شعار سال: سیلاب ها همیشه با محوطه های تاریخی کرمان ارتباطی تنگاتنگ داشته اند و بسیاری از محوطه های تاریخی کرمان یا بعد از سیلاب پدیدار می شوند و یا در اجرای طرح های عمرانی کشف می شوند.

مهمترین کشف تاریخی استان کرمان «تمدن ارت» در حاشیه رودخانه هلیلی رود در نزدیکی جیرفت بود که چند دهه قبل بعد از سیلاب بسیار شدید این شهر توسط مردم محلی و کشاورزان در هنگام کشت و زرع کشف شد و در نهایت به اکتشاف علمی ختم شد که تمدنی کهن را شامل می شود که مبداء خط در جهان است.

حالا بعد از گذشت سال ها سیلاب هفته گذشته در استان کرمان بار دیگر محوطه ای تاریخی دیگر را در شرق کرمان نمایان کرد.

شباهت تمدن ارت با تمدن تازه کشف شده در شرق کرمان تنها در زمینه بروز سیلاب نیست بلکه این نگرانی وجود دارد که داستان غارت اشیای تاریخی مجددا تکرار شود.

به دلیل اینکه نام و محل این منطقه رسانه ای شده است به گفته مردم محلی برخی افراد سود جو اقدام به حفاری های غیر مجاز کرده اند از سوی دیگر چون وسعت جغرافیایی منطقه نیز مشخص نیست و منطقه باستانی در عمق کویر قرار دارد حراست و حفاظت از محوطه باستانی نیز با اما و اگرهایی مواجه است.

هنوز مردم کرمان به یاد دارند که تمدن ارت و به ویژه منطقه مطوط آباد چگونه توسط برخی افراد دچار خسارت شد و حفاری های غیر مجاز بسیاری از اشیای تاریخی را روانه موزه های کشورهای غربی کرد.

محمد مهدی افضلی، رئیس روابط عمومی میراث فرهنگی استان کرمان نیز  ضمن گلایه از رسانه ای شدن مکان این محوطه گفت: در حال حاضر با همکاری نیروی انتظامی و یگان حفاظت میراث فرهنگی اقدامات اولیه برای جلوگیری از حفاریهای غیر مجاز انجام شده است.

وی تصریح کرد: ما نمی توانیم تائید کنیم که از زمان رسانه ای شدن این خبر تا زمان استقرار یگان حفاظت حفاری در منطقه انجام شده است یا خیر اما برخی مردم محلی در این خصوص گمانه زنی هایی را مطرح می کنند که هنوز به تائید کارشناسان میراث نرسیده است.

وی در خصوص احتمال قدمت ۲۳۰۰ تا ۲۴۰۰ ساله این محوطه باستانی گفت: ما هیچ دوره زمانی را فعلا نمی توانیم تائید کنیم زیرا کارشناسان هنوز در حال بررسی منطقه هستند و طی یک هفته آینده اطلاعات دقیق تری را خواهیم داشت.

استعلام در خصوص موقعیت دقیق جغرافیایی محوطه تاریخی

افضلی ادامه داد: در حال حاضر با مشکل دیگری نیز مواجه هستیم، فرمانداری فهرج و فرماندری ریگان هر کدام این منطقه را در حوزه جغرافیایی خود می دانند و در این خصوص طی نامه ای از استانداری کرمان خواستار تعیین تکلیف شده ایم تا بتوانیم بودجه مورد نظر را برای حفاظت از منطقه اختصاص دهیم.

رئیس روابط عمومی میراث فرهنگی استان کرمان افزود: از مسئولان محلی می خواهیم به هیچ عنوان مکان محوطه های تاریخی را تا قبل استقرار یگان حفاظت فاش نکنند زیرا با مشکلات عدیده ای مواجه خواهیم شد.

افضلی ادامه داد: در حال حاضر منتظر بررسی ها و گمانه زنی های کارشناسان و باستانشناسان در خصوص قدمت و حوزه جغرافیایی این محوطه هستیم.

وی افزود: باید بودجه ویژه و اضطراری برای کاوش و به خصوص حفاظت از این محوطه تاریخی اختصاص یابد تا بتوانیم در اسرع وقت اقدامات لازم را انجام دهیم.

حمید عسکری، محقق و باستانشناس  می گوید: حاشیه رودخانه ها همیشه محل استقرار تمدن های کهن بوده است در استان کرمان اکثر محوطه های باستانی قبل از تاریخ در حاشیه رودخانه ها برپا شده اند که می توان به حوزه تاریخی خواجه عسکر در بم، ارت در هلیل رود و تمدن های تاریخی بافت در مجاورت سرشاخه های رودخانه هلیل رود در ارتفاعات مرکزی و غرب کرمان اشاره کرد.

وی افزود: کرمان مملو از تمدن های تاریخی و محوطه هایی است که در حاشیه رودخانه ها ایجاد شده اند در برخی از روستاهای کرمان بعد از بروز سیلاب مردم با ورود به مسیل ها اقدام به جمع آوری مهره های قدیمی می کنند اما تاکنون تحقیق علمی در خصوص اکتشاف این محوطه ها انجام نشده است.

وی گفت: طبق اطلاعاتی که داده شده است بعد از سیلاب اخیر در بستر سیلاب مردم محلی با مجموعه ای از قبرهای تاریخی مواجه شده اند که شامل ظروف و آثار کهن مختلف است.

گورستان دو هزار ساله در زیر قبرستان قدیمی یک روستا

وی بیان کرد: گفته های اولیه و تائید نشده نشان دهنده ارتباط این تمدن با دوره اشکانیان است، باید به این نکته اشاره کرد که قبرستان همیشه جزیی از تمدن های کهن است و چون به زندگی بعد از مرگ اعتقاد داشتند در قبور برخی از ظروف و وسایل مورد نیاز زیست را قرار می دادند.

عسکری به قرار گرفتن ریگان در مسیر جاده ادویه نیز اشاره کرد و گفت: طبق کشفیات سال های اخیر جاده های کهن در این منطقه پیدا شده است که از مرزهای شرقی و هندوستان به شهرهای بزرگ شرق کرمان و در نهایت به بم و کرمان و بندرعباس ختم می شدند.

وی ادامه داد: تحقیقات در خصوص این محوطه باستانی باید با دقت بیشتری انجام شود تا بتوان یافته های علمی این تمدن را به تمدن های مجاور مرتبط کرد.

وی ابراز امیدواری کرد که حراست و نگهداری از این منطقه با دقت انجام شود تا گرفتار دردسری که سالها قبل در مطوط آباد و حفاریهای غیر مجاز شدیم نشویم و بتوان از این تمدن نگهداری کرد.

با هر گونه حفاری غیر مجاز برخورد می کنیم

مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان کرمان نیز  اظهارداشت: متاسفانه در جریان سیلاب اخیر قریب به ۱۰۰ اثر تاریخی و محوطه تاریخی در استان کرمان دچار خسارت شده اند.

محمود وفایی افزود: این خسارت ها بین ۵ تا ۲۰ درصد است و کار مرمت این بنا ها باید فوری آغاز و مرمت اضطراری انجام شود اما با کمبود اعتبار شدید مواجه هستیم.

وی در ادامه به کشف یک محوطه باستانی در ریگان اشاره کرد و افزود: کار مطالعه و بررسی این محوطه تاریخی و اشیای کشف شده در آن با جدیدت ادامه دارد.

وفایی با اشاره به لزوم تامین اعتبار برای کاوش در این منطقه و اکتشاف و نگهداری از گورستان تاریخی افزود: هم اکنون تیم های تخصصی در حال بررسی گورستان هستند و با آثار سفالی مواجه هستیم.

وی بیان کرد: یگان حراست میراث فرهنگی در منطقه مستقر است و سعی می کنیم با توجه به امکانات موجود اقدامات ضروری را در اسرع وقت انجام دهیم.

وی ادامه داد: این منطقه باستانی حد فاصل بین ریگان و فهرج قرار گرفته است.

خواستار رسیدگی فوری برای حفاظت از منطقه باستانی هستیم

فرماندار ریگان نیز  اظهارداشت: خوشبختانه با پیگیری سریع صورت گرفته هم اکنون یگان حراست و نیروی انتظامی در منطقه مستقر است.

امین باقری افزود: این منطقه در حاشیه رودخانه قرار گرفته است و اشیا و قبرستان وسیع در منطقه وجود دارد.

وی گفت: ظاهرا این محوطه زیر یک قبرستان قدیمی در مجاورت یکی از روستاها قرار دارد.

وی گفت: در خصوص قدمت این منطقه گزارش های اولیه به دوران اشکانی باز می گردد اما نیاز به کاوش های بیشتر داریم و تیم های تخصصی در حال بررسی منطقه هستند.

فرماندار ریگان افزود: خوشبختانه کارشناسان پایگاه جهانی ارگ بم و میراث فرهنگی به سرعت به منطقه اعزام شده اند و از مسئولان می خواهیم در خصوص رسیدگی فوری به این محوطه باستانی اقدام کنند.

محمد نیکزادی نماینده محترم مردم ریگان، فهرج، نرماشیر و بم نیز اظهارداشت: ریگان و شهرستانهای شرقی استان کرمان به دلیل قرار گرفتن در جاده ادویه دارای پتانسیلهای فراوان تاریخی هستند که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند.

وی تصریح کرد: از مسئولان می خواهیم اعتبار و تجهیزات لازم را در راستای حراست و حفاظت و مطالعه از منطقه مهیا کنند.

گفته می شود قدمت اشیای یافت شده در منطقه بیش از دو هزار سال است.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار 09 اسفند 1395، کد مطلب: 3918024: www.mehrnews.com