مادها در قديم همسايه شرقي اروپايي‌ها بودند. اولين گیاهان دارویی از سرزمين ماد به غرب رفت و كلمه ماد (Media) بعدها ريشه وا‍ژه «Medicine» در زبان‌هاي لاتين شد.

پزشكي ايرانيان چند تخصص فرعي هم داشت؛ چشم‌پزشکی (کحالی)، شکسته‌بندی (جباری/ ارتوپدی)، زایمان، حجامت (رگ‌زنی)، دام‌پزشکی، پزشکی قانونی (پزشکی دادیگ: داد به معنی قانون) و بیهوشی (هوش‌بری).

رستم چون نوزادی بزرگ و سنگین بود با زايمان طبيعي به دنيا نمي‌آمد و به كمك جراحي با بریدن شکم مادرش رودابه متولد شد. اروپايی‌ها همین داستان را برای سزار پادشاه روم مي‌گويند و به همين خاطر اين نوع عمل به سزارين مشهور است.

سزارین در عربی به «عملیه القیصریه» یا عمل قیصری ترجمه شده (قیصر همان سزار است). فرهنگستان زبان فارسي «رستم‌زايي» را به جاي سزارين پيشنهاد كرده است.

اولين بيمارستان‌هاي تاريخ در ايران و هند ساخته شدند. آنتیوخس دومین پادشاه سلوکی (261-246 پ.م) به درخواست اشوکا- پادشاه هند از سلسله مائوری -دستور داد که در سراسر ایران برای مردم و حتي چهارپایان بیمارستان بسازند.

برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد . مطالعات اولیه نشان داده اند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 مصنوعی بوده است . همین مطالعات نشان می دهند که زیر طاق ابروی زن مذکو آثار آبسه دیده می شود. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بوده است آثار ارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهود است . جنس و ماده ای که چشم مذکور با آن ساخته شده است هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شده است اما به نظر می رسد که چشم مزبور از جنس قیر طبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شده است ساخته شده است . در روی این چشم مصنوعی ریز ترین مویرگهای داخل کره چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متر طراحی شده اند مردمک چشم در وسط طراحی شده و جز از آن تعدادی خطوط موازی که تقیربا یک لوزی را تشکیل می دهدند در پیرامون مردمک دیده می شود از دو سوراخ جانبی واقع در دو سوی این چشم مصنوعی جهت نگهداری و اتصال آن به حدقه چشم استفاده می شده است . بررسی های انسان شناسانه نشان داده که به احتمال بسیار زیاد زن مزبور دارای سنی بین 25 تا 30 سال بوده و دو رگه (سیاه و سفید) بوده است . اشیاء پیدا شده در این قبر دو قسمتی عبارت بوده اند از ظرفهای سفالی ، مهرهای تزیینی ، یک کیسه جرمی و یک آینه مفرقی . قدمت این قبر و چشم مصنوعی به حدود 2800 سال بیش از میلاد و 4800 سال پیش از این می رسد . مطالعه جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر در این مورد چشم و اسکلت ادامه دارد.

پزشكان شهر سوخته نه تنها از علومی چون شكسته بندی آگاه بوده اند ،بلكه می توانسته اند به اجرای عمل جراحی مغز و چشم دست بزنند.

دانش پزشكی هم در شهر سوخته در حد شگفت انگیزی پیشرفت کرده بود تا آن حد كه پزشكان این شهر نه تنها از علومی چون شكسته بندی آگاه بوده اند ،بلكه می توانسته اند به اجرای عمل جراحی مغز دست بزنند. اسکلتی از یک دختر در گورستان این شهر به دست آمده است که جای شکستن و ترمیم مجدد استخوان جمجمه کاملا روی آن مشخص است. همچنین بقایای جمجمه ای دیگر با چشم مصنوعی از گورستان این شهر به دست آمده که نشان می دهد پزشکان این شهر به کار جراحی چشم هم وارد بوده اند.

اگر به آن بریدگی مثلث‌شکل نگاه کنید، آثار اولین جراحی مغز در تاریخ را می‌بینید. این جمجمه متعلق به دختر 13 ساله‌ای است که 4800سال پیش در شهر سوخته در سیستان زندگی می‌کرده.

بیماری او باعث زیاد شدن فشار بر مغز می‌شده که برای درمان، جمجمه را سوراخ کرده‌اند. ترمیم استخوان‌ها نشان می‌دهد که دختر بعد از جراحی زنده مانده و عمل موفقیت‌آمیز بوده.

در كاوش‌هاي شهر سوخته در سيستان جمجمه‌اي كشف شد كه نشان مي‌داد پزشكان آنجا در 5000 سال پيش عمل جراحي مي‌كرده‌اند.

آن‌طور كه در شاهنامه آمده رستم - پهلوان باستاني ايران- كه اهل همان منطقه بوده با روشي پيشرفته به دنيا آمده كه امروزه در جهان به سزارين مشهور است.

هزاران سال بعد در دوران اسلامي هم ايرانيان به دنبال كشف راه‌هاي تازه‌تري در جهان درمان و پزشكي بودند؛ چنان‌ كه در قرون وسطي كتاب‌هاي رازي و ابن‌سينا دست به دست در سراسر دنيا چرخيد و ابن‌سينا «Avecina» پدر پزشكي جهان نام گرفت. روايت اين 2 صفحه تنها گوشه‌اي است از آن همه دانش.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبلاگ شهرسوخته، تاریخ انتشار: دوشنبه 22 فروردین 1390، کدخبر: - ، www.shahresookhte.blogfa.com