شعار سال: مردم شاهرود و روستاي تاش كه در مجاورت معدن شاهوار قرار دارند، از به‌كارنگرفتن نيروهاي بومي در معدن تاش گله‌مند هستند. آن ها نگران بهره‌برداري از اين معدن هستند؛ زيرا معتقدند كه سرچشمه‌هاي آب شهر شاهرود به دليل برداشت معدن بوكسيت تاش، دچار آلودگي خواهد شد. آنها اگرچه اطلاع دقيقي از مالك اصلي معدن تاش ندارند؛ اما طوماري اعتراضي هم براي مسئولان تنظيم كرده‌اند تا به وضعيت معدن تاش رسيدگي شود. در منطقه شايع شده است كه معدن متعلق به بخش دولتي نيست. اسفند سال گذشته وقتي خبرنگار ما از مهدي كرباسيان، مدير‌عامل ايميدرو، درباره استفاده‌نکردن از نيروهاي بومي در معدن تاش سؤال كرد، او پاسخ داد كه سياست اصلي ايميدرو استفاده از نيروهاي بومي است و احساس مي‌كنيم كه بخش خصوصي هم آدم‌هاي عاقلي هستند و از نيروي بومي براي بهره‌برداري از معادن خود استفاده مي‌كنند. كرباسيان در آن مصاحبه تلويحا مالكيت معدن تاش را متعلق به بخش خصوصي اعلام كرد؛ اما جعفر سرقيني، معاون امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت، ايميدرو را مالك اصلي معدن تاش معرفي كرد. به گفته او قرار است مسائل مردم محلي در كميته‌‎اي متشكل از نمايندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، ايميدرو و منابع طبيعي بررسي شود. مشروح گفت‌وگو با معاون وزير صمت، درباره شرايط بخش معدني ايران را در ادامه مي‌خوانيم:

‌بهره‌برداري از معدن شاهوار با اعتراض مردم محلي روبه‌رو است. مالك معدن شاهوار كيست؟

اين معدن متعلق به آلوميناي ايران است و آلوميناي ايران هم متعلق به ايميدرو است. مردم اعتراضاتي داشتند. قرار است يك تيم كارشناسي مجرب از وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني (ايميدرو) و كارشناسان منابع طبيعي اين مسئله را بررسي كنند.

‌ به مردم محلي اعلام شده است كه اين معدن دست بخش خصوصي است و متعلق به ايميدرو نيست. مدير‌عامل ايميدرو هم تلويحا اعلام كرده بود كه اين معدن متعلق به ايميدرو نيست.

معدن با واسطه متعلق به ايميدرو است. بهره‌بردار شركت آلوميناي ايران است و صد‌درصد سهام اين شركت هم متعلق به ايميدرو است.

‌جمله «معدن تاش با واسطه متعلق به ايميدرو است» را تشريح مي‌كنيد؟ آن واسطه كيست؟

سهامدار شركت آلومينا ايميدرو است و پروانه هم به اسم ايميدرو است.

‌بخش خصوصي فعال در معادن زغال‌سنگ اعلام كرده است كه 20 درصد توليد داخل اين ماده معدني را صادر مي‌كند. با توجه به اينكه توليد تكافوي نيازهاي داخلي را ندارد، چطور اين هدف را محقق مي‌كنيد؟

صادرات محصولات معدني به‌ویژه در بخش زغال‌سنگ حرارتي، در دستور كار است. زغال‌سنگ اشتغال زيادي به‌ویژه در مناطق دور‌افتاده ايجاد مي‌كند. عمده معادن زغال‌سنگ ما در مناطق دور‌افتاده است. ما صادرات زغال‌سنگ حرارتي را تشويق مي‌كنيم؛ البته در كنار اين مسئله به اولويت تأمين نياز داخل هم توجه مي‌كنيم. با توجه به اينكه شركت ذوب‌آهن براي توليد فولاد نياز به استفاده از زغال‌سنگ دارد. اولويت ما تأمين نياز داخل است؛ اما صادرات را هم تشويق مي‌كنيم. در چهار تا پنج ماه گذشته، صادرات زغال‌سنگ راه افتاده است و با سرعت كمي پيش مي‌رود. اميدواريم در بخش زغال‌سنگ حرارتي بتوانيم صادرات خود را رشد دهيم.

‌عمده ذخاير زغال‌سنگ كجا واقع شده است؟

ذخاير زغال‌سنگ ما در سراسر كشور پراكندگي دارد؛ ولي عمده معادن زغال‌سنگ حرارتي و كك در طبس واقع شده است. در‌عين‌حال در كرمان، شاهرود، استان‌هاي مازندران و گلستان ذخاير خوبي از زغال‌سنگ به‌ویژه زغال‌سنگ كك داريم.

‌معادن زغال‌سنگ از نظر ايمني دچار مشكل هستند و ايميدرو در راستاي مسئوليت اجتماعي‌اش اعلام كرد كه براي اصلاح شرايط اين معادن وارد عمل خواهد شد. حادثه اخير معدن زمستان‌يورت نشان مي‌دهد ايمني ضعيف معادن زغال‌سنگ است. براي بهبود شرايط اين معادن وزارت صنعت چه اقدامي انجام خواهد داد؟

بخشي از اقدامات وزارتخانه از طريق ايميدرو پيگيري مي‌شود. با كمك اين مجموعه امكانات مربوط به ايمني معادن زغال‌سنگ را خريداري و در اختيار معدن‌كاران قرار داديم. امسال هم اين برنامه ادامه دارد. چهار پايگاه امداد و نجات و آموزش نكات ايمني را در چهار نقطه ايران كه مناطق زغال‌خيز كشور شامل طبس، كرمان، شاهرود و مازندران برپا خواهيم كرد.

‌براي اكتشاف و استخراج جديد در ذخاير زغال‌سنگ برنامه داريد؟

بله، بيشترين توسعه‌هاي ما در معادن منطقه طبس اتفاق خواهد افتاد زيرا پتانسيل بالايي دارد. اين به آن معنا نيست كه ساير مناطق را از نظر دور خواهيم داشت. بقيه مناطق هم برنامه‌هاي خود را خواهند داشت. مثل منطقه كرمان كه توسعه‌هاي ما در اين استان پيگيري مي‌شود. ولي توسعه اصلي معادن زغال‌سنگ در طبس خواهد بود.

‌در ارتباط با پروانه بهره‌برداري معادن طبق قانون محدوديتي در ارتباط با تعداد پروانه وجود ندارد؟ يك نفر مي‌تواند تعداد زيادي پروانه بهره‌برداري داشته باشد. طبق قانون داشتن تعداد زياد پروانه تخلف نيست؟

تنها محدوديتي كه در قانون وجود دارد، درباره تعداد پروانه‌هاي اكتشاف است. افراد حقيقي فقط مي‌توانند يك پروانه اكتشاف داشته باشند. اشخاص حقوقي هم مي‌توانند بيش از يك پروانه اكتشاف داشته باشند. متناسب با ظرفيت‌ها و توانايي‌هاي اشخاص حقوقي پروانه صادر مي‌شود. البته در اين بخش هم محدوديت داريم و اين‌گونه نيست كه پروانه اكتشاف در حقوقي‌ها هم بدون قاعده باشد بلكه اگر يك شركت كامل امتياز آورده باشد، حداكثر 10 تا 12 پروانه اكتشاف مي‌تواند داشته باشد. اما قانون‌گذار در پروانه بهره‌برداري محدوديتي را لحاظ نكرده است، به اين دليل كه سرمايه‌گذاري محدود نشود. اگر كسي بيش از يك معدن دارد از او تشكر مي‌كنيم اما اگر فردي معادن متعددي دارد و كار نمي‌كند، ما برخورد مي‌كنيم. اگر شما يا هر شخص ديگري بگويد آقاي فلان 10 معدن دارد كه هشت معدن آن غيرفعال است و فقط دو معدن كار مي‌كند، پس از بررسي‌هاي لازم در صورت صحت اين گفته، هشت معدن ديگر را از آن فرد پس مي‌گيريم.

‌گفته مي‌شود آقايي به نام ز، 32 پروانه معدن دارد و همه اين معادن فعال نيست؟ اين اقدام غيرقانوني نيست؟

او 32 پروانه ندارد. اينها ممكن است در مراحل اخذ موافقت‌هاي منابع طبيعي و محيط زيست باشد اما مطمئن باشيد كه هيچ بهره‌برداري نمي‌تواند معادن را معطل بگذارد. مگر اينكه عذر مناسبي مثل ممانعت محيط زيست و منابع طبيعي داشته باشد. اگر اين اشكالات رفع‌شدني نباشد، بايد پروانه را باطل كنيم و قانون مي‌گويد كه هركس پروانه‌ا‌ش فعال نباشد، باطل است.

‌در مورد معادن شن و ماسه اين موضوع مطرح است كه معادني كه ذخاير آن خيلي اقتصادي نيست پروانه بهره‌برداري‌شان در بازار دست به دست مي‌چرخد تا قيمت پروانه بهره‌برداري بالا برود. اين خلاف قانون نيست؟ اين بورس‌بازي‌ها را تأييد مي‌كنيد؟

براي جابه‌جايي پروانه بهره‌برداري‌ها هيچ محدوديتي در قانون نداريم. پروانه اكتشاف فقط يك بار قابليت واگذاري دارد. بيش از يك بار جابه‌جايي اين پروانه‌ها ممكن نيست اما پروانه بهره‌‎برداري مي‌تواند چندين بار جابه‌جا شود. محدوديتي در قانون نداريم اما اين مشروط به آن است كه معادن فعال باشند. پروانه يك معدن خوابيده و غيرفعال را نمي‌توان دست به دست كرد زيرا در انتها اين پروانه ابطال مي‌شود.

‌ شنيده شده كه پروانه بهره‌برداري معادن غيرفعال دائما دست به دست مي‌شود. اين تجارت غيرقانوني نيست؟

كسي كه پروانه را مي‌خرد، كاغذ باطله مي‌خرد. اگر پول زياد دارد و كاغذ باطله مي‌خرد، مسئله ديگري است.

‌چرا خريدار چنين پروانه‌اي، كاغذ باطله خريداري كرده است؟

به خاطر اينكه معدني كه فعال نيست، مهلت دارد. اگر در آن مهلت معدن فعال نشود، پروانه باطل خواهد شد.

‌مهلت استخراج معادن پس از عمليات اكتشاف چقدر است؟

مهلت بستگي به نوع معدن دارد. در معادن مختلف كه ظرفيت‌هاي مختلفي دارند، مهلت‌ها متفاوت است. در مورد معادن شن و ماسه، اگر بعد از يك سال فعال نشود و دلايل موجه براي اين مسئله وجود داشته باشد، پروانه يك سال ديگر هم تمديد مي‌شود. بعد از اين مهلت اگر معدن فعال نشد، پروانه را به شوراي‌عالي معادن براي فسخ قرارداد مي‌بريم. براي بقيه معادن، سه سال تعطيلي هم امكان‌پذير است به شرط آنكه دليل تعطيلي موجه باشد. نه اينكه من دلم مي‌خواهد معدن را تعطيل كنم. دليل موجه براي تعطيلي معدن مثل نبود بازار يا وجود معارض است در غير اين صورت، مجوز معدن باطل مي‌شود.

‌ روستاييان مجاور معدن طلاي انديرگان کندي در آذربايجان شرقي به عدم رعايت استانداردها و وجود باطله‌هاي اين معدن اعتراض دارند. براي استانداردشدن اين معدن چه برنامه‌اي داريد؟

همه معادن موظف هستند كه استاندارد را رعايت كنند اما در طلا با حساسيت بيشتر اين مسائل پيگيري مي‌شود، زيرا در معادن طلا از سيانور استفاده مي‌كنند. هر معدني كه استانداردهاي اجباري مربوط به مهار سيانور را جدي نگيرد، توسط محيط زيست تعطيل مي‌شود. خود ما هم چنين معادني را تعطيل مي‌كنيم.مطمئن باشيد اگر چنين گزارشي صحت داشته باشد، ابتدا از معدن نمونه مي‌گيريم و بعد اقدامات لازم را انجام مي‌دهيم. مطمئن باشيد اگر معدني آلوده‌كننده باشد، فقط ما مدعي نيستيم بلكه محيط زيست هم مدعي است. ملاك آلوده‌بودن، صحبت‌هاي مردم نيست؛ بايد آزمايشگاه و چاه‌هايي كه زده مي‌شود اين مسئله را تأييد كند.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه شرق، تاریخ انتشار 20 تیر 97، کد مطلب: 191095، www.sharghdaily.ir