمد و شد این کودکان به سرشاخه‌های باند‌های مورد ادعا دست پیدا کرد. واقعیت این است که آن‌ها قطعاً این گزینه را هم آزموده‌اند و به‌نادرستی آن پی برده‌اند، اما منافع‌شان در پافشاری بر این برساخت نادرست از کودکان کار است

کار کودک مانند دیگر مسائل اجتماعی امری پیچیده است که شناخت علل شکل‌گیری و مقابله با آن نیازمند مداقه علمی و سیاستگذاری علمی و مبتنی بر واقعیت و نه روایت‌های جعلی است.

سیاستگذاری در جهت کاهش کار کودک در ایران در گام اول مستلزم تغییر قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط با کار کودک است؛ قوانینی که عموما نقطه آغاز مواجهه با مسئله را دستگیری کودکان قرار می‌دهند.

پس از چندین سال آزمودن این روش غلط باید بپذیریم کودک کار مجرم نیست و برای کمک به او در وهله اول باید در یک فرایند مددکاری و نه قهری، خانواده او شناسایی و تحت پوشش خدمات اجتماعی و مهارت‌آموزی برای اشتغال قرار گیرد؛ ضمناً در این فرایند باید به کودکان مهاجر به‌طور ویژه توجه شود و به صرف تابعیت خارجی نباید کودکان در معرض خطر اخراج از کشور قرار گیرند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از نورنیوز، تاریخ انتشار ۸ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر: ۵۸۷۰۰، nournews.ir.