*** فناوری. فعالیتهای پژوهشی، خود نیازمند فناوریهای متنوعی هستند؛
*** زیرساختهای آزمایشگاهی، کارگاهی، و صنعتی؛
*** خدمات علمی، مانند: منابع کتابخانه ای، توسعه نرمافزار، نقشهکشی، و ...
لازم به یادآوری است که بخش بزرگی از منابع مالی تامین شده برای مراکز پژوهش و توسعه فناوری، صرف تامین همین موارد میشود.
اما در نتیجه سرمایهگذاریهای قبلی، بسیاری از موارد فوق پیشاپیش در کشور موجود بوده و از اینرو، با هدف افزایش بهره وری، منابع مالی که در اختیار پژوهش و فناوری قرار میگیرد، میتواند صرف فعالیتهای تکراری (اعم از: توسعه فناوری، توسعه زیرساخت، جذب نیروی انسانی، ساختمانسازی، و ...) نشود.
حکایت زیرساختهای پژوهشی و تجهیزات آزمایشگاهی گرانقیمت ابتیاع شده در سالهای قبل، ساختمانسازیهای وسیع در مراکز تحقیقاتی با اعتبارات پژوهشی، به جای انجام کار پژوهشی، استخدام نیروی انسانی مستقیم و غیر مستقیم پژوهشی، که امروز کار به درد بخوری در گرهگشایی از اقتصاد کشور از دست شان بر نمیآید، و ...، نقل هر محفلی است. بر اساس این استدلال، ذیلا منابع جایگزین منابع مالی را برای بهره برداری توسط نهادهای پژوهش و فناوری توصیه میکند:
*** شناسایی و احصای فناوریهای توسعه یافته قابل انتقال و خدمات فناورانه قابل استفاده در سایر دستگاهها و نقاط ثقل توسعه فناوری، مانند: دانشگاهها؛ پژوهشگاهها؛ نهادهای پژوهشی سایر دستگاهها؛ شرکتهای دانشبنیان و ....
*** شناسایی زیرساختهای کارگاهی و آزمایشگاهی موجود در دانشگاهها، پژوهشگاهها و سایر دستگاهها.
*** آزمایشگاهها و پایلوتهای اجارهای سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران.
*** استفاده از ظرفیت شبکههای آزمایشگاهی کشور، به طور مثال: شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی، شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو، سامانه آزمایشگاههای آزاد (ساها)، شبکه آزمایشگاهی رصد، مرکز خدمات آزمایشگاهی دانشگاه صنعتی شریف، شبکه کشوری آزمایشگاهی و آزمایشگاههای همکار و مجاز سازمان غذا و دارو.
لایحه بودجه ۱۴۰۰، و قانون برنامه هفتم، میتوانند زمینه تحقق این توصیه ها، و افزایش بهره وری سرمایه گذاریهای پژوهشی کشور را فراهم آورند.
نویسنده: دکتر سید کمال طبائیان، فعال در حوزه مدیریت و سیاستگذاری پژوهش، فناوری و نوآوری
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال