وضعیت تولید روغن زیتون کشور، میزان کسری و بازار صادراتی

در حالی که قیمت جهانی روغن زیتون صعودی است و به لیتری ۵ و نیم تا ۶ یورو رسیده، به گفته رئیس شورای ملی زیتون، ایران صادرات روغن ندارد و غالبا میوه زیتون صرف تولید کنسرو می‌شود.

شعار سال: در حالی که بازار جهانی روغن زیتون بازاری پویا است و بر اساس آمار‌های منتشر شده از سوی سازمان فائو، کشور‌های اسپانیا، ایتالیا و مراکش بزرگترین تولید کننده‌های این محصول محسوب می‌شوند و صادرات این محصول به عنوان یک منبع درآمدی ویژه برای این مناطق محسوب می‌شود. به طوری که در سال ۲۰۲۱ درآمد حاصل از صادرات روغن زیتون برای اسپانیا بیش از ۳.۹ میلیارد دلار بوده است.

وضعیت تولید روغن زیتون کشور، میزان کسری و بازار صادراتی
با این وجود در حالی که ایران خود تولید کننده زیتون است در حوزه صادرات روغن زیتون ایران جایگاهی ندارد چرا که صادراتی صورت نمی‌گیرد. در واقع به گفته کارشناسان و فعالان بخش، روغن زیتون تولیدی ایران قابلیت صادرات به بسیاری کشور‌ها را دارد، اما مساله اینجا است که وقتی در بازار‌های جهانی وارد می‌شوید بایستی بتوانید سبد خریدار را کاملا تامین کنید؛ یعنی وقتی کشور روسیه از ایران خواهان کنسرو زیتون ایران است در صورتی خرید انجام می‌شود که بتواند روغن زیتون را نیز از همین جا تهیه کند در غیر اینصورت به بازار‌هایی می‌رود که هر دو کالا را با هم ارائه بدهد؛ لذا با توجه به ممنوعیت صادرات روغن زیتون، بازار‌های هدف صادراتی نیز از دست می‌رود. با این وجود و در حالی که امسال مازاد تولید میوه زیتون در کشور داشتیم، اما به گفته فعالان، بخش دولتی همکاری لازم را برای اعطای مجوز صادرات انجام نداده و لذا میوه زیتون غالبا صرف تولید کنسرو زیتون شده و تولید کننده‌ها چندان به سمت تولید روغن زیتون ترغیب نشده اند.

چرا تولید ۲۰ هزار تنی روغن زیتون محقق نشد؟

مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران در این خصوص می‌گوید: در حوزه تولید روغن زیتون امسال حدود ۹هزار تن تولید داشتیم البته تولید در این بخش می‌توانست تا ۲۰ هزار تن برسد. اما متاسفانه عدم برنامه ریزی در معاونت اقتصادی و امور برنامه ریزی وزارت جهاد کشاورزی باعث شد که این تولید از دست ما خارج شود و اغلب برای کنسرو زیتون برداشت شود. این در حالی است که نیاز کشور ۱۶ هزار تن است و در صورت تولید ۲۰ هزار تن، ضمن تامین بازار ۴ هزار تن هم مازاد می‌ماند. اما زیتون صرف تولید کنسرو شد در حالی که ارزش غذایی چندانی هم ندارد، اما روغن زیتون هم غذا است و هم دارد محسوب می‌شود.

عباسی افزود: یکی از عدم همکاری‌ها این بود که اجازه صادرات روغن زیتون را ندادند و از طرفی واردات روغن زیتون را آزاد گذاشتند و این باعث می‌شد که در بازار روغن زیتون هیچگونه مشوق و امیدی برای تولید کننده نباشد.

رئیس شورای ملی زیتون کشور: حدود ۷۰ درصد محصول زیتون امسال تبدیل به کنسرو شد در حالی که تا ۸۰ درصد از ۲۵۰ هزار تن زیتون تولیدی را می‌توانستیم تبدیل به روغن زیتون کرده و ضمن تامین بازار، بخشی از آن را صادر کنیم

وی ادامه داد: به عبارت دیگر ما امسال حدود ۷۰ درصد محصول زیتون را تبدیل به کنسرو کردیم. یعنی حدود ۲۵۰ هزار تن میوه زیتون داشتیم که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد آن می‌توانست تبدیل به روغن زیتون شود و به ترتیب می‌توانستیم تا ۲۰ هزار تن روغن زیتون تولید کنیم.

وی در خصوص شرایط تولید و بازار در سال آینده نیز گفت: امسال از نظر تولید وضعیت خوبی نخواهیم داشت به دلیل اینکه پارسال به اصطلاح سال «آن» بود و امسال «آف» زیتون است.

عباسی ادامه داد: به این ترتیب این بهترین فرصتی بود که بتوانیم خودکفایی روغن زیتون را در کشور جشن بگیریم، اما متاسفانه این عدم همکاری معاونت برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی باعث شد این فرصت را از دست بدهیم و امسال نیز چشم اندازی برای تولید روغن زیتون نمی‌بینیم.

قیمت هر لیتر روغن فرابکر در بازار‌های جهانی؛ ۶یورو

رئیس شورای ملی زیتون در خصوص قیمت جهانی روغن زیتون نیز می‌گوید: قیمت روغن زیتون در بازار‌های جهانی رو به افزایش است به طوری که الان قیمت هر لیتر روغن زیتون فرابکر به ۵ و نیم الی ۶ یورو رسیده است.

عباسی با بیان اینکه واحد‌های تولیدی داخلی باید بتوانند از این فرصت و بازار استفاده کنند گفت: در واقع جای دادن روغن زیتون در سفره مردم، یک موضوع حاکمیتی است و سیاست گذاری کلانی را می‌طلبد. چرا که مصرف روغن زیتون در دنیا جا افتاده و بابت مصرف روغن زیتون به مصرف کننده‌ها به طور مستقیم و غیر مستقیم سوبسید می‌دهند.

امسال حدود ۶۵ درصد از بازار را روغن زیتون داخلی پوشش داده است در حالی که سال‌های قبل ۶۰ درصد بازار را روغن زیتون وارداتی تامین می‌کرد

وی ادامه داد: جالب اینجا است که از یک طرف برای واردات روغن پالم یارانه و کمک دولتی پرداخت می‌شود و از آن طرف نیز هزینه‌های گزافی صرف واردات دارو‌های قلبی-عروقی می‌شود. در حالی که ریشه در مصرف این نوع روغن‌ها دارد در حالی که روغن زیتون در بدن رسوب نمی‌کند و همچنین شوینده است و گرفتگی رگ را برطرف می‌کند.

رئیس شورای ملی زیتون همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد بازار روغن زیتون داخلی و چند درصد روغن وارداتی پوشش می‌دهد، نیز گفت: امسال حدود ۶۵ درصد از بازار را روغن زیتون داخلی پوشش داده است در حالی که سال‌های قبل میزان واردات ۶۰ به ۴۰ بود و ۶۰ درصد بازار را وارداتی‌ها تامین می‌کردند.

گفتنی است در حوزه تولید روغن زیتون کشور‌هایی همچون اسپانیا، ایتالیا، مراکش، ترکیه، یونان، مصر، پرتغال، تونس، الجزایر، سوریه، آرژانتین، اردن، پرو، ایالات متحده، لیبی، لبنان، شیلی، ایران، آلبانی و غیره» جزو تولید کننده‌های مطرح هستند. همچنین در حوزه صادرات روغن زیتون نیز کشور‌های «اسپانیا، ایتالیا، پرتغال» جزو اصلی‌ترین صادر کننده‌ها محسوب می‌شوند و سالانه درآمدزایی بالایی از این طریق رقم می‌زنند.