شعار سال:بعد از سفر دوم اسفندماه 1400 رئیسی به قطر و سفر 22 اردیبهشت شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر به تهران ، 14 سند همکاری بین طرفین امضا شد و تقویت همکاری های تجاری، یکی از این اسناد بود. بر این قاعده، سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ با علی بن احمد الکواری وزیر دارایی قطر دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار که برخی از مقامات و بازرگانان دو کشور، حضور داشتند وزیر دارایی قطر بر حمایت قطر از مراودات تجاری با ایران، تاکید کرد و افزود قطر آماده است تا با جمهوری اسلامی ایران در زمینه فرآوری و فروش مشترک زعفران طبق استاندارد‌های جهانی همکاری کند. در ادامه این جلسه، تفاهم نامه تجاری برای انتقال و فرآوری ۲۰۰ تن زعفران ایران با ارزش اولیه ۳۰۰ میلیون دلار بین بازرگانان ایران و قطر منعقد گردید. بدلیل ابهامات زیاد این دیدار،سوالات بسیاری برای افکار عمومی و فعالان بخش پیش آمده بود. مشخص نیست که این قرارداد جهت فروش و صادرات زعفران به قطر است یا همکاری طرفین برای فرآوری و فروش محصول حاصله در بازارهای جهانی؟  معلوم نیست یک قرارداد نهایی است یا یک تفاهمنامه برای همکاری های و قراردادهای بعدی برای صادرات زعفران به قطر؟ مهمترین سوال درباره این قرارداد این بود که طرفین قرارداد چه کسانی هستند و تعهدات ان‌ها چیست؟ بعدا مشخص شد که وزارت خارجه، اتحادیه و شورای ملی زعفران در این قرارداد نقشی ندارند( ادعای پایگاه دنیای زعفران). تصویر منتشرشده نشان می دهد که سیدحسام مصطفوی از شرکت طلای سرخ این قرارداد را امضا کرده است.

این در حالی است که پیرو برگزاری جلسه ۱۱ آذر ۱۳۹۸ بین اتاق بازرگانی و شورای ملی زعفران، طرفین در قالب هفتاد و یکمین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان در خصوص بهبود وضعیت و توسعه صادرات زعفران به پنج نتیجه و اقدام اولویت دار رسیده بودند:
*** لزوم تصویب موضوع اخذ نیم درصد از ارزش زعفران صادراتی برای توسعه صادرات.
*** برندسازی و بهبود کیفیت و تولید این محصول توسط شورای ملی زعفران.
*** صدور کارت اهلیت صادر‌کننده زعفران توسط شورای ملی زعفران ایران.
*** پیگیری رفع مشکلات بازگشت ارز حاصل از صادرات زعفران در جهت کاهش پدیده قاچاق و صادرکنندگان یکبار مصرف (خلق الساعه).
*** کاهش تعرفه ۳۷ درصدی صادرات زعفران به کشور‌های هند و چین به‌عنوان دو مصرف‌کننده مهم زعفران.

سوال اینجاست که ذی نفعان این قرارداد چرا مشخص نیستند( خصوصا طرف ایرانی داستان)؟ یکی از مشکلات صادرات زعفران خضوصا برای هند و چین( 80 تا 100 تن مصرف سالیانه زعفران دارند)، تعرفه واردات سنگین برای این کشورها است که باعث تشدید میل قاچاق زعفران و حضور پر رنگ واسطه ها می شود.تجار افغانی زعفران این را می خرند و به چین بدون تعرفه می فرستند،قرارداد ایران و قطر در این خصوص چکاری را جلو برده است؟ کیفیت محصول صادراتی از ایران، توسط چه نهادی کنترل می شود؟  بازار 40-50 تنی صادرات زعفران به عربستان و آمریکا بدلیل شرایط خاص سیاسی از مبادی رسمی تعطیل است و الان قاچاق از عراق و امارات صورت می گیرد، این تفاهم نامه یا معاهده، چه راهگشایی در این خصوص دارد؟

بی اطلاعی جهادکشاورزی، میری و احتشام از “بزرگ‌ترین قرارداد تجاری زعفران جهان”:
پیگیری‌های همشهری درباره موضوع صادرات ۲۰۰ تنی زعفران به قطر نشان می‌دهد که نه‌تن‌ها شورای ملی زعفران به‌عنوان مهم‌ترین نهاد مسئول در حوزه زعفران کشور، بلکه مدیران وزارت جهادکشاورزی نیز از امضای چنین قراردادی بی‌اطلاع‌اند.

محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران در گفتگو با همشهری، با ابراز بی‌اطلاعی از این قرارداد بیان داشته بود که شورای ملی زعفران در این زمینه هیچ اطلاعاتی ندارد و نمی‌تواند اظهارنظری در این خصوص داشته باشد.

غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی نیز در پاسخ به تماس همشهری برای اطلاع از جزئیات این قرارداد، از چگونگی انعقاد این قرارداد و اینکه امضاکنندگان چه کسانی بوده‌اند ابراز بی‌اطلاعی کرد.

بی‌اطلاعی بزرگ‌ترین اتحادیه صادراتی زعفران کشور از نام و مشخصات امضاکنندگان قراردادی که «بزرگ‌ترین قرارداد تجاری انتقال زعفران جهان» توصیف شده در حالی است که در گزارش منتشر شده «بازرگانان و تجار ایرانی و قطری» به‌عنوان طرفین قرارداد معرفی شده‌اند.

با وجود همه این ابهامات در خصوص قرارداد یا تفاهم نامه منعقده در ۲۷ شهریور ماه سال جاری و در فاصله چند ماه تا آغاز جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، برای انتقال و فرآوری ۲۰۰ تن زعفران با ارزش اولیه ۳۰۰ میلیون دلار، خبر می رسد که نخستین محموله صادراتی زعفران از محل مازاد نیاز داخلی کشور، در گمرک مشهد بارگیری و به مقصد کشور قطر ارسال شد و در هفته آینده نیز دومین محموله به قطر ارسال خواهد شد. هرچند مشخص نیست که این قرارداد جهت فروش و صادرات زعفران به قطر است یا همکاری طرفین برای فرآوری و فروش محصول حاصله در بازارهای جهانی؟ اما گمان می رود که با امضا و اجرایی شدن این تفاهم نامه که بزرگترین مبادله تجاری انتقال زعفران در جهان محسوب می‌شود ضمن تثبیت جایگاه ایران به عنوان قطب اول تولید و عرضه زعفران در جهان، گام بلندی در جهت نزدیک‌تر کردن قیمت زعفران ایران به قیمت بازار‌های جهانی برداشته شود.

لازم به توضیح است که بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان توسط ایران تولید می‌شود و ایران تأمین کننده اصلی بازار‌های جهانی این محصول است. آمار و ارقام ارائه شده برای میزان تولید و صادرات زعفران در سال‌های اخیر نشان می‌دهد کل صادرات زعفران ایران به ۷۶ کشور مقصد صادراتی در بهترین شرایط به رقم ۳۲۵ تن (در سال ۹۹) رسیده میزان تولید کشور هم در حدود 450 تن در سال است. با این وجود، بازار بین المللی این محصول در دست ایران نبوده و سایر کشورها نظیر امارات و اسپانیا و حتی افغانستان،آن را بدست گرفته اند. خرده فروشی صادراتی زعفران هم بدلیل کمبود نظارت ها، بعضا با تقلب همراه بوده و مشکلاتی را برای تخریب برند ملی و یا به چشم نیامدن صادرات ایرانی، باعث شده است.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون