شعار سال: دبیر ستاد امر به معروف دیروز در اظهاراتی در سخنانی از تفکیک جنسیتی در دانشگاه دفاع و از آن به عنوان عاملی برای پیشرفت علم یاد کرد. این اظهارات در سطحی گسترده توجهات رسانه‌ای و عمومی را به خود جلب کرد و بازتابی گسترده را را در شبکه‌های اجتماعی داشته است.

روزنامه آفتاب یزد امروز –چهارشنبه- در گزارشی تحت عنوان «فشار به دانشگاه برای تفکیک جنسیتی» در گفتگو با جامعه‌شناسان و روانشناسان اجتماعی به این مساله پرداخته که نقش تفکیک جنسیتی در پیشرفت علم تا چه اندازه می‌تواند گزاره‌ای درست باشد؟

آفتاب یزد می‌نویسد: حفظ استقلال نهاد دانشگاه یکی از مهمترین مواردی است که در تمام جوامع مورد نظر کارشناسان مربوطه است. دانشگاه دارای ساختار و نظم مشخصی است و دخالت‌های فرانهادی در این نهاد می‌تواند حیات دانشگاه را به شدت در معرض خطر قرار دهد.

روز گذشته دبیر ستاد امر به معروف اعلام کرده است: «وقتی از من سوال می‌کنند که چرا دانش‌آموزان وقتی به سن بلوغ نرسیده‌اند تفکیک جنسیتی هستند و وقتی به دانشگاه می‌روند مختلط می‌شوند، جوابی ندارم بدهم؛ کلاس اول دبستان تفکیک جنسیتی داریم، اما وقتی به سن ۱۸ سال می‌رسیم در اوج مسائل جنسیتی اختلاط داریم. بنده قائل به این هستم که مسائل جنسیتی را به محیط آموزشی کشاندن لطمه‌های علمی و روحی ایجاد می‌کند. مگر می‌شود در کلاس‌ها دیوار کشید، اما چه اشکالی دارد وقتی مثلا دانشگاه آزاد دو ساختمان دارد، در دفترچه کنکور امسال بنویسند یک دانشگاه فقط برای پسران و یکی فقط برای دختران؟ خانواده‌ها از تفکیک جنسیتی استقبال می‌کنندو محیط امن می‌خواهند.۲۱ دانشگاه و کالج در دنیا تفکیک جنسیتی کرده اند، حتی برخی دانشگاه‌ها در آمریکا نیز تفکیک جنسیتی شده‌اند.»

همچنین ایشان این ادعا را نیز مطرح کرده است که جدایی دختران و پسران باعث پیشرفت علم می‌شود. این نوع اظهار نظرات صراحتا توهین به ساحت دانشگاه و علم و دانش به حساب می‌آید و به نظر می‌رسد افرادی که چنین ادعا‌های بی‌پایه و اساسی را مطرح می‌کنند شناختی از شان دانشگاه و دانشجو ندارند. در کشور ما دانشجویان زیادی وجود دارند که کنار هم و با همراهی یکدیگر دستاورد‌های قابل افتخاری کسب کرده‌اند و بستر ساز چنین دستاورد‌هایی دانشگاه و فضای علمی آن بوده است. اگر برخی از افراد دغدغه پیشرفت علم و دانش را دارند بهتر است به دلایل عدم پیشرفت علم و دانش بپردازند نه اینکه با مطرح کردن چنین ادعا‌هایی از اصل موضوع و ریشه مسائل دور شوند. از سوی دیگر در شرایط کنونی که هر کسی به خود اجازه می‌دهد تیشه به ریشه دانشگاه بزند و هر حرفی را در خصوص آن مطرح کند نیاز است دانشگاهیان واکنش نشان دهند و از ساحت مقدس دانشگاه دفاع کنند، زیرا استقلال این نهاد نباید مورد آماج عده‌ای قرار بگیرد. همچنین در گفته‌های دبیر ستاد امر معروف شاهد اشاراتی به سایر کشور‌ها و حتی آمریکا در زمینه تفکیک جنسیتی هستیم در صورتی که این به نوعی تناقض است که برخی از مسئولین دچار آن شده اند.

اگر کشور‌های بیگانه برای جمهوری اسلامی ایران الگوی مناسبی نیستند و بیگانگان هیچ گاه کمکی به ما نکرده‌اند بهتر نیست در هیچ زمینه‌ای آن‌ها را الگو قرار ندهیم؟ مسئولین باید بدانند که چنین اظهار نظراتی باعث خدشه دار ساختن دانشگاه می‌شود و این یکی از موانعی است که بر سر راه پیشرفت علم و دانش کشور ما قرار دارد. بسیار عجیب است که در قرن ۲۱ که علم با سرعت غیر قابل باوری در حال پیشرفت است عده‌ای هنوز دغدغه جدایی دختران و پسران را دارند و این جدایی را باعث پیشرفت علم می‌دانند. سوال اساسی ما در این گزارش از کارشناسان این است که آیا واقعا جدایی پسران و دختران باعث پیشرفت علم می‌شود؟

دیدگاه و تفکرات از قبل پیش‌بینی کننده

علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و روانشناس اجتماعی در این خصوص می‌گوید: «مدتی است که طرح مسائل مربوط به جنسیت در کشور ما توسط بعضی از مراجع رسمی در حال پررنگ شدن است. نکته اول این است که در دنیا دانشگاه‌های زیادی وجود دارند که رنگ‌های بسیار بالایی دارند و اساسا پیشرفت علم و تکنولوژی در دنیا مدیون فعالیت‌های علمی است که در درون این دانشگاه‌ها انجام می‌گیرد. همه این دانشگاه‌ها مختلط هستند و در آن‌ها تفکیک جنسیتی صورت نگرفته است، اما علم پیشرفت می‌کند.

برای من کاملا محرز است که این دیدگاه و تفکرات از قبل پیش‌بینی‌کننده مثل اینکه اگر ما تفکیک جنسیتی ایجاد کنیم باعث پیشرفت علم می‌شود، به نتیجه‌ای نمی‌رسد. اما اگر برخی بر این موضوع بسیار تاکید دارند می‌توانند به صورت پایلوت این طرح را اجرا کنند و میزان رشد علم و دانش را در این دانشگاه‌ها اندازه‌گیری کنند؛ اگر این کار واقعا باعث رشد علم می‌شود همه دانشگاه‌ها را تفکیک جنسیتی کنند و به صورت مقاله به دنیا ارائه دهند که دنیا بداند اگر تمام دانشگاه‌ها تفکیک جنسیتی شوند به یقین پیشرفت بشر بسیار بیشتر خواهد شد.

این روز‌ها ما ادعا‌ها و نظرات زیادی می‌شنویم که هیچ پایه علمی ندارند و معمولا از سوی کسانی مطرح می‌شوند که یک جایگاه قانونی و حقوقی دارند، اما از نظر فعالیت علمی صحبت‌هایشان مستند و مستدل نیست. این نوع از ادعا‌های بزرگ نیاز به پشتوانه علمی دارند و باید مشخص شود که در کجا چنین مطالعه‌ای صورت گرفته که چنین نتیجه‌ای از آن حاصل شده است؟ یا آیا صرفا چنین نظراتی بر اساس ذوق و سلیقه شخصی عده‌ای مطرح می‌شود؟ ما می‌دانیم که کار مطالعاتی عمیقی در این زمینه صورت نگرفته است.»

 

مسئله را تقلیل ندهید

وی ادامه دا: «در کشوری که میزان زیادی فقر در زمینه امکانات علمی وجود دارد واقعا پرداختن به این موضوع توجه به فرع است و گاهی این به ذهن آدم می‌رسد که پرداختن به این فرعیات به دلیل غفلت نیست بلکه به خاطر مشغول کردن اذهان چنین حرف‌هایی مطرح می‌شود. دانشگاه الزهرا که از قبل از انقلاب تفکیک جنسیتی بوده است یک نمونه بارز است، بررسی شود این دانشگاه از لحاظ علمی در سطح کشور و جهان چه جایگاهی دارد. بسیاری از دانشگاه‌های دیگر در کشور وجود دارند که فقط از یک جنس خاص دانشجو می‌پذیرند و بررسی شود آیا این دانشگاه پیشرفت خاصی در علم دانش داشته اند. برخی از افراد حرفای غیر علمی مطرح می‌کنند و مرجعی نمی‌تواند از آن‌ها سوال کند پایه علمی حرفشان چیست و اگر شرایط بدین گونه ادامه پیدا کند هرکس هر حرفی را که دوست دارند مطرح می‌کند. این نوع از گفته‌ها برای پرستیژ یک جامعه و جایگاه یک ملت مناسب نیست.

توصیه من به همه کسانی که به نحوی تریبون در اختیار دارند این است که در خصوص حرفی که می‌زنند حتما اول با چندین کارشناس مشورت کنند. من اعتقاد دارم که تفکیک جنسیتی پنجاهمین یا صدمین متغیر اثرگذار بر رشد علم هم نیست که ما بدین صورت مسئله را تقلیل می‌دهیم و نظری کلی بیان کنیم. باعث رشد در کشور ما یک امکانات علمی فراوان است که باید فراهم شود.

از سوی دیگر در این خصوص افزایش دانش اساتید باید مورد توجه قرار بگیرد و مسئله فرصت‌های مطالعاتی است که باید برای دانشجویان و اساتید در نظر گرفته شود. باید در دانشگاه‌ها از اساتید برجسته استفاده شود و همچنین زمینه برای تعامل بین دانشگاه‌های ما و دانشگاه‌های تراز اول دنیا باید فراهم شود؛ این‌ها بخشی از مواردی است که می‌تواند به رشد علم کمک کند وگرنه چنین بحث‌هایی ما را به قهقرا علمی می‌تواند برساند.»

این نوع از حرف‌ها اصلا مبنای علمی ندارد

امان الله قرائی مقدم جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی گفت: «این حرف که جدایی دختران و پسران باعث پیشرفت علم می‌شود نادرست است. بلکه این جدایی باعث می‌شود که رقابت سالم بین دانشجویان از بین برود و کیفیت آموزشی دانشگاه‌ها پایین بیاید. این نوع از حرف‌ها اصلا مبنای علمی ندارد و باید بدانیم که آموزش یک امر تخصصی است و نمی‌توانیم با تفکیک جنسیتی به دنبال پیشرفت علم باشیم. حتی در مکتب خانه‌های قدیم هم هرگز دختران و پسران از یکدیگر جدا نبودند.

در دانشگاه‌ها کیفیت آموزشی دختران بیشتر از پسران است و جدایی بین این دو گروه باعث لطمه به کیفیت تحصیل می‌شود. فضای فیزیکی، امکانات آموزشی، نحوه تدریس استاد و مهارت‌های آموزشی مواردی است که در پیشرفت علم تاثیرگذار هستند و باید مورد توجه دغدغه‌مندان این حوزه قرار بگیرد. در دانشگاه‌های ایران روش تدریس استاد محور است و این موضوع بسیار مهمی است که می‌تواند به پیشرفت علم لطمه بزند.

بر اساس نظر صاحب نظران تعلیم و تربیت این حرف کاملا نادرست و نامربوط است و به نظر می‌رسد ایشان اطلاعی از ساختار آموزش و دانشگاه ندارد. سال‌ها پیش نیز چنین اقدامی صورت گرفت و حتی وسط کلاس‌های برخی از دانشگاه‌ها را دیوار کشیدند که دختران و پسران از یکدیگر جدا شوند، مگر این کار در آن زمان جواب داد؟ این حرف‌ها متاسفانه بدون هیچ گونه مبنای علمی مطرح می‌شوند که امروز در جامعه ما خریداری ندارد و مورد قبول افراد نیز قرار نمی‌گیرد. من نمی‌دانم چرا بعد از این همه سال و کسب این همه تجربه باز چنین گفته‌هایی در کشور ما در خصوص دانشگاه مطرح و شان دانشگاه نادیده گرفته می‌شود؟»


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از فرارو، تاریخ انتشار:۹ شهریور ۱۴۰۱، کدخبر: ۵۷۱۷۲۱، fararu.com