شعارسال: هنر کاریکاتور خیلی پیش از پیدایش روزنامه‌نگاری و حتی اختراع صنعت چاپ در دنیا رواج داشته و در واقع عمری به درازای تاریخ مکتوب انسان دارد و این هنر در عصر باستان شناخته‌ شده و رواج داشته است.

کاریکاتور نوعی نقاشی است که سوژه دلخواه را به‌صورت مضحک و خنده‌آوری ترسیم می‌کند و امروزه بسیاری از هنرمندان برای بیان موضوعات مختلف جامعه در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی از این صنعت طنز برای بیان نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود استفاده می‌کنند.

داوود هوشمند یک جوان کاریکاتوریست است که این هنر را از سن ۱۴ سالگی در شرایط بد اقتصادی آغاز کرده و طی دهه اخیر آن را به‌طور حرفه‌ای و علاقه بسیار در کنار دیگر فعالیت‌های خود ادامه داده است و امروز توانسته در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی جایگاهی برای این هنر ایجاد و مقام‌های برتری را از آن خود کند.

وی در آخرین حضور خود در مسابقات بین‌المللی توانست رتبه دوم جشنواره اتوبوس‌ها در بروکسل را در میان هنرمندان شهیر این رشته از اقصی نقاط مختلف دنیا و حتی 5 کاریکاتوریست ایرانی شرکت‌کننده در این جشنواره از آن خود کند، در ادامه گفتگو با این جوان هنرمند را می‌خوانید.

*اگر بخواهید تعریف جامع اما هنری از کاریکاتور داشته باشید، چه می‌گویید؟

کاریکاتور یک معضل را با زبان طنز بیان می‌کند اما برای برخی شاید همانند نیش باشد، البته کاریکاتور با کارتون کمی متفاوت بوده است در کاریکاتور تمام تمرکز هنرمند روی چهره افراد است که آن را به‌نوعی با طنز نشان دهد اما در کارتون طنز، چهره وجود دارد ولی تمام مرکز روی چهره نیست و ترسیم موضوعات دیگر بزرگ‌نمایی می‌شود.

* چند سال به‌صورت حرفه‌ای این هنر را به نمایش می‌گذارید و در چه مسابقات داخلی و خارجی شرکت کرده‌اید؟

من از سن ۱۴ سالگی این هنر را شروع کردم، البته نمی‌توانم بگویم حرفه‌ای چون کسی که کاریکاتور را حرفه‌ای انجام می‌دهد به دنبال پول درآوردن از این راه است تا نان بخورد، البته طی دهه اخیر کمی حرفه‌ای‌تر از گذشته کاریکاتور و کارتون را پیگیری کرده‌ام؛ البته چند بار کاریکاتور را به خاطر مسائل مالی کنار گذاشتم، اعتمادبه‌نفس نداشتم چون خانواده‌ام مرفه نبوده و کسی هم برای راهنمایی نداشتم و بسیار از ادامه کار ناامید می‌شدم حتی بسیاری از مسابقات خارجی و داخلی را نمی‌توانستم شرکت کنم چون هزینه ارسال با پست برایم بالابود اما علاقه و پشتکار بر تمام سختی‌ها غلبه کرد و توانستم این هنر را ادامه دهم.

* در بسیاری از مسابقات هنری مسئله‌ای به نام رقابت وجود دارد آیا در کاریکاتور و هنگام شرکت در مسابقات نیز این مسئله به چشم می‌خورد؟

در کاریکاتور این‌گونه نیست، هر هنرمند یکدست خط دارد، در کاریکاتور یک استاد هنگام داوری آثار ممکن است یک اثر را بپذیرد و اثر دیگری را قبول نکند و استاد دیگری برعکس آن اثر پذیرفته‌نشده را قبول کند و اثر دیگر رد شود، البته باید این موضوع را نیز گفت که اصول داوری نیز توسط اساتید در مسابقات مدنظر قرارگرفته می‌شود مثلاً نوع کاریکاتور به موضوع اصلی مرتبط و هنرمند نیز فن‌ها را رعایت کرده باشد و به‌طورکلی علاوه بر نظر  پسند قواعدی نیز وجود دارد.

جایزه مهم نیست، مهم مطرح‌شدن نام یک شهر کوچک در میان کشورهای دنیا است

* تاکنون در بیش از 25 جشنواره داخلی و بین‌المللی حضور پیداکرده‌اید، از کسب کدام مقام بیشتر خوشحال شده‌اید؟

بیشتر از کسب رتبه دوم جشنواره اتوبوس‌ها در بروکسل خوشحال شدم حتی بیشتر از مقام برتر جشنواره بین‌المللی چین، چون خیلی دوست داشتم بروکسل را از نزدیک ببینم البته برای دریافت جایزه‌ام قرار نیست بروم و باید شماره‌حساب بین‌المللی بدهم تا جایزه برای من واریز شود، الآن مسئله همین است که از من حساب بین‌المللی خواستند و من چنین حسابی ندارم و ممکن است به خاطر تحریم‌ها به من جایزه ندهند؛ این مشکل تنها برای من وجود ندارد بلکه همه هنرمندان با این مسئله مواجه هستند و تحریم بهانه‌ای شده برای اینکه جایزه را ندهند.

*جوایز مسابقات چین ۲۰۱۸ را دریافت کرده‌اید؟

متأسفانه جایزه یکی از مسابقات را دادند و دیگری را ندادند چون هزینه رفت‌وآمد را نداشتم، البته جایزه مسابقات اسپانیا را هم نداند، حتی از برخی از مسؤولین شهرستان هم کمک خواستم ولی کسی کمکی نکرد، مسؤولین قوچان حتی پارچه نوشته‌ای برای کسب این مقام‌های بین‌المللی برای من نزدند و برخی هنرمندان و دوستان نزدیک این کار را کردند، چه فرقی میان هنرمند و ورزشکاران وجود دارد که برای آن‌ها پارچه نوشته‌های رنگارنگ می‌زنند اما وقتی به هنرمند می‌رسد کسی کاری نمی‌کند؛جایزه آن‌قدر مهم نیست مهم مطرح‌شدن یک شهر کوچک در میان کشورهای مختلف دنیا است.

ایرانی‌ها در کاریکاتور جهان صاحب سبک هستند

*به‌عنوان یک کاریکاتوریست جوان و حرفه‌ای، ارزیابی و نگاهتان به وضعیت کاریکاتور ایران چگونه است؟

اگر بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم ایران یکی از قطب‌های کاریکاتور جهان محسوب می‌شود چون در بسیاری از کشورها هنرمندان کمتر به دنبال مسائل طنز فلسفی می‌رود اما ایرانی‌ها در کاریکاتور جهان صاحب سبک به شمار می‌آیند چون کارهای آن‌ها عمیق‌تر است و زودتر با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند.

*آیا توانسته‌اید از کاریکاتور هم هزینه‌های مالی خود را تأمین کنید؟

کاریکاتوریست‌ها اصلاً وضع مالی خوبی ندارند، شاید فقط سه مورد در تمام ایران را بتوان مثال زد که از این راه پول درمیاوردند و همه در کنار این هنر کار دیگری انجام می‌دهند.

* شاید برخی‌ها کاریکاتور را توهین به افراد و نوعی مسخره کردن تلقی کنند، نظر شما چیست؟

کاریکاتور توهین نیست چون هنر است و هنر به کسی توهین نمی‌کند، این‌یک طنز است، بین طنز و لودگی تفاوت وجود دارد، یک کاریکاتوریست به دنبال تمسخر نیست بلکه می‌خواهد یک موضوعی را از این طریق برای جامعه بیان کند، البته چهره افراد مشهور هم فقط به خاطر شهرت افراد است و اصلاً تمسخر تلقی نمی‌شود؛ مثلاً یک هنرمند کاریکاتوریست که غول این رشته نیز محسوب می‌شد کاریکاتور رئیس‌جمهور وقت فرانسه را کشید و ژاک شیراک رئیس‌جمهور وقت این کشور از کار این هنرمند بسیار خوشش آمد، البته این را هم باید دانست که هر موضوعی را نمی‌توان کاریکاتور کرد.

*چگونه می‌شود کاریکاتور و زبان آن را در میان مردم و مسؤولین جا انداخت؟

امروز مردم غم نان دارند، غم هنر دیگر وجود ندارد و هنر به حاشیه می‌رود، اگر نیم یا یک درصد از بودجه‌ای که به هر دستگاه اجرایی اختصاص پیدا می‌کند به حوزه فرهنگ و هنر تعلق بگیرد می‌توان خیلی کارها کرد مثلاً دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف از آثار هنری برای هدیه دادن استفاده کنند.

الآن در آموزش‌وپرورش این شهرستان که یک‌نهاد تعلیم و تربیت است هیچ تابلوی هنری دیده نمی‌شود یعنی هیچ‌چیزی از هنر دیده نمی‌شود و این همان اوج فاجعه است؛ باید به هنر بها بدهند، دانش آموزان بزرگ می‌شوند و دارای مدارج علمی بالا و شغل‌های مطرح می‌شوند اما از هنر چیز نمی‌دانند، امروز هنر به یک ساعت اوقات فراغت و بی‌اهمیت در مدارس تبدیل‌شده و به‌جای آن ریاضی درس می‌دهند و بچه با هنر غریبه شده‌اند.

* آیا انتظاری از مسؤولین دارید؟

انتظاری از مسئولین ندارم چون کاری برای هنرمند نمی‌کنند، مثلاً از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار داشته باشم که یک پارچه نوشته برای تقدیر از هنرمندان بزنند که این کار را نمی‌کنند، نمی‌توان در این شهر کوچک از کسی انتظار داشت.

* و اما سخن آخر؟

باید هنر را در مدارس به‌ویژه میان دانش‌آموزان مقطع ابتدایی بسط و گسترش داد، هنر هم مثل بقیه دروس قشنگ است پس باید روی این مسئله کار جدی صورت بگیرد.

شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 8آذر1398 ، کدخبر: 13980906001153: www.farsnews.com