امروز وضعیت تالاب هامون به قدری بحرانی است که حبیب الله دهمرده نماینده مردم زابل، با بیان اینکه حدود 18 سال است زندگی مردم سیستان به سبب کنترل آب هیرمند از سوی افغانستان با مشکل و مخاطره مواجه شده است، گفت: حدود 17 الی 18 سال است که منطقه سیستان به صورت پیوسته با بحران خشکسالی مواجه است و متاسفانه یک اقدام ریشهای برای حل معضل کم آبی و غلبه بر بحران خشکسالی در این منطقه صورت نگرفته است.
دهمرده با اشاره به عدم انعقاد قراردادی با افغانستان به منظور تعیین تکلیف آب رودخانه هیرمند، گفت: تنها قراردادی که در رابطه با تعیین تکلیف آب رودخانه هیرمند با طرف افغانستانی منعقد شده به سال 1350 باز می گردد که در پی بروز یک خشکسالی 6 ماهه قراردادی میان دولت وقت کابل و رژیم طاغوت منعقد شد که البته آن قرارداد چندان منطقی نبود و به موجب آن، 820 میلیون متر مکعب آب نصیب ایران میشد.
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی افزود: پس از قرارداد سال 1350، هیچگونه قراردای که متضمن حتی یک متر مکعب آب باشد نه پیرامون رودخانه هیرمند و نه درباره دریاچه هامون میان ایران و افغانستان منعقد نشد.
وی با اشاره به مختل شدن زندگی و معیشت مردم منطقه سیستان به سبب مشکلات مرتبط با تامین حق آبه رودخانه هیرمند، اظهار کرد: اقتصاد و معیشت مردم منطقه سیستان از سالیان دور مبتنی بر کشاورزی و دام پروری بوده است، از اینرو وقتی خشکسالی پیش می آید و یا آب رودخانه هیرمند به ایران سرازیر نمی شود، فقر نیز برای مردم سیستانی ایجاد میگردد.
دهمرده با بیان اینکه در سه سال اخیر حدود 25 درصد مردم سیستان مهاجرت کرده و به حاشیه نشینی در دیگر شهرها روی آوردهاند، گفت: مهاجرت مردم سیستان به شهرهای دیگر که به دلایل مرتبط با کم آبی و مشکلات اقتصادی است، هم برای مناطق مهاجرپذیر مشکلآفرین است و هم برای خود مردم سیستان که بسیار شریف و باعزت هستند، دردسرساز است.
با این تفاسیر اما یک مقام مسئول در وزارت نیرو با اشاره به مذاکرات ایران و افغانستان بر سر آب رودخانههای مرزی به ویژه هریرود گفت:به زودی با مشارکت دو کشور،رژیم حقوقی رودخانه مرزی و مشترک هریرود تعیین میشود.
جبار وطن فدا در جمع خبرنگاران با بيان اينكه رودخانه هيرمند از كوههاي افغانستان از غرب كابل سرچشمه ميگيرد وبه سمت ايران جاري ميشود، اظهاركرد: اين رودخانه يكي از رودخانههاي تغذيهكننده تالابهاي مشترك و بينالمللي بين ايران و افغانستان است؛ اين درحالي است كه براساس معاهده سال 1351في مابين ايران و افغانستان، توافق شده كه حدود ۸۲۰ ميليون مترمكعب آب در سال از اين رودخانه به سمت ايران جاري شود. علاوه بر اين در چارچوب اين معاهده پيشبيني شده كه كميته مشتركي از 2كشور تحت عنوان كميته مشترك كميساران تشكيل شود و بنده بهعنوان كميسار آب از طرف ايران و سلطان محمود محمودي بهعنوان كميسار آب هيرمند از طرف افغانستان هماكنون اين مسئوليت را داريم.
وطن فدا درخصوص هفدهمين نشست كميته مشترك كميسارای آب ايران و افغانستان طي روزهاي ۱۲ تا ۱۴ مهر در تهران، گفت: در اين جلسه توافقاتي درخصوص دريافت حقابه ايران و اجراي كامل معاهده توافقات لازم صورت گرفت چرا كه اجراي اين معاهده مستلزم انجام برخي كارهاي مهندسي و توافقات اجرايي است. وي افزود: نخستين جلسه كميساران آب در سال ۱۳۸۳ برگزار شده و طي ۱۲ سال گذشته جلسات خوبي در ايران و افغانستان داشتهايم و تاكنون توانستهايم تأثيرات مطلوبي از اين همكاريها بهدست بياوريم.
مديركل دفتر رودخانههاي مرزي و منابع آب مشترك وزارت نيرو درخصوص ساير رودخانههايي كه از افغانستان به سمت هامونها جريان دارد، اظهار كرد: با توجه به مشكلات زيستمحيطي هامونها، موضوع تعيين حقابه براي احياي محيطزيست هامونها در دستور كار قرار گرفته واين موضوع در سطح مقامات عالي 2كشور در دست بررسي و پيگيري است.
در هر حال به نظر می رسد دولتمردان افغانستان بازهم به رسم همیشه قول برقراری حق آبه تالاب هامون را داده اند، حق آبه های که عدم تحقق آن روزهای سیستان را سیاه کرده است.
با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی عصرهامون، تاریخ انتشار: یکشنبه 18 مهر 1395، کدخبر: ۸۸۹۴۴، www.asrehamoon.ir