شعارسال: به طور مثال شرکت پاکسان برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای صادرات صابون، پودرهای پاک‌کننده و شامپو به این کشورها کرد و سرمایه‌گذاری نیز صورت گرفت، اما به دلایل گوناگون در فاصله سال‌های دهه ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳ ایران که سهم خوبی به دست آورد از بازار کشورهایی مثل ترکمنستان، قرقیزستان ، ازبکستان و تاجیکستان کاسته شد.

گزارش حاضر که از یک گزارش طولانی‌تر تهیه و ارایه شده به یک همایش مربوط به صنایع پتروشیمی تهیه شده است به طور خلاصه تحولات مهم ایران از صادرکننده بزرگ به کشورهای یادشده به یک صادرکننده معمولی نشان می‌دهد. آیا می‌توان به بازاری که از دست رفته است امید بست؟

*روند حذف‌شدگی تدریجی صابون‌ها

آمارهای ارایه شده نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۱ سهم ایران از واردات صابون قرقیزستان ۱۳ درصد، ترکیه ۱۶ درصد و روسیه ۳۰ درصد بوده است. در سال ۲۰۱۳ اما سهم ایران به ۷ درصد کاهش یافته است، سهم ترکیه ۱۷ درصد شده و سهم روسیه به ۴۶ درصد افزایش یافته است.

سهم ایران از واردات انواع صابون در قطر در سال ۲۰۰۱ نزدیک به یک درصد، عربستان سعودی ۴۸ درصد و انگلستان ۳ درصد بوده است. در سال ۲۰۱۳ اما قطر واردات از ایران را صفر کرده است و سهم عربستان به ۵۲ درصد و سهم انگلستان به ۷ درصد افزایش یافته است. با توجه به اینکه قطر یک کشور ثروتمند است این بازار می‌توانست برای ایران اهمیت داشته و پایداری آن قابل توجه بود.

سهم ایران از واردات صابون ازبکستان در سال ۲۰۰۱ حدود ۶۷ درصد و در سال ۲۰۱۳ به ۵ درصد تنزل یافته است. در حالی که سهم ترکیه از واردات صابون به ازبکستان از ۱۴ درصد به ۳۴ درصد و سهم روسیه از ۱۰ درصد به ۳۱ درصد افزایش یافته است. در حالی که سهم ایران، ترکیه و روسیه از واردات انواع صابون به ترکمنستان در سال ۲۰۰۱ به ترتیب ۶۳ درصد، ۳۴ درصد و یک درصد گزارش شده است، اما در سال ۲۰۱۳ سهم ایران با سقوط فاحش به حدود ۲ درصد رسید، ترکیه به ۶۲ درصد و روسیه به ۱۵ درصد رسیده است. نکته جالب اینکه در سال ۲۰۱۳ حدود ۹ درصد از واردات صابون به ترکمنستان از جمهوری چک بوده است که فاصله‌اش با بازار ترکمنستان بسیار دورتر از ایران است.

*پودر و پاک‌کننده مواد اولیه

گزارش تهیه شده نشان می‌دهد در حالی که سهم ایران از واردات محصولات پودر و پاک‌کننده مواد اولیه به قرقیزستان در سال ۲۰۰۱ حدود ۱۴ درصد، سهم ترکیه ۹ درصد و سهم روسیه ۶۷ درصد بوده است. در سال ۲۰۱۳ اما سهم ایران از واردات محصولات یادشده به قرقیزستان با سقوط وحشتناک به ۲ درصد، سهم ترکیه ۳ درصد و سهم روسیه ۶۱ درصد بوده است.

سهم واردات ایران از محصولات پودر و پاک‌کننده مواد اولیه به ترکمنستان در سال ۲۰۰۱ نزدیک به ۷۵ درصد گزارش شده است که در سال ۲۰۱۳ به ۲۵ درصد سقوط کرده است. در مقابل سهم روسیه از یک درسد در سال ۲۰۰۱ به ۱۳ درصد در سال ۲۰۱۳ و سهم ترکیه از ۴ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۲۹ درصد رسیده است.

در حالی که ایران در سال ۲۰۰۱ رقمی معادل ۷۰ درصد از واردات انواع پودر و مواد اولیه پاک‌کننده به تاجیکستان را تامین کرده است، سهم روسیه ۸ درصد بوده و سهم ترکیه ۷ درصد گزارش شده است. در سال ۲۰۱۳ اما ترکیه ۲۹ درصد، روسیه ۱۳ درصد سهم ایران ۵۵ درصد از واردات محصولات یاد شده به تاجیکستان است.

*شامپو

در آمار تهیه شده از واردات شامپو برخی کشورهای همسایه ایران نشان می‌دهد سهم ایران از واردات این محصول به قرقیزستان از ۵ درصد سال ۲۰۰۱ به صفر درصد در سال ۲۰۱۳ رسیده است. سهم ایران از واردات شامپو تاجیکستان از ۷۱ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۵ درصد در سال ۲۰۱۳ سقوط کرده و سهم ایران از واردات انواع شامپو از ۵۲ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۵ درصد رسیده است. روسیه در ترکمنستان جای ایران را در تامین شامپوی ترکمنستان، تاجیکستان و قرقیزستان گرفته است.