شعار سال: پایگاه خبری شبکه ان بی سی نیوز آمریکا در گزارشی تحلیلی، آغاز دورِ جدید از تعاملات ایران و غرب در چهارچوب معادله "برجام" را آخرین شانس برای دولت "بایدن"، جهت جبران خرابکاری‌های دولت "ترامپ" در رابطه با ایران توصیف کرده است. فرصتی که اگر به آن به طور ویژه از سوی مقام‌های کاخ سفید توجه نشود، تبعات و پیامد‌های بسیار زیانباری را برای این کشور و منافع ملی آن به همراه خواهد داشت. ان بی سی نیوز در این رابطه می‌نویسد:

«اگرچه نشست مشترکِ اخیر ایران و "گروه پنج بعلاوه یک" در وین (که در آن مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا انجام نشده است)، به دنبالِ ایجاد سازوکاری جهت حل تنش‌ها در قالب معادله برجام و متوقف ساختنِ پیشروی‌های هسته‌ای قابل توجهِ ایران (که در پاسخ به بدعهدی‌های طرف‌های غربی انجام شده اند) است، با این حال، طرف‌های غربیِ برجام و مخصوصا دولت بایدن، قویا به دنبالِ جبران و ترمیم خسارات و آسیب‌هایی هستند که دولت ترامپ با خروج خود از این توافق، به آن وارد کرد و عملا ایران را به مسیری هدایت کرد تا اقدامات جبرانی را در پیش گیرد و دامنه نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای خود را کاهش دهد و حتی تهدید به برچیدنِ کاملِ آن‌ها کند. در واقع، در شرایط فعلی، دولت آمریکا سعی دارد تا بار دیگر با استفاده از دیپلماسی، برنامه اتمی ایران را در قالب محدودیت‌های برجامی قرار دهد.

 

برجام یا "توافقی بهتر"

 باید دانست که دولت بایدن با اتخاذ رویکردی سازنده می‌تواند بار دیگر به مسیر احیای توافق برجام، کمک شایان توجهی بکند با این حال، اگر بایدن نیز بخواهد به زمزمه‌های مختلف مبنی بر اینکه توافق برجام باید نابود شود تا "توافقی بهتر" جایگزین آن گردد گوش دهد، امید چندانی به ایجاد بهبود در روند تنش‌ها بر سر مساله برجام و تعهدات اتمی ایران نیست و حتی باید منتظر عواقب وخیم این مساله برای منافع ملی آمریکا بود.

جو بایدن رئیس جمهور کنونی آمریکا، بخشی از فرآیندِ انعقاد توافق برجام در سال ۲۰۱۵ با جمهوری‌اسلامی‌ایران بود. انعقاد این توافق در آن زمان، تقدیر و ستایش بسیاری از کارشناسان، رهبران نظامی، دیپلمات‌ها و مقام‌های سابق تیم امنیت ملی آمریکا را برانگیخت.

 

 

تحتِ توافق برجام، سازوکار‌های نظارتی گسترده‌ای بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعمال می‌شد. در مقابل، تحریم‌های مرتبط با مساله هسته‌ای این کشور نیز لغو و ایران از امتیازات اقتصادی گسترده‌ای برخوردار می‌شد. با این حال، توافق برجام توافقی نبود که همه طرف‌ها آن را دوست داشته باشند. آن‌هایی که خواستار سرنگونی نظام ایران بودند، قویا با هرگونه توافق قدرت‌های جهانی با نظام جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده و تا جای ممکن سعی می‌کردند مشروعیت آن را زیر سوال برند. منتقدانِ توافق برجام مدعی بودند که این توافق، نظارت‌های کافی را بر برنامه اتمی ایران اعمال نمی‌کرد و بر اساس آنچه آن‌ها ادعا می‌کردند، راه را برای دستیابی ایران به تسلیحات اتمی هموار می‌نمود.

از میان مخالفانِ توافق برجام می‌توان به: تندور‌های کنگره آمریکا، رهبران اسرائیل و عربستان سعودی و همچنین برخی حامیانِ پسر شاهِ مخلوع ایران اشاره کرد. در این رابطه، "جان برنان" رئیس اسبق سازمان "سیا" در مقاله‌ای که اخیرا برای نشریه شیکاگو تریبیون نوشته می‌گوید:"مخالفت این طرف‌ها با توافق برجام، تا حد زیادی در مخالفت‌های سرسخت ایدئولوژیک آن‌ها با نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین جهل و عدم اطلاع آن‌ها از ماهیت توافق برجام، ریشه داشته است".

این ائتلاف از مخالفان برجام، که با پول و نفوذ اِعمالی از سوی آن‌ها نیز همراه شده، "دونالد ترامپ" رئیس جمهور آمریکا را قانع کرد تا این کشور را در سال ۲۰۱۸ از توافق برجام به صورت یکجانبه و غیرقانونی خارج کند و نه تنها تحریم‌هایی علیه ایران که بر اساس برجام بایستی لغو می‌شدند را دوباره برقرار کند، بلکه همچنین وی در دوره ریاست جمهوری خود، بیش از ۱۵۰۰ مورد تحریم جدید را نیز علیه ایران وضع کرد. ترامپ تاکید داشت که "کارزار فشارحداکثری" او علیه ایران، یا تهران را وادار می‌کند که به توافقی بهتر با آمریکا تن دهد و یا آن را رو به فروپاشی خواهد بُرد. با این همه، در پایان ریاست جمهوری ترامپ، هیچکدام از این دو هدف محقق نشدند و عملا معلوم شد صحبت‌های ترامپ، رویابافی‌هایی بیش نبوده اند.

در برهه کنونی، وضعیت برای آمریکا در چهارچوب معادله برجام به هیچ عنوان مناسب نیست. ایران به نحو قابل توجهی اقدام به انجام پیشروی‌های هسته‌ای کرده و قدرت منطقه ایِ این کشور نیز به نحو قابل توجهی رشد نموده است. امری که تهدیدی جدی علیه آمریکا و منافع این کشور در منطقه خاورمیانه است. در این رابطه، به تازگی "لس آنجلس تایمز" هشدار داده که دولت آمریکا با توجه به رشد قابل توجه قدرت ایران در برهه کنونی، چه در زمینه تحرکات هسته‌ای این کشور و چه قدرت منطقه‌ای آن، بایستی هر چه سریع‌تر به سمت انعقاد توافق با این کشور حرکت کند. امری که در صورت عدم تحقق، زیان‌های سنگینی را برای ایالات متحده آمریکا به دنبال خواهد داشت.

 

"مذاکرات وین"  آخرین شانس مفید برای واشنگتن

مخالفانِ توافق با ایران می‌دانند که ذکر مکرر این ادعا که ایران به دنبال دستیابی به تسلیحات اتمی است، به تنهایی قادر نیست جو و فضا را علیه انعقاد توافق با تهران بسیج کند. در این راستا آن‌ها از یک کلیدواژه دیگر استفاده می‌کنند: باید با ایران به "توافقی بهتر" دست یافت. از این منظر آن‌ها می‌خواهند توافقی را که به خوبی می‌تواند کار کند، مختل سازند و در عوض، با طرح ایده ضرورت انعقاد یک توافق بهتر با تهران، عملا سیاست خارجی کشور‌هایی نظیر آمریکا را به سمت توهم و سراب رهنمون سازند. این در حالی است که اساسا سیاستگذارنِ بانفوذ آمریکایی باید بدانند که دستیابی به یکچنین هدفی برای آمریکا تقریبا محال است و آمریکا در موقعیتی نیست که بتواند چنین هدفی را محقق کند.

آمریکایی‌ها باید بدانند که اگر بتوانند در مساله هسته ای، عملکرد مناسبی از خود نشان دهند، می‌توانند به کم‌شدنِ بی اعتمادی ایران به خود مطمئن شوند. امری که می‌تواند زمینه را برای تعاملات بیشتر واشنگتن با تهران فراهم کند.

از این منظر، "مذاکرات وین" و فرآیندی که در ادامه یِ آن دنبال خواهد شد، احتمالا آخرین شانسِ مفید برای واشنگتن است. زمان به سرعت در حال از دست رفتن است. انتخابات ریاست جمهوری ایران نزدیک است و اگر ایرانی‌ها عملکرد سازنده‌ای از آمریکا نبینند، امکان مذاکره دولت بعدی ایران با آمریکا به مراتب غیرمحتمل‌تر خواهد شد. بایدن و دولت وی باید تمام سعی خود را بکنند تا خیلی سریع، بار دیگر به توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام، جان دهند. اراده قوی در این زمینه می‌تواند مانعی بر سر راه تلاش‌های فراوانِ بسیاری از طرف‌های منطقه‌ای و بین المللی جهت از بین بردنِ توافق برجام باشد. اگر بایدن عملکرد مناسبی در رابطه با توافق برجام از خود نشان ندهد، امکانِ وقوع فجایع و خسارات جبران ناپذیری برای ایالات متحده آمریکا وجود دارد که همه آن‌ها در وهله نخست، به راحتی قادرند ریاست جمهوری بایدن را به سمت سقوط بکشانند و عملا زمینه را برای شکست عمیق او در عرصه سیاست خارجی آمریکا فراهم کنند».

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از فرارو، تاریخ انتشار: ۱۹ فروردین ۱۴۰۰، کدخبر: ۴۸۳۲۹۷، fararu.com