شعارسال: انجام سرمایه گذاری خارجی و ورود سرمایه گذار به کشور طی چند دهه اخیر همواره با چالش‌های فراوانی همراه بوده است. متغیر‌های فراوانی افت و خیز سرمایه گذاری خارجی در کشور را سبب شده اند که در این میان تحریم و تنش‌های بین المللی نقش پر رنگی را ایفا کرده است. چنانکه حتی آمار‌ها نشان می‌دهد متحدان سیاسی ایران مانند چین و روسیه نیز بعد از تحریم افت قابل ملاحظه‌ای در سرمایه‌گذاری داشته اند.

با این همه، اما کارشناسان معتقدند موضوع سرمایه گذاری خارجی تنها به عامل تحریم محدود نمی‌شود بلکه نقش عوامل موثر دیگر مانند فرهنگ سرمایه ستیزی و کارشکنی عده‌ای ذینفع در کم بودن سرمایه گذاری خارجی نقش دارد. این در حالی است که توسعه اقتصادی در بسیاری از کشور‌ها با عامل سرمایه گذاری خارجی سرعت گرفته است و ایران پتانسیل‌های فراوانی برای جذب سرمایه خارجی دارد. قابلیتی که همواره در مرداب فضای نامناسب کسب و کار در کشور غرق شده است.
موانع سرمایه گذاری خارجی در ایران

در این میان مرتضی عزتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با اقتصاد۲۴ چند دسته از عوامل را بر سرمایه گذاری خارجی اثرگذار دانسته و می‌گوید: بخشی از عوامل مربوط به فضای داخلی کشور و بخشی از آن به فضای خارجی بر می‌گردد که در نتیجه آن سرمایه گذاری خارجی را با مشکل روبرو کرده است.

وی می‌افزاید: اگر بخواهیم به عوامل اثرگذار در شرایط سیاسی فعلی کشور در سرمایه گذاری اشاره کنیم بخشی از آن به شخص سرمایه گذار بر می‌گردد. سرمایه گذار هر کجا که سود و منافع‌اش ایجاب کند آنجا را انتخاب می‌کند. سرمایه گذار خارجی نیز در کشوری که سود بیشتری برایش داشته باشد سرمایه گذاری می‌کند.

عزتی عامل مهمتر دیگر را ریسک پذیری و ریسک گریزی می‌داند و اظهار می‌کند: سرمایه دار به دنبال امنیت است و این امنیت نیز برای سرمایه گذار مهم است. در ایران برخی فعالیت‌ها دارای سود مناسبی هستند که توانایی تحریک سرمایه گذار را دارد، اما تنها این عامل برای سرمایه گذار مهم نیست. شرایط بین المللی و نگاهی که به ایران می‌شود عامل دیگری است که برای سرمایه گذار اهمیت دارد.

آمریکا، سرمایه گذاران در ایران را مجازات می‌کنند

این اقتصاددان تصریح می‌کند: در سطح بین الملل، موقعیت، جایگاه، اعتبار و بدون دردسر بودن برای حرکت به سمت ایران دارای اهمیت است که در این زمینه شرایط مناسبی بر کشور حاکم نیست. شاخص‌های بین المللی ریسک سرمایه گذاری در ایران را بالا نشان می‌دهد و تحریم‌های بین المللی مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذار به آسانی سرمایه خود را به کشور آورده و یا سود خود را جابجا کند.

عزتی می‌افزاید: سرمایه گذار‌ها به دلیل اینکه آمریکا در صورت سرمایه گذاری در ایران آن‌ها را مجازات می‌کند ترجیح می‌دهند خود را در این دردسر نیندازند.

وی می‌گوید: سرمایه گذاری که سرمایه بزرگ دارد احتمالاً ارتباطاتی با آمریکا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دارد بنابراین آمریکا از کانال‌های خود سرمایه گذار را مجازات می‌کند؛ بنابراین در این شرایط ممکن است سرمایه گذار این ریسک را قبول نکند.
افراد و نهاد‌هایی که جلوی پای سرمایه گذار سنگ اندازی می‌کنند

عزتی همچنین با اشاره به فضای نامناسب کسب و کار در کشور می‌گوید: بخش دیگر مربوط به فضای کسب و کار در کشور است. اگر این فضا آماده باشد، سرمایه گذار به راحتی مجوز برای فعالیت اقتصادی کسب کرده و به راحتی افرادی را استخدام و یا اخراج می‌کند و هر زمان که خواست سرمایه خود را خارج می‌کند.

وی می‌افزاید: کندی صدور مجوز‌ها و دردسر‌هایی که یک سرمایه گذار برای شروع کار دارد و یا موانع قانونی مانند استخدام‌ها و … مانع دیگر بر سر سرمایه گذار است که حتی اگر سرمایه گذار با این موانع کنار بیاید، عوامل دیگری نیز پیش پای او وجود دارد.

این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: گروه‌ها و افرادی عامدانه مانع سرمایه گذاری خارجی در کشور هستند. گروه‌هایی هستند که تمایل ندارند در ایران سرمایه گذاری خارجی انجام شود دلیل آن یا ایدئولوژیک است و یا دلایل دیگر در پشت پرده وجود دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: این افراد اگر سرمایه گذار خارجی تصمیم به حضور در کشور داشته باشد تمایل دارند این ورود، منافع زیادی را نصیب آن‌ها کند، موانعی را بر سر راه سرمایه گذار قرار می‌دهند و شرط رفع این موانع را به شراکت با سازمان یا نهاد خود قرار می‌دهند که در این صورت سرمایه گذار خارجی یا منصرف می‌شود و یا با تجربه این روند نه تنها خود از حضور در کشور انصراف می‌دهد که دیگران را نیز از سرمایه گذاری منصرف می‌کند.
عده‌ای عامدانه ترویج سرمایه ستیزی می‌کنند

عزتی عامل دیگر عدم سرمایه گذاری در کشور را توسعه و گسترش فرهنگ سرمایه ستیزی می‌داند و می‌گوید: اگر تولید کننده‌ای در کشور وجود داشته باشد که کارخانه بزرگی داشته باشد خیلی از افراد درصدد آزار و اذیت او بر می‌آیند. یا به دنبال باج خواهی از او می‌روند و یا ممکن است به عنوان یک عنصر نامطلوب در جامعه معرفی شود.

 

وی می‌افزاید: متاسفانه عده‌ای این فرهنگ را در کشور توسعه دادند که سرمایه دار و سرمایه گذار آدم خوبی نیست و این موضوع به رسانه‌های کشور نیز سرایت کرده است که عملاً این مسئله به سرمایه گذاری، تولید و اشتغال کشور لطمه می‌زند؛ بنابراین بسیاری از این سرمایه دار‌ها رو به تجارت آن هم از نوع واردات می‌آورند. به همین دلیل بزرگترین سرمایه دار‌ها در اقتصاد کشور واردکننده‌ها هستند و این افراد ترجیح می‌دهند به جای کارخانه تولیدی دست به واردات و واسطه گری بزنند.

این اقتصاددان با بیان اینکه این نوع از سرمایه داری به ضرر اقتصاد، منابع ارزی و حتی فرهنگ مالی جامعه است، می‌گوید: عده‌ای عامدانه این فرهنگ را توسعه می‌دهند و باعث می‌شود سرمایه گذار از تولید پرهیز می‌کند.

عزتی در پایان یادآور می‌شود: مجموعه این عوامل باعث می‌شود که یک سرمایه گذار حتی در صورت تمایل نتواند در ایران سرمایه گذاری کند که نتیجه آن وضع موجود است. کشور ما به تناسب شرایط و امکانات حداقل میزان سرمایه گذاری خارجی را دارد و این بیشتر ناشی از عوامل داخلی است. فضا‌های مساعدی، چون پتروشیمی، کشاورزی، خودرو و… قابلیت سرمایه گذاری خارجی را دارد که عده‌ای یا به خاطر منافع شان و یا دلایل دیگر اجازه ورود سرمایه گذار را نمی‌دهند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از پایگاه خبری تحلیلی اقتصاد۲۴، تاریخ انتشار: 6 آبان 1398 ، کدخبر: 176414 ، www.eghtesaad24.ir