شعار سال: برایتان پیش آمده است که در ماه های نخست پس از بهره‌برداری از یک آزادراه بین شهری، از آن عبور کرده باشید؟ متوجه شده اید که چقدر لاشۀ حیوانات نگون بخت روی آسفالت افتاده است؟ علت آن است که آن آزادراه در محیطِ زیست آن حیوانات اختلال ایجاد کرده و آن ها هنوز توان سازگاری با شرایط جدید را نیافته اند. به دلیل همین آثار نامطلوب بر محیط زیست بود که "ارزیابی تأثیرات زیست محیطی" اجباری شد. ارزیابی تأثیرات اجتماعی همین کار را ولی نه بر روی محیط زیست، بلکه روی محیط اجتماعی انجام می دهد و می پرسد که هر پروژه بر "محیط اجتماعی" چه تأثیری دارد.

آیا تا به حال پیش آمده است که در کنار خانه یا محل کسبتان یک مرکز تجاری، خیابان، تقاطع غیرهمسطح، پیاده راه، بیمارستان، ترمینال، مرکز نگهداری معتادان، آزادراه، سد، کارخانه، پارک بزرگ، معدن، محل اسکان کارگران یا هر پروژۀ کوچک یا بزرگ دیگری احداث شود؟ از اینکه در کنار خانه یا محل کسب تان این پروژه احداث شده است راضی بوده اید؟ چه چیز باعث رضایت یا نارضایتی شما شده است؟ رضایت یا نارضایتی شما احتمالا به خاطر آثاری بوده که آن پروژه بر وضعیت زندگی شما داشته است. «ارزیابی تأثیر اجتماعی» پیامدهای این پروژه ها بر زندگی شما را قبل از ساخت آن ها پیش بینی می کند.

حتما می دانید که بسیاری از دولت های جهان زیر بار ارزیابی تأثیرات زیست محیطی هم که امروزه بسیار جدّی شده است نمی رفتند. این فشارهای اجتماعی بود که موجب شد آن ها به انجام این نوع ارزیابی ها تن بدهند. ولی متأسفانه هم اکنون توجهی به انجام"ارزیابی تأثیرات اجتماعی" پروژه ها نمی شود چون هنوز به فواید آن پی نبرده اند و البته مردم هم آن را از سازمان های مسئول طلب نمی کنند. جالب آن است که هم اکنون در کشور "سازمان حفاظت از محیط زیست" داریم ولی "سازمان حفاظت از اجتماع" نداریم! در این کشور درختان و حیوانات متولّی دارند (که بسیار هم خوب است) ولی اگر پروژه ای کیفیت زندگی و زیستِ مردم و روانِ آن ها را تهدید و به آن صدمه وارد کند سازمان مشخصی متولّی آن نیست!

راه گسترش ارزیابی تأثیرات اجتماعی، طلب کردن شهروندان است. اگر در کنار خانه‌تان یک مرکز بزرگ تجاری در حال ساخت است از نهادهایی که مجوز ساخت آن را صادر کرده اند گزارش ارزیابی تأثیر اجتماعی یا پیوست اجتماعی آن را بخواهید. بگویید می خواهیم گزارش را بخوانیم. شماره تلفن نویسنده گزارش را بگیرید و با او صحبت کنید. مشکلاتتان را به او بگویید. توجه داشته باشید که در ارزیابی تأثیرات اجتماعی نمی‌گوییم که هیچ پروژه‌ای ساخته نشود چون زندگی ما آشفته می‌شود. می گوییم هر چیزی می سازید کیفیت زندگی مردم به طور کلی و ساکنان اطراف پروژه را هم در نظر بگیرید و مطمئن شوید که پروژه باعث ارتقای کیفیت زندگی آن ها می‌شود.

برای مثال ساخت آزادراه قزوین - رشت نباید اقتصاد محلی بخش ها و شهرهای کوچک امامزاده هاشم، رستم‌آباد، منجیل و رودبار را نابود کند. با ساخت پالادیوم یا اطلس‌مال در شمال شهر تهران باید به شرطی موافقت شود که کیفیت زندگی اهالی مجاور تهدید نشود. ساخت یک کارخانه سیمان نباید زندگی و آرامش روستائیان یک منطقه را نابود کند و به دلیل گرد و غبار ناشی از آن زنان روستائی مجبور شوند روزی چندین بار لباس بشویند یا خانه هایشان را تمیز کنند. همانطور که یک فلافل فروشی ملزم است در مقابل مغازه اش دو سطل زباله برای پاکت ساندویچ قرار دهد، این موسسات و سازمان های عریض و طویل هم نمی‌توانند بگویند ما در مقابل اجتماع اطرافمان هیچ مسئولیتی نداریم. ارزیابی آثار اجتماعی کمک می کند این مشکلات به حداقل برسد؛ به شرط آن که جدّی گرفته شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری خبرآنلاین، تاریخ انتشار 7 آذر 96، کد مطلب: 564415، www.khabaronline.ir