شعار سال: عباس خاراباف، کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا با اشاره به موضع هیات‌رئیسه مجلس درباره وقفه در پیشرفت‌های فضایی و تنزل از رتبه ۵ به ۱۵ در صنعت فضایی کشورمان اظهار داشت: «رتبه‌بندی کشور‌ها در بحث فضایی براساس فاکتور‌های مختلفی انجام می‌شود و زمانی که ما اولین پرتاب خود را با ماهواره‌بر «امید» و «سفیر» انجام دادیم جزء ۹ کشور پرتاب‌کننده ماهواره و ماهواره‌بر بومی بودیم و به‌جز ما تنها هشت کشور می‌توانستند این کار را انجام دهند.»

هیچ‌گاه در فناوری فضایی جزء ۵ کشور نبوده‌ایم

خاراباف با بیان اینکه وقتی ما موجود زنده را به فضای زیر مدار ۱۲۰ کیلومتری فرستادیم و سالم برگرداندیم، جزء ۶ کشور دنیا در این حوزه بودیم، ادامه داد: «درحال حاضر نیز این رتبه‌ها تغییری نکرده و اگر تنها این دو مورد را درنظر بگیریم، هیچ تغییری حاصل نشده است.»

این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا تاکید کرد: «ما هیچ‌گاه در بحث فناوری فضایی جزء پنج کشور نبوده‌ایم و اینکه گفته می‌شود درحال حاضر به زیر رتبه ۱۵ آمده‌ایم، برداشت اشتباهی است و از این‌رو باید مشخص شود براساس چه معیاری چنین اظهارنظری انجام شده است که ما از رتبه ۵ به ۱۵ تنزل کرده‌ایم.»

توقف اکثر فعالیت‌های فضایی کشور در دوره اول روحانی

خاراباف درباره این گزاره عضو هیات‌رئیسه مجلس خطاب به وزیر ارتباطات که «مدار ۵/۴۲ درجه که روزی جزء دارایی‌های این کشور محسوب می‌شد با روند فعلی از دسترس ما خارج خواهد شد»، متذکر شد: «اتفاقا بنده نیز با سیاست‌های آقای جهرمی در بسیاری از موارد مخالف هستم و مشکل دارم، ولی تا پیش از حضور ایشان و در دوره اول ریاست‌جمهوری آقای روحانی این موضوع صحت داشت و اکثر فعالیت‌های فضایی کشور متوقف شد.»

این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا ادامه داد: «این اتفاق ناشی از سیاست‌هایی بود که رئیس‌جمهور و وزرای او داشتند و پروژه‌های اصلی مانند پرتاب انسان به فضا متوقف شد و پرتاب ماهواره‌های ایرانی نیز به مشکل خورد، چراکه دولت خیلی به این حوزه توجه نمی‌کرد.»

دولت روحانی به‌دلیل برجام فعالیت فضایی کشور را متوقف کرده بود

وی درباره چرایی بی‌توجهی دولت اول روحانی به بحث فضایی اظهار داشت: «برداشت کارشناسان این است که فضای برجام طوری بود که سیاستمداران کشور خیلی ترجیح نمی‌دادند فعالیت‌های سنگین فضایی انجام شود، چراکه این فعالیت‌ها به پیش‌زمینه نظامی و امنیتی نیاز داشت و ممکن بود در بحث برجام خللی ایجاد کند. ما با این توجیه مخالف بودیم و می‌گفتیم باید فعالیت فضایی با قدرت ادامه پیدا کند و درست است کاربرد نظامی هم دارد، اما کاربرد اصلی آن در زندگی مردم نمود خواهد داشت.»

خاراباف بر همین اساس تصریح کرد: «این نگاه آسیب بسیار زیادی به صنعت فضایی کشور وارد کرد و بسیاری از افرادی که در پروژه‌های مختلف فضایی مشغول بودند، مهاجرت داخلی یا خارجی کردند و به حوزه‌های دیگر رفتند.» این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا با بیان اینکه بسیاری از متخصصان این حوزه درحال حاضر بیکار هستند، یادآور شد: «بسیاری از نخبه‌های این حوزه آسیب دیده‌اند و پروژه‌ها نیز متوقف شده است.»

وی در عین حال افزود: «البته از زمانی که آقای جهرمی مدیریت سازمان فضایی کشور را تغییر داد و براری در این حوزه منصوب شد، این مشکل تا حدودی مرتفع شد، البته بخشی از مدیریت فضایی کشور دست وزیر ارتباطات و بخشی از آن نیز در اختیار وزارت علوم و دفاع است.»

خاراباف ادامه داد: «آقای براری با تعاملی که با نخبگان رانده‌شده از این حوزه داشت آن‌ها را بازگرداند و چند پرتاب اخیر نیز در دوره فعلی وی صورت گرفت.» این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا درباره ناموفق بودن برخی پرتاب‌های ماهواره‌ای نیز گفت: «موفق بودن یا نبودن پرتاب ماهواره‌ها مشکلی است که به دولت و خود آقای آذری‌جهرمی به‌عنوان وزیر ارتباطات بازمی‌گردد.»

دلیل اصلی موفق نبودن پرتاب فضایی، نداشتن متولی پرتابگر در کشور است

وی با بیان اینکه مساله اصلی موفق نبودن پرتاب‌های فضایی این است که ما متولی پرتابگر از لحاظ قانونی در کشور نداریم، گفت: «البته متولی ساخت ماهواره و تدوین سیاستگذاری در این زمینه وجود دارد.»

خاراباف بر همین اساس افزود: «بحث پرتابگر‌ها در این میانه مغفول مانده و بیشتر به‌صورت پروژه‌ای عمل شده است و زمانی که وزارت ارتباطات ماهواره‌ای را آماده می‌کند، برای پرتاب آن به‌طور مثال با وزارت دفاع قرارداد می‌بندد درحالی‌که تحقیق و توسعه در موضوع پرتابگر‌ها در هیچ سازمانی انجام نمی‌شود.» این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا ادامه داد: «تحقیق و توسعه این موضوع در وزارت دفاع انجام نمی‌شود، چراکه بودجه مصوب در این زمینه را ندارد و قانونا هم نمی‌تواند در کار‌های زیرساختی پرتابگر‌ها ورود کند و صرفا براساس توانمندی خود ورود می‌کند و نه وزارت ارتباطات چنین اجازه‌ای دارد، لذا این امر مشکلی جدی ایجاد کرده است.»

سپاه با ساخت ماهواره‌بر ۳مرحله‌ای نور شگفتی آفرید

وی با یادآوری این نکته که به‌دلیل متوقف ماندن پرتابگر‌های ما سپاه به این موضوع ورود کرد و با ساخت ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای نور شگفتی آفرید، ادامه داد: «آن اتفاق در صنعت فضایی ما فوق‌العاده بود و نشان داد چنین پتانسیلی در کشور وجود دارد.»

خاراباف تاکید کرد: «سیاستمداران به‌جای اظهارنظر و دخالت غلط باید بحث موازی‌کاری را اصلاح کنند، چراکه در بحث فناوری فضایی کشور پایه و توانمندی خوبی وجود دارد.» این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا همچنین یادآور شد: «زمان احمدی‌نژاد ایشان یک بودجه اختصاصی برای این منظور به وزارت دفاع برد و آنجا تحقیق و توسعه نیز انجام شد، اما چنین اتفاقی در دوره آقای روحانی رخ نداد.»

دولت روحانی اقدام خاصی برای جبران خسارت دوران احمدی‌نژاد انجام نداد

وی در عین حال گفت: «ما در دولت احمدی‌نژاد اصلی‌ترین نقاط مداری ماهواره‌های مخابراتی‌مان را از دست دادیم درحالی که بسیار ارزشمند بود، اما در این دولت نیز اقدام اثربخشی برای ثبت نقاط جدید یا جبران خسارت گذشته صورت نگرفت.»

آذری‌جهرمی در عقب‌ماندن صنعت فضایی به‌اندازه دولت احمدی‌نژاد مقصر است

خاراباف تصریح کرد: «البته صحبت‌هایی برای بهبود این وضعیت صورت گرفته، اما تاکنون تاثیری نداشته است، از این‌رو آقای آذری‌جهرمی در این زمینه به‌اندازه دولت احمدی‌نژاد مقصر است، چراکه وقتی آن زمان نقاط اصلی را از دست دادیم اینجا می‌توانستیم به ثبت نقاط مداری جدید بپردازیم، چراکه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری فضایی در توسعه فرهنگ ماست.» این کارشناس و پژوهشگر حوزه هوافضا افزود: «کشور‌های همسایه همچون ترکیه، امارات و عربستان در رزرو کردن نقاط مداری موفق بوده‌اند، اما ما در استفاده از نقاط مداری دچار مشکل هستیم و منظور از ماهواره مخابراتی، ماهواره رادیو و تلویزیونی است که آن‌ها درحال ترویج فرهنگ خود در منطقه هستند، اما ما در این زمینه به‌شدت عقب ماندیم و این یکی از نقاط ضعف آذری‌جهرمی است که سیاستگذاری درستی انجام نشده است.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه فرهیختگان ، تاریخ انتشار: 2 تیر 1399 ، شماره: ۳۹۶۵  ، www. farhikhtegandaily.com