شعارسال: حالا دیگر چهار دوره از برگزاری پارلمان‌ها شهر و روستا گذشته است. شوراهای شهر و روستا که قدم به قدم به فعالیت حرفه‌ای نزدیک‌تر شده‌اند، هر دوره با فراز و نشیب‌هایی مواجه بوده‌اند و در این آزمون و خطا، هم اعضای شورا و هم کسانی که قرار است آنها را به نمایندگی از خودشان برای تصدی امور شهری انتخاب کنند، به تجربه‌های زیادی دست پیدا کرده‌اند.يکي از اين تجربيات، بي‌شک، حضور قشرهاي مختلف براي بيان مطالباتي است که ممکن است از نظر عده ديگري دور مانده باشد. در اين ميان، زنان، کساني هستند که در هر دوره، بيشتر از قبل، به حضورشان براي تصميمات شهري احساس نياز شده است. با همين احساس نياز بوده که در پنجمين انتخابات نامزدهاي شوراي شهر و روستا، شاهد اين بوديم که در کلانشهرها، موجي از تشويق زنان براي ثبت‌نام راه افتاد و در فضاهاي مجازي با هشتگ‌هاي «سهم زنان از شورا» و «مطالبات زنان از شورا» از نيمي از جمعيت براي تصميم‌گيري‌هايي که با زندگي مردم به‌طور مستقيم سر و کار داشته، دعوت به عمل آمد.

اين تشويق براي حضور زنان به‌ويژه از آنجا نشأت مي‌گرفت که با اينکه حضور زنان در شهر، با چالش‌هاي خاص خودشان مواجه است، انتظارها از نمايندگان دوره‌هاي قبل شوراها براي بررسي و رسيدگي به مشکلات حضور زنان در شهر به پاسخ قانع‌کننده‌اي نرسيد.

به‌همين‌دليل به نظر مي‌رسيد برخلاف دوره‌هاي قبل که از تعداد کرسي‌هاي شوراي شهر و روستا صندلي‌هاي کمي به زنان اختصاص داشت، حالا لازم است نه‌تنها زنان بيشتري اين کرسي‌ها را به خودشان اختصاص دهند بلکه افرادي باشند که شجاعانه‌تر و کارشناسانه‌تر به بيان مطالبات زنان بپردازند و اين عرصه عمومي را به آنها هم بازگردانند.

درنهايت، بر‌اساس اعلام ستاد انتخابات کشور، ثبت‌نام از داوطلبان پنجمين دوره انتخابات شوراها با اين آمار به پايان رسيد؛ 287 هزار و 425 نفر شامل 17 هزار و 885 زن معادل 6,3 درصد و 269540 مرد معادل 93,7 درصد ثبت‌نام. در يک نگاه کلي، با اينکه درصد مشارکت زنان هنوز عدد کمي را نشان مي‌دهد اما از آنجا اميدوارکننده به نظر مي‌رسد که در انتخابات گذشته، زنان 5,4 درصد از کل داوطلبان را تشکيل مي‌دادند اما در انتخابات پيش‌رو سهم زنان به 6,3 درصد رسيده است.

فقط در تهران 523 زن براي ورود به اين پارلمان تصميم‌گيري شهري ثبت‌نام کردند و با توجه به رفتار انتخاباتي اخير در کشورمان که افراد به ليست‌ها رأي مي‌دهند، زنان نام‌آشناتر بعد از ثبت‌نام، منتظر تحقق وعده‌هاي اصلاح‌طلبان به‌ويژه فراکسيون اميد مبني‌بر اختصاص سهميه براي زنان بودند تا با قرارگرفتن در ميان انبوه نامزدهاي مرد، بتوانند طلسم چهار دوره شوراي شهر را شکسته و با تعداد بيشتري به رايزني براي حل مسائل شهري بپردازند.

هرچند در ابتدا براي ليست‌بندي‌ها گفته شد 30 درصد به زنان و 10 درصد به جوانان سهميه اختصاص داده مي‌شود اما درنهايت وعده‎‌ها آن‌طور که بايد، محقق نشد و سهميه هر دو گروه فقط 6 نفر از 21 نامزد شد. بااين‌حال، همين افزايش تعداد زنان در شوراي شهر نيز اميدهاي تازه‌اي را در دل زنان توانمند ايجاد کرده و به افزايش آهسته و پيوسته حضور زنان در شوراهاي شهر فکر مي‌کنند.

به شهردارشدن زنان هم فکر کنيم

زهرا نژادبهرام، فعال سياسي و متخصص مسائل شهري، از افرادي است که ميزان مشارکت زنان در ثبت‌نام شوراهاي شهر و روستا را اتفاق مبارکي مي‌داند.

او تأکيد مي‌کند: درست است که در سطح کشور ميزان حضور زنان چندان چشمگير نبود و حدود يک درصد از ثبت‌نام‌کنندگان را زنان تشکيل مي‌دادند اما مي‌بينيم که در شهري مثل تهران حدود 17 درصد از ثبت‌نام‌کنندگان را زنان تشکيل مي‌دهند و در بعضي مناطق حتي تمام کانديداها زنان بودند. اين نشان‌دهنده اين است که هم در عرصه مشارکت عمومي اتفاق خوبي رخ داده و هم مشخصا در حوزه زنان. در عرصه اجتماعي زنان احساس کردند اقبال عمومي نسبت به آنها زياد است، اعتمادبه‌نفس پيدا کرده و مشارکت کرده‌اند. اين اعتمادبه‌نفس درحال‌حاضر به قدري در بين زنانمان بالا رفته که هرچقدر هم تلاش شود به عقب رانده شوند، آنها جاي خودشان را در مديريت شهري و سياسي پيدا مي‌کنند.

او به سهميه‌هاي در نظر گرفته‌شده براي حضور زنان هم اشاره کرده و درباره آن معتقد است: در کشورهاي همسايه ما و در حال توسعه، سهميه‌بندي به شکل بالا به پايين استفاده شده و حاکميت، درصدهايي را براي حضور زنان در نظر گرفته‌؛ مثلا در عراق 25 درصد، در افغانستان حدود 20 درصد و... ولي در کشور ما اين رويکرد از پايين به بالا شکل گرفته يعني اين جامعه مدني بوده که توانسته آن‌قدر بالندگي داشته باشد و رشد پيدا کند که ميزان مشارکت زنان را در نهادهاي سياسي افزايش بدهد. افزايش تعداد نمايندگان زن در مجلس شوراي اسلامي کنوني نشان‌دهنده همين مسئله است.

اين فعال سياسي با بيان اينکه شوراي پنجم، شوراي متفاوتي خواهد بود، مي‌گويد: تهران بعد از چهار دوره تجربه که تعداد کمي از زنان را شامل مي‌شده، در دوره جديد با 21 عضو، به نظر مي‌رسد بتواند شاهد تعداد بيشتري از زنان توانمند کشورمان باشد. يقين دارم الگوي تهران، الگوي مناسبي است و با توجه به تلاش براي تسري اين الگو در کلانشهرها که به‌صورت ليستي به رأي‌دهنده‌ها عرضه مي‌شود، زنان حضور خواهند داشت، مردم از حضور زنان استقبال خواهند کرد و ما در دور پنجم شوراهاي شهر و روستا با جمع کثيري از زنان علاقه‌مند مواجهيم که در پارلمان محلي براي رأي‌دادن به نمايندگان زن شرکت مي‌کنند.

اين کارشناس شهري درباره لزوم حضور زنان در تصميم‌گيري‌هاي شهري بيان مي‌کند: فراموش نکنيم که شهر و روستا، دروني‌ترين و نزديک‌ترين لايه اجتماعي به زنان هستند چون زنان نيازهاي اوليه خانوارشان را در آنها تأمين مي‌کنند و با حساسيت و دقتي که به مسائل دارند مي‌توانند بهتر مسائل و مشکلات شهر را تشخيص داده و نسبت به آن رويکرد انسان‌محورانه داشته باشند. زنان، شهر را فقط به شکل کالبد و راه و ساختمان نمي‌بينند بلکه به روح آن هم توجه دارند و نگاهشان به آن، نگاهي ناشي از فضاي مطلوب براي زندگي در تمام ابعاد آن است. به‌همين‌دليل مشارکت زنان در شوراهاي شهر و روستا مي‌تواند خروجي مناسبي نسبت به دوره‌هاي قبل داشته باشد.

نژادبهرام همچنين به‌عنوان اولين زني که معاون فرماندار تهران شد، به شهردار شدن زنان اميدوار است و مي‌گويد: من فکر مي‌کنم زنان در طول سال‌هاي بعد از انقلاب نشان داده‌اند در عرصه‌هاي مختلف حضور بسيار درخشاني داشته‌اند، بالابودن ميزان حضور آنان در مراکز آموزش عالي، ارتقاي سطح سواد تا 85 درصد، تجارب خوبشان در عرصه‌هاي وزارت، معاونت رياست‌جمهوري، معاونت استانداري، بخشداري، فرمانداري و... نشان داده حضور بسيار خوبي داشته‌اند و ميزان خطاي تخصصي و مديريتي بسيار کمتري از مردان داشته‌اند. از سوي ديگر، زنان نسبت به شهر حساس هستند، ايده‌هاي مناسب و رويکردهاي اجرايي دارند و مي‌توان از اين نگاه آنها براي مديريت شهري بهره برد و آنها را به‌عنوان شهردار انتخاب کرد؛ همان‌طور که در جهان هم شاهد شهرداران زني هستيم که شهرهاي آباد، آرام، سرزنده و سرسبز دارند. نبايد فراموش کنيم که مهم‌ترين اولويت زيست مطلوب در شهر، داشتن فضاي متکي بر نيازهاي انساني اعم از فضاي سبز، با کيفيت زيستي مثل معابر متناسب و جاي امن براي رشد فرزندان است. درواقع، در کنار مشارکت زنان در شوراي شهر، بين گزينه‌هاي موجود براي انتخاب شهردار هم مي‌توان از تجربيات و توانايي‌هاي زنان کشورمان بهره گرفت.

زنان براي زنان کار کنند

اما سؤالي که با افزايش حضور زنان در شوراها مطرح مي‌شود اين است که لازم بوده به فعاليت براي زنان متعهد بمانند يا توجهشان به مسائل کلي شهر يا حتي فعاليت‌هاي سياسي باشد؟ توران ولي‌مراد، فعال حوزه زنان در‌اين‌زمينه معتقد است: کليدي‌ترين توقع از زنان عضو شوراهاي اسلامي شهر و روستا اين است که خود را به جريان‌هاي سياسي متعهد نکنند بلکه براي زنان کار کنند.

او با بيان اينکه لازم است زنان عضو شوراهاي اسلامي شهر و روستا مشکلاتي را که زنان به‌دليل جنسيت خود با آن دست و پنجه نرم مي‌کنند را شناسايي کنند، در برنامه‌ها بگنجانند و بر رفع آنها نظارت کنند، مي‌گويد: زنان عضو شوراهاي اسلامي شهر و روستا بايد به موضوع زنان سرپرست خانوار توجه کنند و از شهرداري‌ها و دهياري‌ها در جهت کاهش مشکلات آنها مطالبه کنند؛ علاوه بر آن ايجاد فضاهايي ويژه زنان به منظور انجام تفريحات سالم را تسريع کند.

او با انتقاد از اينکه تاکنون، زنان به‌عنوان يک زن به‌خوبي وظايف خود را در‌اين‌زمينه چه در شوراهاي اسلامي شهر و روستا، چه در مجلس، چه در دولت و چه در بقيه نهادها و دستگاه‌ها انجام نداده‌اند، مي‌گويد: نهادهاي مدني و رسانه‌ها درصدد افزايش حضور زنان در جامعه هستند اما عملکرد زنان در دستگاه‌هاي مختلف و حتي شوراي اسلامي شهر و روستا، سياسي بود البته اين به معناي نپرداختن آنها به موضوعات شهري نيست ولي بيشتر تصميم‌گيري‌ها سياسي بوده است. بده‌بستان‌هاي سياسي در پشت پرده براي قرارگرفتن افراد در ليست‌هاي انتخاباتي انجام و چارچوب‌ها و بايدها و نبايدهايي تعريف مي‌شود که افراد در صورت قبول شرايط، در ليست قرار بگيرند.

ولي‌مراد اشاره مي‌کند: زماني که زنان به نام زنان و با سهم زنان در صندلي‌هاي قدرت قرار مي‌گيرند بايد به‌دنبال منافع ملي زنان باشند و از منظر آنان مسائلشان را پيگيري و مطالبه کنند اما در عمل تاکنون اين کار انجام نشده است. لازم است زنان مستقل فکر و عمل کنند و حتي اگر جريان سياسي از آنها حمايت مي‌کنند در خدمت مردم و جامعه زنان باشند. اين فعال حوزه زنان البته وظايف کلي زنان به‌عنوان عضو شورا را ناديده نمي‌گيرد اما مي‌گويد: تعيين شهردار، بودجه‌بندي، نظارت بر عملکرد شهرداري و مواردي از اين قبيل، از فعاليت‌هاي شوراي شهر است و زنان مي‌توانند در اين حوزه‌ها در شوراها عملکرد خوبي داشته باشند اما از آنجا که در برخي موارد زنان به علت زن بودن با مشکلات خاصي در شهر مواجه هستند، با تشکيل کميته‌هاي تخصصي مي‌توان اين مشکلات را شناسايي و در جهت رفع آنها پيشنهادات لازم را ارائه داد.

مشکلاتي که اين فعال حوزه زنان به آنها اشاره مي‌کند، موارد زيادي را شامل مي‌شود که شايد مردان کمتر با آنها روبه‌رو بوده باشند اما دست‌کم از زنان کانديداي شوراهاي شهر و روستا انتظار مي‌رود به اين موارد در برنامه‌هايشان اشاره کنند تا مشخص شود قرار است بعد از اتمام شوراي پنجم، شهرها و روستاهايي امن‌تر و مناسب‌تر براي زنان داشته باشيم؟

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ انتشار: 20فروردین1396، کدخبر: 652847: www.khabaronline.ir