آمار و ارقام نشان میدهد که سرانه مطالعه و گرایش مردم ایران به کتابخوانی مدت هاست که عدد امیدوار کنندهای نیست که این مسئله میتواند از چند زاویه بررسی شود، اما نکته اینجاست که آیا عدم علاقه عموم مردم به کتابخوانی فاکتوری جدا از قیمت کتاب، کم حوصلگی ما به دلیل شرایط خاص زندگی و عدم جذابیت لازم در میان کتابها متناسب با ذوق و سلیقه مخاطب ایرانی است؟ زاویه دیگر، اما موازی کاری موفق تولیدات صوتی در کنار آثار مکتوب است که اتفاقا تا حدودی جای خود را در میان کتاب خوانان تنبل باز کرده است موضوع را با اهالی کتاب بررسی میکنیم.
شعار سال: این روزها کتابهای صوتی و پادکستها در صورت جذابیت جایگزین مناسب برای مردمی است که بخشی از زمانشان در ترافیکهای شهری سپری میشود، اما آیا در این اوضاع و احوال جایگاه کتاب متزلزل میشود؟
علیرضا رئیس دانا: پادکستها جای کتاب کاغذی را نمیگیرند!
علیرضا رئیس دانا، از مدیران باسابقه نشر و مدیر موسسه انتشارات «نگاه» معتقد است:
باید گفت دوران قبل توسط مسئولان برای ممیزی کتاب بسیار سختگیری شد و تا جاییکه توانستند مانع پخش آنها با مواردی، چون ممیزی و حذف شدند و بسیاری از کتابها را اصطلاحا به پستو بردند که این مسئله بار منفی زیادی به ارمغان آورد به گونهای که باعث شد کتابهای قاچاق و زیر زمینی زیادی روی کار بیایند و به طور غیر قانونی فروخته شوند که البته همچنان با رشد بالایی روبهرو هستند و این اتفاق باعث شد اعتماد مردم نسبت به کتابهایی که ناشران رسمی منتشر میکنند کم شود.
او افزود: در ۸ سال اخیر این مسئله کمکم رو به بهبودی رفت در واقع کتاب فروشیها رونق گرفتند، اما اعتماد از دست رفته مردم مانند قبل برنگشت. نکته بعد افت تیراژ کتابهاست که به مشکلات اقتصادی بر میگردد. در واقع وضعیت اقتصادی خوب نیست و مردم در شرایط بدی به سر میبرند به طوری که هر روز یک نوع مواد اولیه و خواربار از سبد زندگیشان کم میشود و علاوه بر این مسئله کرونا نیز تاثیرگذار بوده است. در حقیقت این مسائل عواملی هستند که باعث شدند سرانه مطالعه در کشور کم شود. اما در نتیجه مردم هنوز در این شرایط سخت و ناهنجار دست از کتاب خواندن بر نداشتهاند و مطالعه دارند.
رئیس دانا در این خصوص که آیا با روی کار آمدن پادکست و کتابهای صوتی مردم به کتابهای مکتوب کمتر روی میآورند یا خیر؟ تصریح کرد: در حقیقت هیچ کتابی، کتاب مکتوب و کاغذی نمیشود و پادکست و کتابهای صوتی نمیتواند جای کتاب کاغذی را بگیرد. من شخصا کتابهای مکتوب را بیشتر میپسندم و زمانی که حال روحی خوبی ندارم یا زمانهایی که خسته هستم سعی میکنم با خواندن کتابهایی که از بار تفکر زیادی برخوردار نیست روحیهام را تغییر دهم.
مدیر موسسه «نگاه» در پاسخ به این سوال که آیا کتابهای صوتی برای اینکه مردم کتاب مکتوب نخوانند و بیشتر به سراغ پادکست روند، مضر است یا خیر؟ گفت: مردم با هر شکلی از مطالعه چه از طریق پادکست و کتابهای صوتی و چه از طریق کتابهای مکتوب و کاغذی اگر بتوانند پیام اجتماعی و عاطفی را از آن به خود انتقال دهند خوب است چراکه به دانش آنها افزوده میشود.
امیر سمامی: کتابهای صوتی جایگاه و مخاطبان خود را دارند/گاهی خودسانسوری نویسندگان، مخاطبان را از کتاب دور میکند!
امیر سمامی مدیر انتشارات هنر پارینه به بررسی عوامل کاهش و پائین بودن سرانه مطالعه کشور و اضافه شدن پادکستها و کتابهای صوتی پرداخت و در پاسخ به این سوال که چرا امروزه مردم علاقه زیادی به کتاب خواندن ندارند آیا مواردی، چون نوع نگارش، طراحی، گویش یا نبود جذابیتهای بصری در کتاب دخیل است یا دلایل دیگری دارد گفت: موارد نام برده شده بی تاثیر نیست و با روی کار آمدن ویروس کرونا تاثیر پذیری این مسائل بیشتر شده است، اما میتوان گفت یکی از عوامل اصلی گرانی کاغذ است که روی قیمت کتاب نیز تاثیر گذاشته است و از آن مهمتر تربیت نکردن کودک و نوجوان برای استقبال از کتاب و کتاب خوانی است. نکته دیگر به ممیزی کتابها بر میگردد و خودسانسوری نویسندهها در آثارشان باعث میشود تا علاقهی مردم به کتابخوانی کم و کمتر شود چراکه باورپذیری در آثار نویسنده با هر خودسانسوری از بین میرود.
مدیر انتشارات هنر پارینه در این خصوص که آیا با روی کار آمدن پادکست و کتابهای صوتی مردم به کتابهای مکتوب کمتر روی میآورند یا خیر؟ تصریح کرد: خیر! درواقع افرادی که از کودکی با کتاب کاغذی انس گرفته اند نمیتوانند با پادکست نیاز ذهنی خود را برآورده کنند، اما رفته رفته و کم کم بخش بنیه مجازی و کتابهای شنیداری نیز درحال جا باز کردن در میان زندگی مردم هستند، اما به طور قطع جای کتابهای مکتوب را نمیگیرند.
امیر سمامی در پایان و در پاسخ به این سوال که آیا کتابهای صوتی برای اینکه مردم کتاب مکتوب نخوانند و بیشتر به سراغ پادکست روند، مضر است یا خیر؟ گفت: خیر! به این دلیل که کتابهای صوتی نیز جایگاه خاص خود را دارند و میتوانند مخاطبان خود را که با شرایط خاص کتاب میخوانند را جذب کنند و باید این را اضافه کنم که در صنعت، هنر و. هیچ کالا و وسیله خاصی جای وسیله دیگر را نمیگیرد و اگر موفق عمل کرده است باید دید چه مسیری را طی کرده تا به این نقطه رسیده است.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری برنا، تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۴۰۰، کدخبر: ۱۲۸۵۴۵۴، www.borna.news