شعار سال: بخش معدن همواره از متهمان ردیف اول آلودگی محیط زیست بوده و هست آنچه به چشم نمی‌آید تردد ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده، خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های از رده خارجی است که سهم بالایی در آلودگی محیط‌زیست دارند.

چندی پیش مجلس هم انگشت اتهام را به سوی واحد‌های تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی گرفته و طرح مالیات سبز را در دست بررسی دارد. در صورت تصویب این طرح، صنایع آلاینده براساس شدت، نوع و مکان آلایندگی مشمول عوارض سبز می‌شوند.

این مالیات بین نیم تا ۱.۵درصد از نرخ فروش و درآمد تولید پس از کسر کامل هزینه‌ها اخذ خواهد شد. این درحالی است که مالیات‌ها و عوارضی که قبلا به بهانه‌های مختلف پرداخت شده هنوز مشخص نیست کجا هزینه شده است و از آنجایی که اثراتش در بخش معدن مشهود نیست ثابت می‌شود تنها منبع درآمد دولت یا راهی برای جبران کسری بودجه بوده است.

کارشناسان تاکید دارند با توجه به اینکه کشوری درحال توسعه هستیم و تولیدکننده با چالش‌های بسیاری نظیر کمبود مواد اولیه و نبود ماشین‌آلات به روز روبه‌رو است پرداخت مالیات سبز نه تنها گره گشا نخواهد بود بلکه چالش‌زا هم هست.

«روزگار معدن» در گفتگو با کارشناسان به بررسی طرح اخذ مالیات سبز ازواحد‌های معدنی و تاثیر آلایندگی بخش معدن بر محیط‌زیست پرداخته است.

 کشورتوسعه یافته‌ای نیستیم

سهراب حسینی، فعال و کارشناس معدن درباره اخذ مالیات سبز از صنایع  گفت: درحال‌حاضر کشور توسعه یافته‌ای نیستیم اخذ مالیات از واحد‌های تولیدی به هر بهانه‌ای درنهایت به تولید ضربه می‌زند مسئولان باید در نظر داشته باشند بکارگیری سیاست‌های اشتباه می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به واحد‌های تولیدی وارد کند.

حسینی افزود: با توجه به اینکه ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده است و آلودگی‌های زیادی به دنبال دارد دولت باید اقدامات زیرساختی را برای توسعه این بخش در دستورکار قرار دهد و منصفانه نیست دست روی صنایع بگذارد و جرائم نیم تا ۱.۵درصدی برای‌شان درنظر بگیرید.

«جریمه سبز»، اما درآمدزا

این فعال و کارشناس معدن تصریح کرد: درکشور‌های توسعه یافته ابتدا اقتصاد را قوی می‌کنند و زمانی که به مرحله ثروت‌آفرینی رسیدند مباحثی نظیر اخذ مالیات از صنایع آلاینده را مورد بررسی قرار می‌دهند و در نهایت مالیات هم با هدف توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست و کاهش آلایندگی اخذ می‌شود در صورتی که در ایران، منبع درآمد دولت و راهی برای جبران کسری بودجه شده است. تا زمانی که اعتبارات صرف طرح‌های بهسازی نشود و پرداخت‌کننده مالیات آثار آن را نبیند تنها به عنوان هزینه‌ای تحمیلی بر دوش تولیدکننده به شمار خواهد رفت.

وی معتقد است: در صورتی که آلایندگی معادن ثابت شد ضرورتی ندارد از معدنکار مالیاتی اخذ شود دولت برنامه چگونگی کاهش آلایندگی معادن را در اختیار معدنکار قرار دهد و فقط بر اجرای آن نظارت کند و دیگر نیازی به تحت‌فشار قراردادن صنعتگران نیست.

این کارشناس معدن تشریح کرد: آلایندگی فعالیت‌های معدنی به ۵ دسته آب، خاک، صوتی، هوا و زیستگاه‌های جانوری تقسیم می‌شود. زمانی که معادن زیرزمینی فعالیت‌شان را آغاز می‌کنند موجب فرونشست زمین می‌شوند و زیستگاه‌های جانوری تخریب و توپوگرافی و مورفولوژی زمین دستخوش تغییر می‌شود از سویی دیگر موادی نظیر روغن، گازوئیل، گل حفاری، مواد سوختی و شیمیایی که وارد خاک می‌شوند به زیستگاه‌های جانوران آسیب می‌رسانند.

وی افزود: دود ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی آلودگی هوا را به دنبال دارد همچنین آلایندگی صوتی که ناشی از انفجارات رخ می‌دهد می‌تواند موجب ترس وحشت حیوانات و انسان‌ها شود.

حسینی تصریح کرد: نمی‌توان منکر آلایندگی فعالیت‌های معدنی شد، اما باید توجه کرد که بخش معدن چه مقدار از مساحت کل کشور را اشغال کرده از طرفی دیگر شاید به نظر برسد که جاده‌سازی باعث تخریب علفزار‌ها و زیستگاه‌های جانوری شده است، اما باید این را هم در نظر گرفت که مساحت جاده‌سازی نسبت به مراتع و صحرا‌ها و کوهستان‌ها بسیار ناچیز است.

این کارشناس معدن گفت: مساحت محدوده‌های اکتشاف بین ۵ تا ۲۰۰ کیلومترمربع است، اما درنهایت در محدوده کوچکی بین ۱ تا ۲ کیلومترمربع عملیات استخراج انجام می‌شود بنابراین آلایندگی این منطقه نسبت به وسعت بیابان‌ها و صحرا‌ها اندک است البته باید سازمان محیط‌زیست هم بررسی‌های لازم را انجام دهد و معدنکاری باید در چارچوب قوانین صورت گیرد.

وی افزود: در کشور‌های دیگر معادن به صورت زیرزمینی وروباز فعالیت دارند و در مقابل آسیبی که به محیط زیست آن منطقه می‌زنند زیستگاه‌های مصنوعی و پارک‌های ملی ایجاد می‌کنند پس از پایان کار هم معادن به حال خود رها نمی‌شوند و برنامه بستن و بازسازی در دستورکار قرار می‌گیرد.

حسینی تصریح کرد: یکی از معضلاتی که محیط زیست با آن درگیر است معادن بلاتکلیفی هستند که فعالیت‌شان به هر دلیلی متوقف شده است مثلا فرض کنید معدنی ۱۰ سال به حال خود رها شود مسلم است که آلایندگی‌هایی برای محیط‌زیست دارد این درحالی است که در ازای حقوق دولتی که معدنکاران می‌پردازند باید عملیات بازسازی از سوی وزارت صمت انجام شود.

وی با بیان اینکه اخذ حقوق دولتی راهی برای جبران کسری بودجه شده است گفت: از حقوق دولتی که معدنکار پرداخت می‌کند باید ۱۵ درصد به استان مربوطه، ۱۲ درصد به منابع طبیعی، ۳ درصد به نظام مهندسی، ۶۵ درصد به وزارت صمت، ۵ درصد به صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی اختصاص یابد درحقیقت این اعتبارات باید دوباره به بخش معدن بازگردد، اما شاهد هستیم با وجود افزایش رقم حقوق دولتی، نه بخش معدن توسعه پیدا کرده نه صرف محیط زیست شده و نه معدنی بازسازی شده است.

نگاه درآمدزایی حاکم است

حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سرب‌وروی درباره طرح مجلس مبنی‌بر اخذ مالیات سبز از صنایع آلاینده گفت: مجلس فقط به دنبال مزاحمت و درآمدزایی از بخش معدن است براساس ماده ۴۳ برنامه ششم گفته بودند اگر معدنی به روستا‌های اطرافش صدمه بزند تا یک درصد باید جبران خسارت کند که نه تبدیل به قانون و آیین نامه شد و نه مشخص نکردند چه نوع زیانی را مشمول می‌شود و شاکی و متشاکی هم در آن هم مجهول ماند این نوع برخورد‌ها نشان می‌دهد نگاه درآمدزایی بر بخش معدن حاکم است. علت اصلی تعطیلی ۶۵۰۰ معدن هم ریشه در همین تفکرات غلط دارد که از ذهن برخی مسولان نشأت می‌گیرد. وی با تاکید براینکه باید یکبار برای همیشه تکلیف آلایندگی بخش معدن مشخص شود گفت: محیط زیست نباید مقدار آلایندگی را مشخص کند چرا که اکثرا تفکرات افراطی دارند و معتقدند معادن باید تعطیل شوند این درحالی است که صنایع مادر نیاز به مواد اولیه دارند و ضروری است بخش معدن به فعالیتش ادامه دهد.

حسینقلی ادامه داد: در گذشته از معافیت مالیاتی صادرات و معافیت حقوق ورودی ماشین‌آلات محروم شدیم درحال‌حاضر هم طرحی در دست بررسی است تا از صنایع آلاینده مالیات بگیرند تمام این موارد کافی است تا ثابت شود نگاه دولت به بخش معدن فقط درآمدزایی است.

وی افزود: حقوق دولتی از سال ۹۷ تاکنون ۴۰ برابر شد که باید صرف توسعه زیرساخت‌ها و بازسازی محیط زیست می‌شد، اما در این مسیر هزینه نشد. چطور انتظاردارند مالیات سبز بدهیم وقتی فقط منبع درآمد دولت است وصرف رفع آلایندگی‌ها نمی‌شود.

رئیس اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سرب‌وروی با بیان اینکه برخی تصمیمات مسئولان می‌تواند سطح امنیت سرمایه‌گذاری را پایین بیاورد افزود: وقتی تولید‌کننده هر روز با مصوباتی مواجه می‌شود که جز ورشکستگی ارمغان دیگری ندارد برای سرمایه‌گذاری به کشور دیگری مهاجرت می‌کند یا وارد بازار‌های موازی می‌شود. درحال‌حاضر یک واحد تولیدی چقدر سودآوری دارد که بتواند با این چالش‌ها دست‌وپنجه‌نرم کند.

حسینقلی با اشاره به روند ناامید‌کننده تولید ناخالص داخلی بدون نفت تشریح کرد: دهه ۴۰ تا ۵۰ تولید تولید ناخالص داخلی ۱۴۴درصد، دهه ۵۱تا۶۰ تولید ناخالص داخلی ۱۱۸ درصد، دهه۶۱تا ۷۰ تولید ناخالص داخلی ۱۹ درصد، دهه۷۱ تا ۸۰ تولید ناخالص داخلی ۴۵ درصد، دهه ۸۱تا ۹۰ تولید ناخالص داخلی ۸۳ درصد، دهه ۹۰تا ۱۴۰۰ تولید ناخالص داخلی ۱۵ درصد بوده است، این آمار بیانگر آن است نگاه کارشناسی در تصمیمات و بخشنامه‌هایی که از سوی مسئولان صادر می‌شود وجود نداشته و تولیدکننده هر سال با چالش‌های بیشتری مواجه بوده است بنابراین چگونه انتظار دارند تولید رونق داشته باشد و بیکاری مهار شود.

ماهیت معدنکاری تخریب است

وی گفت: ماهیت فعالیت‌های معدنی به گونه‌ای است که با تخریب محیط زیست به سرانجام می‌رسد تا کوه را تخریب نکنیم استخراجی انجام نمی‌شود و زمانی که جامعه بشری متقاعد شده برای تامین مواد اولیه، ساختمان‌سازی و ماشین‌سازی باید بخشی از محیط زیست آسیب ببیند نباید مقاومت و مخالفت افراطی کرد. طبیعی است درعصر تکنولوژی، فعالیت بشر با آسیب به محیط‌زیست پیش برود که باید با به‌کارگیری فناوری نوین و استراتژی‌های هدفمند، این تخریب را به حداقل رساند.

این فعال معدنی با اشاره به اینکه عملیات استخراج، آلودگی‌هایی برای محیط زیست به دنبال دارد گفت: گاز‌هایی که از مواد ناریه در عملیات انفجار متصاعد می‌شود آلودگی‌هایی را به همراه دارد البته یک شرکت دانش‌بنیان دستگاهی اختراع کرده است که انفجار بدون مواد ناریه انجام می‌شود اگر مورد استقبال معدنکاران قرار گیرد و به تولید انبوه برسد مشکل آلایندگی گاز‌های متصاعد شده از مواد ناریه رفع خواهد شد.

وی گفت: در کشور‌های توسعه یافته محیط زیست ومعدن در تقابل بایگدیگر نیستند بلکه با هم تعامل دارند و از آنجایی که فعالیت‌ها اصولی و بارعایت قوانین انجام می‌شود در امور یکدیگر هم دخالت نمی‌کنند. رئیس اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سرب‌وروی تاکید کرد: درحال‌حاضر هوای تهران در بدترین شرایط است، چون ناوگان حمل‌ونقل عمومی، برخی خودرو‌های سواری و موتورسیکلت‌ها فرسوده هستند از سویی دیگر سوختی که استفاده می‌شود استاندارد نیست و آلایندگی بالایی برای محیط‌زیست دارد همانطور که نمی‌توانیم برای رفع این چالش جلوی تردد خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها را بگیریم تا هوا به شرایط سالم برگردد، نمی‌توانیم به علت اینکه فعالیت‌های معدنی به محیط‌زیست آسیب می‌زند معدنی را تعطیل کنیم.

وی افزود: در بعضی معادن تخریب معنا و مفهوم ندارد برای مثال استخراج از معادن زیرزمینی نظیر سنگ‌آهن، گچ و نمک آسیبی به محیط‌زیست نمی‌زند. اما فعالیت برخی معادن که آلایندگی بالایی برای محیط زیست دارند باید محدود شود. ناگفته نماند که جلوگیری از هرنوع فعالیتی به علت آسیب به محیط‌زیست، غیرواقعی و غیرعلمی است متاسفانه جوسازی برخی فعالان محیط‌زیست عاقلانه و واقع بینانه نیست و تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت. این درحالی است که با به‌کارگیری تمهیدات، رعایت قوانین و ضوابط می‌توان به فعالیت‌های معدنی ادامه داد و لازم نیست به طورکامل بخش آسیب‌زا را تعطیل کرد.

حسینقلی با اذعان به اینکه درکل فعالیت‌های معدنی آسیب زیادی به محیط زیست نمی‌زند گفت: نمی‌توان به این بهانه‌ها جلوی تولید، اشتغالزایی و ارزآوری را گرفت بیشتر از هر زمانی اقتصاد نیازمند نقدینگی است از سوی دیگر تامین مواد اولیه بسیاری از صنایع مادر به بخش معدن وابسته است بنابراین با به‌کارگیری تمهیداتی هم اقتصاد رونق می‌گیرد و هم محیط‌زیست آسیب آنچنانی نخواهد دید.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه روزگار معدن، تاریخ انتشار:۲۱ دی ۱۴۰۱، کدخبر:۴۹۵۴۳، http://rouzegaremadan.ir