شعار سال: در بیشتر کتاب‌های داستانِ کودک در این فرهنگ، برای آموزش سواد مالی، از این حیوان استفاده شده و قلک‌ها به شکل خوک ساخته می‌شوند. اما در فرهنگ ایرانی-اسلامی، خوک تصویر مثبتی ندارد. چون از دسته جانوران غیر اهلی به شمار می‌رود، سودمند و محبوب هم نیست. از آن جهت که نجس و خوردن گوشت آن حرام است، نمی‌توان و نباید از آن به عنوان نماد آموزش سواد مالی بهره برد. جلوه این حیوان در گسترۀ ادبیات فارسی، در واژه «گراز» به چشم می‌آید. گراز که نامش از ریشه اوستایی «وُراز» گرفته شده، همان خوکِ‌نر است و در ادب فارسی گاه به زورمندی آن اشاره شده و کنایه از ظالم و ستمگر است.

در فرهنگ و اساطیر ایرانی، گاو حضوری برجسته دارد. این حیوان سودمند، در درجه نخست، نماد زندگی و پرورندگی است. واژه گاو در اوستا به صورت «گئو» یا «گئوش» آمده و غیر از مفهوم امروزی، به همه چهارپایان مفید نیز اطلاق می‌شده است. واژه گوسفند که امروزه برابر میش است، در گذشته برای گاو به کار می‌رفته و مراد از آن «گاو مقدس» بوده است. ایرانیان باستان، پدیده‌ها و عناصر سودمند طبیعت و آن دسته از موجودات را که در زندگی آن‌ها نقشی اساسی داشته‌اند، مقدس داشته و ایزدی را نگاهبان آن می‌دانستند. از سویی دیگر، در دوران کوچ‌نشینی، دامداری و نیز در عصر یک‌جانشینی و زراعت، گاو در زندگی آن‌ها نقش بسیار مهمی داشته است. همچنین در ایران باستان به نمادی از تلاش و کوشش تاب‌فرسا و باروری و تولید، تبدیل می‌شود.

 

با پیدایش اسلام و تاکید این دین مبین، بر رفتار مناسب با حیوانات سودمند و با الگوپذیری از رفتار حضرت رسول (ص)، چهارپایان مفید از جمله گاو و گوسفند، شایستۀ توجه و مراقبت نیکو معرفی شدند.

بزرگ‌ترین سوره قرآن‌کریم (بقره) نام گاو بر خود دارد. البته در بخش اساطیری شاهنامه، «فریدون» ششمین شاه ایران با پانصد سال پادشاهی و از نژاد تهمورث بوده است. پدر فریدون به دست ضحاک -پادشاه اهریمنی و ستمگر- کشته شد. مادرش بیمناک از جان فرزند، او را به مرغزاری برد و به دست گاوداری سپرد تا با شیر گاوی به نام «پرمایون» او را پرورش دهد.

فریدون شخصیت محبوب و ظلم‌ستیزی است و چگونگی رشد و نمو او از نظر فردوسی اهمیت فراوانی دارد و در این بخش از شاهنامه از این گاو نام می‌برد.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از صدای بورس، تاریخ انتشار:۱۰بهمن ۱۳۹۹، کدخبر: sedayebourse.ir، ۴۲۷۳۴۱