شعار سال: طی دو هفته اخیر خبر‌های مختلفی در خصوص افزایش قیمت محصولات لبنی به‌خصوص کره منتشر شد. با توجه به اینکه لبنیات یکی از اقلام مهم مصرفی مردم محسوب می‌شود، انتشار چنین خبرهایی هم موجب بروز نگرانی بین مصرف کنندگان گردید و هم واکنش تولیدکنندگان و مسئولین دولتی را در پی داشت. در همین راستا، گفتگویی با مهندس امیررضا مردان کارشناس ارشد بازاریابی و فعال حوزه لبنیات ترتیب داده شد تا ابعاد مختلف موضوع، علت بروز مسئله و دورنمای مشکل بررسی گردد.

- در چند هفته اخیر مسئله افزایش قیمت کره در رسانه‌های مختلف زیاد شنیده می‌شود آیا موضوع واقعیت دارد؟
بله، افزایش قیمت صحت دارد و اکثر تولیدکنندگان کره‌های بسته‌بندی و غیر فله، اقدام به افزایش قیمت کرده‌اند. با توجه به اینکه لبنیات در سبد مصرف خانوار جایگاه مهمی دارد این افزایش قیمت موجب واکنش گسترده شد. باید توجه داشت که دلیل این افزایش قیمت به اتفاقات چند هفته اخیر مربوط نبوده و علت اصلی آن را باید در تحولات چند ماه گذشته جست‌وجو کرد.

- بشکل دقیق‌تر، چه تحولاتی موجب افزایش قیمت شد؟
این افزایش قیمت برای حوزه لبنی امری کاملاً قابل پیش‌بینی بود و فعالان حوزه از آن غافلگیر نشدند. همان‌طور که مستحضر هستید زنجیره تأمین لبنیات وابسته به شیر خام می‌باشد و در چندماهه گذشته دامداران مشکلات جدی در تأمین خوراک دام‌های خود داشتند و قیمت‌های گزافی را برای تأمین خوراک پرداخت کردند که این امر گا‌ها موجب تغییر در برنامه غذایی و یا کاهش تعداد دام شد و دامداران برای ادامه فعالیت مجبور شدند راسا اقدام به افزایش قیمت کنند، حتی با وجود ابلاغ قیمت ثابت مصوب دولتی برای شیر خام (۳۱۰۰۰ ریال) به گفته دامداران این قیمت بازهم جوابگوی نیاز آن‌ها بخصوص در بحث تأمین خوراک نبود از طرف دیگر واردات نهاده‌های دامی جهت تأمین ارز به تأخیر افاده بود. در حال حاضر امکان خرید شیر باقیمت دولتی برای هیچ تولیدکننده‌ای وجود ندارد و شیر خام با حدود ۳۰% بیشتر از قیمت مصوب به فروش می‌رسد که با پیش‌بینی کارشناسان امر این افزایش قیمت تا حدود ۷۰% قیمت مصوب ادامه خواهد داشت. از طرف دیگر قیمت کره در یک سال گذشته تغییری پیدا نکرده است (لازم به ذکر ست که تولید داخلی کره در سه سال گذشته کاملاً زیان ده بوده). با تمام این تفاسیر برای تولیدکننده داخلی امکان تولید با قیمت‌های گذشته با حدود ۵۰% ضرر ممکن نبود لذا برخی تصمیم به قطع تولید این محصول گرفتند و برخی اقدام به افزایش قیمت کردند.
در کنار توضیحات ارایه شده، باید به بحث افزایش قیمت دلار و قطع ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات کره اشاره داشت. بالغ بر ۶۰ درصد کره مصرفی کشور، بنا بر دلایل عدیده وارداتی بوده و با قطع ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش قیمت دلار، با رابطه‌ای خطی و مستقیم، متاثر از این رویداد شده است. اگر این اثرگذاری با تاخیر چندماه به کف بازار رسیده، بدلیل انبار داری این محصول و استفاده از ذخایر بوده است.

- با توجه به تولید بالای شیر کشور آیا نیاز به واردات کره وجود دارد؟
با توجه به نوع شیر خام داخل (عموما کمچرب یا با چربی متوسط) و الگو مصرف کره در داخل کشور میزان چربی حیوانی تولیدی، جوابگو مصرف داخل نیست و بایستی واردات کره صورت گیرد. اگر صرفه اقتصادی یا اراده سیاسی- اقتصادی بر واردات کره هم نباشد، باید برای صادرات خامه از کشور عوارض صادراتی خاص در نظر گرفته شود.

- اگر بحث واردات کره مورد توجه باشد، آیا این واردات من بعد، با ارز آزاد صورت می‌گیرد؟
تا سال گذشته این واردت با ارز حمایتی صورت می‌گرفت، ولی در سال جاری کره از گروه تأمین ارز حمایتی خارج شد و جزو گروه نیمایی قرار گرفت. ذخایر کره واردشده که در انحصار سه شرکت خاص لبنی بود بنا بر الگو مصرف داخل، احتمالا تا پایان شهریورماه جاری پاسخگو نیاز داخل می‌باشد. این نکته را هم باید اضافه کنم اگر توزیع کره وارداتی به‌درستی صورت می‌گرفت شاید می‌شد این افزایش قیمت را چند ماه دیگر هم به تأخیر انداخت.

- آیا راهکار دیگری به‌جز افزایش قیمت برای پوشش هزینه‌ها وجود ندارد؟
این نکته را بگویم که همیشه دخالت در تعیین قیمت عاملی برای ایجاد چنین مشکل‌های ناگهانی است. اگر اجازه بدهند، خود بازار همچون یک موجود زنده می‌تواند باعرضه و تقاضا به تعادل برسد. برای روشن شدن این ادعا، کالایی مثل کره را در کانون بحث قرار می‌دهیم.
کره مستقیماً از خامه استحصالی از شیر تولید می‌شود. قیمت خامه در شش ماه گذشته حدود ۱۰۰% افزایش پیدا کرد از طرف دیگر هزینه دستمزد ۲۶% و هزینه حمل‌ونقل ۳۰% افزایش یافته است، با این تفاسیر تولیدکننده چگونه می‌تواند محصول نهایی را با همان قیمت قبلی به فروش برساند یا باید این محصول را از سبد تولید خود حذف کند که موجب خلأ در بازار خواهد شد یا افزایش قیمتی ناگزیر را اعمال کند. همچنین در دو ماه گذشته برخی از تولیدکنندگان کره تصمیم به تعطیلی گرفتند که باعث بیکار شدن کارگران گردید. راهکار دیگر تعدیل قیمت کره پرداخت یارانه از طرف دولت به تولیدکنندگان است که با توجه به شرایط اقتصادی و کسری بودجه دولت این پیشنهاد در شرایط حاضر، ممکن نیست (قیمت قبلی کره داخلی حدود ۳۵% کمتر از قیمت جهانی آن با ارز نیمایی می‌باشد)
این نکته را هم باید در نظر گرفت که برای هیچ تولیدکننده‌ای، افزایش قیمت جذابیتی ندارد. زیرا در نهایت موجب کم شدن مصرف در دراز مدت خواهد شد.

- امروز خبری مبنی ممنوعیت صادرات خامه منتشر شد، آیا می‌تواند تأثیری در کنترل قیمت داشته باشد؟
بنده هم مثل شما این خبر را شنیدم و با چند نفر از دوستان و مدیران صنایع صحبت هائیکردم. کسی اطلاعات دقیقی نداشت. همه منتظریم تا اخبار تکمیلی اعلام شود تا مشخص گردد که این ممنوعیت شامل چه محصولاتی از خامه هست. ولی با تمام این تفاسیر چنین تصمیمی مصداق ضرب‌المثل برای درست کردن ابرو چشم را کور کردن است. این ممنوعیت نمی‌تواند کمکی به حل موضوع کند و شاید مشکل را از کره به بخش دیگر این صنعت منتقل کند. تولیدکنندگان برای تولید و سبد محصولی خود برنامه‌ریزی و هزینه‌های سنگینی انجام داده‌اند و در صورت تعطیلی صادرات مطمئناً بخشی از خطوط تولید تعطیل و کارکنان آن بیکار می‌شوند و از طرف دیگر بازار‌هایی که با تلاش شرکت‌های لبنی در طی چندین سال و با صرف وقت و هزینه در کشور‌های مختلف ایجاد شده‌است تقدیم رقبای منطقه‌ای خواهد شد و هزینه سنگینی به بدنه صنعت لبنیات وارد می‌شود.
این تصمیمات بیشتر جنبه تبلیغاتی و خاموشی جو روانی منعکس شده در اخبار را دارد. در حالی که اخذ چنین تصمیماتی در این سطح باید با مشورت اهل‌فن و تولیدکنندگان صورت گیرد؛ همان‌تولید کنندگانی که در شش ماه گذشته سکوت نموده و علیرغم زیان، محصولات را تولید و روانه بازار کردند.

- اوضاع اقتصادی و تصمیم گیری مدیران رده بالا را بر این موضوع تا چه حد موثر می‌دانید؟
همیشه مشکلات اقتصادی وابسته به تصمیمات لحظه‌ای و بدون برنامه هست چرا که در کشور‌های دیگر نیز فضای تورمی تا این حد مشاهده نمی‌شود. ولی به طور کلی انحصار واردات، تخصیص ارز به چند شرکت خاص، عدم نظارت توزیع کره و...، همه مواردی است که تاثیر تصمیم گیری کلان سیاسی را بر این روند تورمی نشان می‌دهد.

- آیا رهبران بازار کره از مدیران رده بالای دولتی هستند؟
خیر، بزرگان این صنعت عموما شرکت‌های خصوصی هستند البته که در صنعت لبنیات گروه شرکت‌های پگاه حضور دارند که شاید بنوعی خصولتی محسوب شوند.

- به‌عنوان سؤال پایانی آیا دورنمایی برای حل این مشکل وجود دارد؟
در حال حاضر راهکاری نمی‌توان ارائه داد، زیرا این افزایش قیمت غیرقابل‌انکار است، ولی برای آینده و کنترل بازار؛ به نظر کارشناسان این صنعت، تأمین ارز واردات خوراک دام و تخصیص خوراک به دامداری‌ها و حذف واسطه‌گری که این روز‌ها برای خوراک دام شنیده می‌شود با تحول تحویل خوراک باقیمت مصوب به دامدار می‌تواند کمککننده به کم رنگ سازی جریان باشد. اگر نگاه زنجیره‌ای به این فرآیند داشته باشیم، دامدار نیز شیر را باقیمت مشخص‌شده به تولیدکننده تحویل می‌دهد. برای پشتیبانی کسری موجودی این محصول نیز، ضرورت واردات هدفمند و توزیع عادلانه بین واحد‌های بسته‌بندی باید مورد توجه قرار گیرد.


اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال