شعار سال: اگرچه سهامداران بازار سرمایه ایران در روز‌های ابتدایی ۱۴۰۰ انتظار سالی بهاری برای بورس داشتند و گمان می‌کردند ریزش‌های تلخ سال ۹۹ رسما به پایان رسیده است، اما در عمل این اتفاق رخ نداد و در هر چهار فصل این سال، خبری از سرزندگی و شادابی در بورس نبود. در این بین، اگرچه در ابتدای سال شعار‌های نامزد‌های ریاست‌جمهوری برای تحول سریع در بورس خبرساز و بحث‌برانگیز بود و هرکدام از برنامه چندروزه خود برای انقلاب در بازار سرمایه می‌گفت، اما در پایان سال کمتر کسی حاضر به گردن‌گرفتن چنین آشفته‌بازاری است و جالب‌تر اینکه پروژه‌ای پر‌سروصدا و خبرساز مانند پذیره‌نویسی استقلال و پرسپولیس نیز با استقبال چندانی روبه‌رو نشد و تحلیلگران از شکست جدی این پروژه می‌گویند. رفتار ایرانیان در بازار‌های سرمایه به همین بورس ختم نمی‌شود و همچنان که پیش‌تر برخی منابع رسمی کشور اعلام کردند، بازار رمزارز‌ها نیز نقش و جایگاه مهمی در زندگی ایرانیان ایفا می‌کند. اما بورس ایران و رفتار ایران در بازار رمزارز‌ها در این سال چگونه بوده است؟

از خبرسازی شاخص تا سرنوشت سرخابی‌ها

به‌طور خلاصه شاخص کل و شاخص هم‌وزن قرار است نمادی از شرایط بازار سرمایه هر کشور باشد، اما عجیب اینکه در سال جاری، حتی تشکیک‌هایی جدی از سوی کارشناسان درباره همین شاخص‌ها مطرح شد و گروهی اعلام کردند شیوه تعیین شاخص و تغییرات آن، معرف این بازار نیست و از ظن «دست‌کاری شاخص» سخن گفتند. شبهه‌ها درباره شاخص با یک خبر نمادین دیگر کامل شد و آن‌هم پیدا‌کردن ماینر در زیرزمین ساختمان بورس بود که با عزل مدیرعامل بورس تهران همراه شد، اما این استعفای اجباری نیز نقش چندان مهمی در تغییر و اصلاح شرایط ایفا نکرد. با رسیدن دولت سیزدهم به قدرت، بورس برای مدت کوتاهی سبزپوش شد و این سبزپوشی نیز زمینه‌ساز تبلیغات فراوانی برای دولت تازه شد. این بهار ایجادشده در پورتفو‌های بورسی، اما چندان دوام نیاورد و حالا دیگر نه خبری از آن سبزی و صعود شاخص است و نه حتی کسی مسئولیت این شرایط را بر عهده می‌گیرد، چه برسد به آنکه بخواهند با آن تبلیغات هم داشته باشند. در تازه‌ترین خبر و اتفاق بازار سرمایه، پای دو تیم پرطرفدار فوتبال نیز به میان آمد و رئیس سازمان خصوصی‌سازی با خبرسازی‌ها و اعلام زمان برای شروع پروژه (و ادعای اینکه اگر این اتفاق تا نیمه اسفند رخ ندهد از ۱۶ اسفند سر کار نخواهد رفت)، بالاخره گام اول را برداشت. بااین‌حال، نتیجه حیرت بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان این بازار را به همراه داشت؛ دلیل این تعجب نیز شکست پذیره‌نویسی سرخابی‌ها دست‌کم تا پایان سومین روز است. در پایان سومین روز از پذیره‌نویسی دو شرکت استقلال و پرسپولیس، آمار مشارکت در این پذیره‌نویسی همچنان کمتر از سطح انتظارات است. پذیره‌نویسی یک‌میلیارد‌و‌۲۳۶‌میلیون‌و‌۹۹‌هزار‌و ۶۵۶ سهم از سهام جدید شرکت فرهنگی-‌ورزشی استقلال ایران (سهامی عام) در نماد معاملاتی (استقلالح ۱) و یک‌میلیارد‌و‌۳۴‌میلیون‌و‌۸۴۰‌هزار‌و ۵۶۷ سهم از سهام جدید شرکت فرهنگی-‌ورزشی پرسپولیس (سهامی عام) در نماد معاملاتی (پرسپولیسح ۱) ناشی از سلب حق تقدم به روش ثبت سفارش در تابلو نارنجی بازار پایه فرابورس ایران، از ۱۵ اسفند آغاز شد. این آمار از نگاه کارشناسان شکستی برای چنین پروژه پرسروصدایی است و همین دیروز یک کارشناس بازار سرمایه دراین‌باره گفت: «عجله‌ای که دولت در عرضه سهام این دو باشگاه داشت و فشاری که بر سازمان بورس وارد آوردند که هر‌چه سریع‌تر سهام این دو شرکت عرضه شود، باعث فرصت‌سوزی شد و هرجا به صورت دستوری دولت می‌خواهد ورود کند، شاهد ایجاد مشکلاتی در همان حوزه می‌شویم».

 

به‌طور خلاصه و با وجود تبلیغات گسترده‌ای که دولت و باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال برای فروش سهام این دو باشگاه داشتند، بیش از ۸۰ درصد از سهام در عرضه اولیه خریدار نداشت. «مهدی سوری» در تحلیل شرایط این استقبال سرد گفته است: «اگر با دید هواداری به این روند نگاه کنیم، موضوع فاجعه‌آمیزی رخ نداده است، اما در نگاه سهامداری با دو مجموعه مواجه هستیم که این‌ها پتانسیل‌های بسیار بالایی برای ایجاد سود و درآمد دارند که استفاده از این پتانسیل بالا نیاز به مدیریت دارد، مدیریت درست نیز با واگذاری و خصوصی‌سازی ۱۰‌درصدی به دست نمی‌آید و در اینجا مهم این است که سهامدار عمده چه کسی باشد». با این توضیحات و با لحاظ‌کردن شاخص بازار سرمایه و همچنین اخبار سهام و در نهایت نحوه خصوصی‌سازی دو تیم محبوب فوتبال، به نظر می‌آید بازار سرمایه ایران سالی روشن را پشت سر نگذاشته است.