شعار سال: البته باغ‌وحش ارم طی یک‌سال چندان برای حیوانات خوش‌یمن نبوده است؛ مرگ ماده ببر سفید این مجموعه به‌دلیل اقدام غیراصولی و نگهداری آن در کنار سایر ببرها، کشته شدن شمسی شامپانزه ماده به‌دست همنوعان خود که بازهم در اثر نگهداری غیراصولی از این حیوانات بود، انتشار فیلم‌ها و عکس‌هایی از شرایط بد و غیرانسانی نگهداری از شامپانزه‌ها در این باغ‌وحش که به مشکلات روانی آن‌ها منجر شده است، نگهداری باران بچه شامپانزه‌ای که باید در میان همنوعان خود باشد، در یک قفس تنها و اصرار برای جدا کردن او از فردی که وی را بزرگ کرده است، همگی نشان از آن دارد که در این باغ‌وحش اصول نگهداری از حیوانات رعایت نشده و نظارتی بر سلامت و شرایط زندگی آنان وجود نداشته یا بسیار کمرنگ است.

وضعیت هیرمان رو به بهبود است
این‌بار هم نوبت به هیرمان شیر نگون‌بخت ایرانی بود که در اثر این بی‌توجهی‌ها دچار بیماری شده و روند درمان وی نیز با تأخیر زیاد انجام شد. اکنون دامپزشک شیر ایرانی خبر داد که حال هیرمان با توجه به رسیدگی‌های صورت گرفته رو به بهبود گذاشته و از میزان ترشحات خون‌آلود بینی‌اش کاسته شده و توان غذا خوردنش نیز بازگشته است، با این‌حال، اما باغ‌وحش ارم باید پاسخ دهد که به چه علت وقتی شرایط نگهداری از حیوانات را ندارد، آن‌ها را به کشور وارد و زندانی شرایط غیراستاندارد باغ‌وحش‌های خود می‌کند؟

تأخیر باغ‌وحش ارم در تشخیص بیماری هیرمان
یک فعال محیط‌زیست درباره وضعیت هیرمان می‌گوید: هیرمان یکی از شیر‌های ایرانی است که از ۱۲۰سال پیش اجدادش از کشور ما وارد سایر کشور‌ها شده‌اند و در باغ‌وحش‌ها تکثیر می‌شده است. هیرمان هشتسال پیش در یکی از باغ‌وحش‌های انگلستان متولد شده و ارتباطاتی که با این کشور گرفته شد تا هیرمان وارد کشور ما شود که سال گذشته این اتفاق افتاد.

علی‌رضا شهرداری با بیان این‌که برای نگهداری از شیر ایرانی باید طبق استاندارد‌های اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپا اقداماتی انجام می‌دادیم تا اجازه ورود هیرمان به کشور داده شود، ادامه می‌دهد: یکی از این اقدامات ساخت جایگاهی منطبق با استاندارد‌های این اتحادیه بود؛ مثلاً باید تعهد می‌دادیم که تحت هیچ شرایطی شیر ایرانی نزدیک به شیر‌های آفریقایی نگهداری می‌شوند و حتی جایگاه‌های آن‌ها با یکدیگر فاصله داشته باشند.

اجازه تکثیر شیر ایرانی را نداریم
این فعال محیط‌زیست اظهار می‌کند: این جایگاه یکی از بهترین جایگاه‌های شیر ایرانی در جهان است. بالاخره شیر ایرانی بعد از ۸۰سال که در کشور ما منقرض شده بود، دوباره به موطن خود بازگشت. برخی می‌گویند هدف از ورود شیر ایرانی به کشور احیای آن بود؛ درحالی‌که چنین نیست و چنین هدفی وجود نداشت، چراکه ما در کشور زیستگاه شیر ایرانی نداریم و هیرمان نیز در باغ‌وحش به دنیا آمده و قرار نبود آزاد شود. از سوی دیگر ما اجازه تکثیر این‌گونه را هم نداریم و اجازه آن در دست اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپاست.

باغ‌وحش ارم دامپزشک متخصص ندارد
وی ادامه می‌دهد: مشکل اصلی آن است که باغ‌وحش ارم یک دامپزشک ماهر و متخصص در حوزه حیات‌وحش ندارد. دامپزشک باغ‌وحش باید هر روز به جایگاه، غذا و شرایط سلامتی حیوانات نظارت کند.

شهرداری با تأکید بر این‌که این اتفاق بسیار قدیمی است و قطعاً در دوره مدیریت قبلی شروع شده است، زیرا مدیریت جدید یک‌ماه است که در این باغ‌وحش روی کار آمده است، خاطرنشان می‌کند: سهل‌انگاری مدیر وقت باغ‌وحش ارم، به‌علاوه نبود یک دامپزشک متخصص در این مجموعه در شدت این بیماری مؤثر بوده است. این حیوان حتی ۲۰روز یک‌بار هم از نظر شرایط سلامتی و... چک نشده است. با وجود این‌که دیر متوجه بیماری این شیر شدند و درمان او سخت شده است، اما فکر می‌کنم با توجه به شرایط فعلی اگر در حوزه درمان به‌درستی عمل کنند و دارو‌های درستی تجویز شود، امید زیادی به سلامت هیرمان است.

نگرانی سازمان ملل از فروپاشی محیط‌زیست در ایران
عضو هیئت علمی مؤسسات تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و کارشناس محیط‌زیست هم درباره شرایط باغ‌وحش‌های کشور می‌گوید: هیچ‌یک از باغ‌وحش‌های ما شرایط خوبی ندارند و این موضوع باعث شده فعالان حقوق حیوانات ما خواستار تعطیلی تمام باغ‌وحش‌ها در کشور باشند.

محمد درویش ادامه می‌دهد: نگاهی به باغ‌وحش‌ها نشان می‌دهد یا جایگاه حیوانات از استاندارد‌های لازم برخوردار نیستند یا سرویس‌هایی که به حیوانات باغ‌وحش‌ها ارائه می‌شود، مطلوب نیست؛ حتی در مواردی حیوانات طی درگیری با یکدیگر کشته می‌شوند. گاهی هم به آن‌ها غذای مسموم داده شده یا این‌که دچار بیماری‌هایی می‌شوند که اگر نظارت خوبی روی باغ‌وحش‌ها بود، این اتفاقات رخ نمی‌داد.

عضو هیئت علمی مؤسسات تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان می‌کند: سازمان‌های زیرمجموعه سازمان ملل UNDP و UNEP (برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد و برنامه توسعه سازمان ملل متحد) قانون اساسی سازمان‌های محیط‌زیست را در جهان مشخص می‌کنند؛ اما ضمانت اجرایی وجود ندارد و ابزار کافی هم برای نظارت بر سازمان‌های محیط‌زیست ندارند.

او تصریح می‌کند: سازمان ملل بار‌ها ابراز نگرانی‌هایی کرده است؛ یکی از دلایلی که سازمان ملل در حوزه یوزپلنگ آسیایی سرمایه‌گذاری و به ایران کمک کرد و پروژه‌بین‌المللی یوز آسیایی رقم خورد یا پروژه بین‌المللی حفاظت از زاگرس به‌دلیل خبر‌هایی بود که این سازمان دریافت کرده بود، مبنی‌بر این‌که محیط‌زیست در ایران روند فروپاشی پیدا کرده است.

عدم‌نظارت سازمان محیط‌زیست بر باغ‌وحش‌ها
یک فعال حقوق حیوانات درباره نظارت سازمان محیط‌زیست بر نگهداری از حیوانات در باغ‌وحش‌ها می‌گوید: بدون تعارف وضعیت نگهداری از حیوانات در باغ‌وحش‌های ایران افتضاح است. پی‌بردن به این موضوع نیاز به دانش خاصی ندارد، فقط کافی است سری به مراکز نگهداری از حیوانات بزنید تا متوجه شرایط آن شوید. بسیاری از افرادی که از شرایط باغ‌وحش‌ها انتقاد کرده‌اند، شهروندان عادی بوده‌اند که از این مراکز بازدید کرده‌اند.

سپهر سلیمی ادامه می‌دهد: هیچ نظارتی بر عملکرد باغ‌وحش‌ها وجود ندارد و به‌صورت طبیعی هر نهادی که مجوز فعالیت داشته باشد، اما بر عملکرد آن نظارت وجود نداشته باشد، احتمال وجود خطا و مشکل وجود دارد.

این فعال حقوق حیوانات با بیان این‌که درحال‌حاضر سازمان محیط‌زیست به ۸۰مرکز نگهداری از حیوانات مجوز فعالیت داده است، عنوان می‌کند: آیا سازمان محیط‌زیست توان عمل به وظایف بدیهی خود را دارد؟ مثلاً می‌تواند از مناطق حفاظت‌شده واقعاً حفاظت کند؟ وقتی سازمان می‌داند امکانات کافی برای عمل به وظایفش را ندارد، چرا ۸۰مجوز فعالیت برای باغ‌وحش می‌دهید درحالی‌که توان رسیدگی به آن‌ها را ندارد.

او با تأکید بر این‌که در نبود نظارت قوی و مستمر سازمان حفاظت محیط‌زیست بر باغ‌وحش‌ها آن‌ها نیز مرتکب تخلفات مختلف شده و رسیدگی و مجازاتی هم متوجه آن‌ها نیست، خاطرنشان می‌کند: در حدود یک‌سال گذشته در باغ‌وحش صفادشت در همین پایتخت و بیخ گوش سازمان محیط‌زیست یک زرافه جانش را از دست داد. یک دلفین هم در دلفیناریوم تهران مرد، سرنوشت ببر سفید در باغ‌وحش ارم هم به مرگ ختم شد. شیر ایرانی که تنها دو فرد از آن در کشور موجود است، با کلی تبلیغات وارد کشور شد و حالا دچار بیماری شده؛ جالب آن است که دلفین و زرافه مردند و بعد از مرگشان سازمان محیط‌زیست باخبر شد.

سلیمی با بیان این‌که تمام این موارد نشان می‌دهد نظارت بر باغ‌وحش‌ها صفر است، می‌افزاید: دلفین، زرافه و ببر سفید گونه‌هایی شناخته شده هستند و تعدادشان در کشور کم است. شرایط این‌گونه‌ها در پایتخت که چنین است، باید نگران وضعیت حیوانات در باغ‌وحش‌های سایر شهر‌های کشور باشیم.

تعداد زیادی از پرندگان در باغ‌وحش‌های ایران قاچاق هستند
این فعال محیط‌زیست با بیان این‌که باغ‌وحش‌داران تصور می‌کنند اگر حیوانی بمیرد و حیوان دیگری را جایگزین کنند به‌صرفه‌تر از نگهداری مناسب از حیوان است، تصریح می‌کند: این مسأله را به‌وضوح و به‌وفور در باغ‌های پرندگان می‌توان مشاهده کرد. با یک مطالعه روی پرندگان حاضر در باغ‌های پرندگان متوجه خواهید که تعداد قابل‌توجهی از آن‌ها قاچاق هستند؛ یعنی از طبیعت دزدیده شده و به این مراکز آورده شده‌اند. این ماجرا در آکواریوم‌های آب شور سطح کشور هم وجود دارد. این حیوانات توسط قاچاقچیان از طبیعت دزدیده شده و به مراکز نگهداری آورده می‌شوند و در همین مراکز به‌دلیل عدم‌نگهداری مناسب جان خود را از دست می‌دهند.

بر سر توله شیر‌های باغ وحش چه می‌آید؟
این فعال حقوق حیوانات ادامه می‌دهد: منتظمی مدیرکل حیات‌وحش سازمان محیط‌زیست اعلام کرده است که در کشور ۱۰۵فرد شیر در باغ‌وحش‌های کشور وجود دارند؛ اگر نیمی از این جمعیت ماده باشد و سالانه چهار توله به دنیا بیاورند، سالانه حداقل ۲۰۰توله شیر در باغ‌وحش‌های کشور متولد می‌شوند. این توله شیر‌ها چه سرنوشتی دارند؟ و به کجا می‌روند؟ گاهی خبری منتشر می‌شود، مبنی‌بر پیدا شدن یک بچه شیر در یکی از اتوبان‌های تهران گاهی از خانه پولدار‌ها سر درمی‌آورند، بخشی هم می‌میرند. در واقع اصلا نمی‌دانیم چه اتفاقی برای این بچه شیر‌ها می‌افتد، این موضوع را می‌توان به پرندگان، خزندگان و... که زاد و ولد می‌کنند هم تعمیم داد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 22 بهمن 1399، کد خبر: 4959563،  www.sabzineh.org