شعار سال: شرایطی که اکثریت جامعه بدلیل سو سیاستها و ناکارآمدیهای دولت با انواع مشکلات و فشارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی رو به رو هستند و موجی از ناامیدی و رنج را میگذرانند؛ خبری در فضای رسانهای کشور فراگیر شد مبنی بر اهدای وامهای میلیونی کم بهره بانکها برای کارمندان خود که بازتاب گستردهای را به همراه داشت.
یادداشت پیشرو تلاش میشود مروری بر این اتفاق و واکنش عصبی جامعه بر این خبر و تجربه کشورهای موفق در زمینه تسهیلات کم بهره برای طبقات کم برخوردار با توجه به وجود ساختارهای متعدد تعریف شده در ایران و عدم کامیابیها و نارضایتیها خواهیم داشت.
بانک یک بنگاه اقتصادی و انتفاعی است و میتواند دستمزد پرداختی را به شیوههای مختلف پرداخت نماید و در جهت بهبود رفاه کارکنان خود، افزایش انگیزه و.. از روشهای مختلفی، چون پرداخت وام طبق سقف فردی یکی از این راه هاست! علت بازتاب چنین موضوعی آن هم با وجود مصوب بانک مرکزی و کاملا شفاف و قانونی و برابر سقف از پیش تعیین شده برای بانکهای دولتی و خصولتی باید در موضوعاتی، چون شکست طرحهای سیاست رفاهی و اقتصادی برای عموم جامعه و عدم بهره مندی برای ایجاد فرصتهای شغلی، توانمند سازی افراد در مناطق کم در آمد، تعاملات بین اعتبارات خرد، فقرزدایی و برابر اجتماعی برشمرد.
طبق گزارش جدید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وضعیت خط فقر و گروههای مختلف درآمدی کشور نشان میدهد بیش از ۲۶ میلیون نفر در زیر خطر فقر به سر میبرند و ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینههای خانوار مربوط به مسکن و خوراک میباشد!
پرسش اینست که راه و برطرف کردن و ریشه کنی فقر چیست؟
نخست باید برای از بین بردن فقری که عوامل فردی ناشی میشود مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و ضعفهای بعلل آمدن آن را مورد بررسی و در کنار آن سیاستهای توانمند سازی و برای ورود به بازار کار و یا مراحلی از این دست.
دوم بیشک سیاستهای کلان، چون پایان دادن به تحریمها است که آمارهای رسمی نشان میدهد بین خط فقر با تحریم همبستگی شدیدی داشته است.
در این شرایط بوده که تسهیلات بانکها برای کارمندان خود مورد نقد و نظر آحاد جامعه بوده و بنوعی آشوب کلمات و اعتراض سیاستهای اجتماعی و فرهنگی را بهمراه داشته است.
مع الوصف جامعهای که هر نقطهای از طرح مسایل آن نشانه استعدادی برای اعتراض است؛ طبق آمار رسمی سیزده میلیون جوان مجرد وجود دارد که هیچ امیدی به تشکیل زندگی ندارند بنابر این در این فضا احتمال هر خبری ساده میتواند زمینهساز و طرح مطالبات انباشته شدهای دربرگیرد.
بنظر میرسد با توجه به افزایش خط فقر در جامعه و ناکارآمدی سیاستهای کشور در تامین مالی خرد و کوچک و ایجاد فرصتهای شغلی و در نهایت باعث عدم توانمندی و شکوفایی ظرفیتهای رفاهی برای اقشار جامعه، دستگاههای متولی این بخش نیاز شدیدی به بازنگری از طرحهای گذشته خود دارند سازمانهای حمایتی چون؛ سازمان بهزیستی، کمیته امداد، بنیاد برکت و صندوق کارآفرینی امید، بسیج سازندگی و مجموعه کثیری از سازمانهای خیریه و مردم نهاد!
از این رو تجربه کشورهای فقیر و در حال توسعه علی رغم نظر نگارنده که معتقد است مقایسه کشور ایران با آنها نادرست بوده بدلیل امکانات سرشار و ثروت خدادادی و قابلیتهای که بلحاظ غنای سرزمینی دارا است در نظر میگذارنم؛
_ کشور بنگلادش، میتوان به موسسه یا طرح هایی، چون گرامین بانک (GB)، کمیته توسعه روستایی بنگلادش (BRAC)، پروژه توسعه روستایی ۱۲ (RDP-۱۲)، سازمان نوسازی، بنیاد شاکتی و طرح توسعه سیستمهای کشاورزی حاشیهای و خرد (MSFSCIP) نام برد که گفتنی است در چهار دهه از اتخاذ این برنامهها منجر به توانمندی و ارتقای سطح رفاه اجتماعی گردیده است! خصوصا تجربه برنامههای گرامین بانک و الگوی تضامن گروهی و تعهد مشترک که میتواند جمع بزرگی از جامعه کم برخوردار ایران که از سوی نهادهای حمایتی، چون بهزیستی و کمیته امداد نمیتوانند ضامن رسمی بگیرند میتواند گره گشا باشد.
_ مالزی، اعتبارات خرد و مناطق روستایی با اجرای برنامههای جدید اقتصادی در کشور مالزی طی سالهای ۹۵_۱۹۸۵ به رغم گستردگی جامعه فقیر در سطح کشور، میزان جمعیت فقیر از ۴۵ درصد به ۱۵ درصد کاهش یافته و در ادامه بروزرسانی سیاستهای حمایتی و توانمند سازی در سال ۲۰۰۷ به نقطه ثبات اقتصادی رسانیده شد، تجربه کشورهای هند و برزیل هم در این زمینه میتواند قابل توجه باشد.
چنین وضعیتی از شرایط عمومی و نارضایتیها که با تورم بیسابقهای هم مواجه هستیم انتظار میرود نهادهای تصمیم گیر حمایتی و تصمیم ساز اقتصادی تجربههای گذشته خود را به نقد گذاشته و با استفاده از نظرات کارشناسی شده جامعه ضعیف شده را بیش از این عصبانی نکنند.
ابوالفضل رضائی
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت حکایت گیلان، تاریخ انتشار:۱۷ خرداد ۱۴۰۲، کدخبر: ۱۵۲۱۴، hekayatgilan.ir