شعار سال: این آمار تکان دهنده که اخیرا از سوی وزارت بهداشت اعلام شده، زنگ خطر را بیش از پیش در پایتخت به صدا درآورده است.

به گفته سرپرست گروه سلامت هوا مرکز محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بر اساس محاسبات صورت گرفته در سال گذشته(95)، 4810 مرگ منتسب به آلودگی هوا در تهران ثبت شده است.

اگرچه تاثیر آلودگی هوا بر افزایش مرگ و میر، پیش از این نیز از سوی سازمان بهداشت جهانی تایید شده بود، اما گزارش سال 2013 موسسه بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) که آلودگی هوا و ذرات معلق را در گروه نخست مواد سرطان زا قرار داده، دیگر جای هیچگونه ابهام در این زمینه باقی نگذاشته است.

شهر تهران ، امسال هم پائیز دودآلودی داشت، تاکنون مردم، 53 روز آلوده را از سرگذرانده اند.

فائزه یک شهروندان تهرانی، با ابراز نارضایتی از وضعیت آلودگی هوای شهر گفت که این شرایط به ویژه برای کودکان بسیار دشوار است به طوری که برخی روزها، فرزندانم را به مدرسه نمی برم تا مجبور نباشند از خانه خارج شوند، که این مساله نیز مشکلاتی را برای خانواده ها به دنبال دارد.

او که مادر دو کودک است، افزود: سال هاست که مردم از آلودگی هوا ناراضی هستند و مسئولان هر سال وعده های رنگارنگ می دهند اما تغییری در شرایط نمی بینیم و این وضعیت ادامه دارد.

با گذشت چند دهه از آلودگی هوای تهران، راهکارهای حل این معضل هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است.

*طرح جدید در راه است

محمدحسین مقیمی استاندار تهران چندی پیش در جلسه کارگروه هماهنگی شرایط ویژه آلودگی هوای استان، گفت که تهران با این وضعیت شاخص های آلایندگی، قابل زندگی نیست.

او همچنین دستور مطالعات علمی برای کنترل و کاهش آلودگی هوای تهران را ظرف 100 روز و با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست داده و قرار است این مطالعات تا پایان آذر ماه به اتمام برسد.

معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان تهران نیز دراین باره به خبرنگار ایرنا گفت که هدف مطالعات 100 روزه کاهش آلودگی هوای تهران، این است که برش استانی مصوبات گذشته، تعریف شود تا دستگاه ها بر اساس آن تکالیف خود را بدانند و بتوان برنامه ها را عملیاتی و ارزیابی کرد.

محمد رستگاری افزود: البته باید توجه داشت که طی 10 سال گذشته هر سال کیفیت هوا بهتر از سال قبل شده است.

به گفته وی، در سال 92 ، 44 درصد از کل روزهای سال هوای شهر تهران، آلوده (ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم و بسیار ناسالم) بوده، در سال 93، 32 درصد روزها، در سال 94، 30 درصد روزها و در سال 95 این رقم 25 درصد روزها بوده که نشان می دهد کیفیت هوا با یک شیب معنی دار رو به بهبود است.

وی تصریح کرد: اما معضل آلودگی هوای تهران آنقدر جدی و پیچیده است که این کاهش برای مردم چشمگیر نیست.

رستگاری اظهار کرد: منابع آلاینده در تهران رو به افزایش است به طور مثال روزانه حداقل یک هزار خودرو در تهران شماره گذاری می شود، این در حالیست که کیفیت هوای تهران نه تنها بدتر نشده، بلکه بهتر شده، بنابراین نتیجه می گیریم طرح ها و برنامه های کاهش آلودگی هوا موفقیت هایی نیز داشته است.

وی تاکید کرد: از اولین طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران در سال 79 تا کنون، تعریف استاندارد خودرو، استاندارد شدن میزان مونوکسیدکربن در هوای تهران، حذف سرب از بنزین و ایجاد مراکز معاینه فنی از نتایج طرح جامع بوده است، البته هنوز تا هدف اصلی که همان هوای مطلوب و قابل قبول است فاصله داریم و مجبور هستیم که برنامه عملیاتی تعریف کنیم.

وی با بیان اینکه بخش اعظم آلاینده های هوای تهران ناشی از منابع متحرک است، تصریح کرد: آلودگی هوا مشکلی پیچیده و چند وجهی است و نمی شود فقط با تمرکز بر روی یک بخش مثلا سوخت، خودرو و یا حمل و نقل عمومی سایر گزینه ها را رها کرد، بنابراین باید برای نتیجه گیری بهتر و سریع تر همزمان همه عوامل دنبال شود؛ به همین دلیل به طور همزمان توسعه فضای سبز شهری، تعویض کاتالیست خودروهای عمومی، برخورد با زباله سوزی و صنایع آلاینده نیز در حال پیگیری است.

*بی مهری های LEZ

اما دراین میان، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، نسبت به روند کاهش آلودگی هوا در این کلانشهر خوشبین نیست.

وحید حسینی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت که برنامه جامع کاهش آلودگی هوا مصوب تیرماه 1395 دولت در تهران و سایر شهرها به خوبی پیش نمی رود و بسیاری از مصوبات به صورت جدی اجرا نشده یا اصلا اجرا نشده است.

وی تاکید کرد: مهمترین وظیفه شرکت کنترل کیفیت هوا در سال های اخیر این بوده که اطلاعات مربوط به آلودگی هوا را به صورت لحظه ای در اختیار شهروندان قرار دهد و تحلیل و پیش بینی ها راجع به این موضوع را به اطلاع عموم برساند و این وظیفه را با جدیت دنبال می کند، البته همزمان برنامه هایی نیز برای بهبود کیفیت هوا پیگیری می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه طرح ترافیکی کاهش آلودگی هوای شهر«کاهش» (LEZ) یکی از مهمترین و بهترین برنامه های کاهش آلودگی هواست، افزود: این طرح شامل مطالعات کارشناسی مفصل و مصوبات متعدد است که به عنوان یک طرح بلندمدت، 3 سال پیش مطالعه و نهایتا پس از تصویب در شورای عالی ترافیک کلانشهرها در تیرماه 95 در هیات دولت نیز مصوب شد، اما اجرای طرح به دلیل ناهماهنگی بین وزارت کشور و مجموعه ناجا با اشکالاتی همراه است.

وی تاکید کرد: این طرح می تواند در دراز مدت، جذابیت استفاده از خودروهای فرسوده و آلوده را در تهران از بین برده و باعث پالایش ناوگان در حال تردد خودرویی اعم از شخصی و عمومی در این شهر شود.

حسینی تصریح کرد: علاوه بر طرح کاهش، قرار شد ممنوعیت پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربوراتوری از سال 96، نصب فیلتر بر روی خودروهای دیزلی و جایگزین کردن موتورسیکلت های برقی نیز اجرایی شود که اجرای همه این پروژه ها با تاخیر و اشکالاتی همراه است.

وی اضافه کرد: به رغم تلاش های بسیار، سرانجام با لابی وزارت صنایع و به بهانه جلوگیری از متضرر شدن تولیدکنندگان، پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربوراتوری از تیر ماه 95 (مصوبه دولت) تا پایان سال در قالب همان مصوبه مجوز گرفت و به روایتی، مجوز 700 هزار پلاک موتورسیکلت کاربوراتوری صادر شد که تا کنون تولید و شماره گذاری این موتورسیکلت ها بر مبنای مجوز سال 1395 ادامه دارد.

حسینی گفت: 3 سال است که منتظر اقدام وزارت صنعت درباره موتورسیکلت های برقی هستیم، از سوی دیگر الزام خودروسازان به نصب فیلتر جذب دوده بر روی خودروهای دیزلی، با لابی های خودروسازان داخلی، نیز سه سال است که معطل مانده است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، خواستار اجرای مصوبه تیر سال 95 دولت در زمینه کاهش آلودگی هوا شد و افزود: فهرست یا سیاهه انتشار تهران (emission inventory) در سال 93 نشان داد که حدود 80 درصد از آلودگی هوای شهر تهران ناشی از خودروهاست و سالانه 800 هزار تا یک میلیون تن آلودگی تولید می شود بنابراین در 3 و 4 سال گذشته سیاست ما بر روی کاهش و حذف تولید آلودگی و منابع متحرک آلودگی بوده است، زیرا راهکارهای دیگر از جمله توسعه فضای سبز هرچند ضروری است، اما بدون حذف منابع اصلی آلایندگی چندان اثرگذار نخواهد بود.

وی با انتقاد از اجرا نشدن کامل و بی نقص طرح LEZ تاکید کرد: بدون اعمال قانون نمی توانیم از این طرح انتظار معجزه داشته باشیم.

حسینی اظهار کرد: طرح ترافیکی زوج و فرد کارآیی ندارد، زیرا آلودگی خودرو اصلا به پلاک ارتباطی ندارد به همین دلیل اصرار ما بر جلوگیری از ورود خودروهای آلوده به مناطق خاص است.

وی همچنین با ابراز گله مندی از قانون هوای پاک گفت که قانون هوای پاک هیچ کمکی به کاهش آلودگی هوا نکرد، تنها انتظاری که از قانون هوای پاک داشتیم این بود که سن معاینه فنی خودروها را 2 سال و گارانتی تجهیزات را پنج ساله کند اما این توقع برآورده نشد، مابقی قانون تفاوت جدی با ویرایش قبلی آن نداشت.

حسینی افزود: در واقع این بند تنها منافع خودروسازان را تامین می کند و باعث می شود مردم عملا به دلیل بار مالی مصوبه، به سراغ معاینه فنی نروند در حالی که قانون هوای پاک می توانست به سادگی آن را حل کند.

*راهبردهای فراموش شده

چشم انداز 20 ساله، برنامه های توسعه سوم، چهارم و پنجم، مصوبات هیات وزیران در سال های 90، 93 و 95 و قانون هوای پاک که مرداد امسال به تصویب مجلس رسید، پیش از این موضوع آلودگی هوا را مدنظر قرار داده اند. مطالعه جدیدی نیز با همکاری اداره کل محیط زیست تهران، شهرداری تهران و یک شرکت ژاپنی آغاز شده است. این مطالعات اما هنوز نتوانسته آلودگی هوای پایتخت را چاره کند.

آیا وقت عمل به این قوانین و مصوبات فرا نرسیده است؟

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار 18 آذر 96، کد مطلب: 82757322 ، www.irna.ir