شعارسال: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در سخنرانی خود به مناسبت مراسم تودیع و معارفه وزرای سابق و جدید علوم، تحقیقات و فناوری که بشکل زنده از شبکه دوم سیما پخش می‌شد گفت: «باید با منطق جواب دانشجو را بدهیم. دانشجو را می‌توان هدایت و توجیه کرد و اگر هم حق با دانشجو است من باید خودم را اصلاح کنم نه اینکه او را محروم کنم. اگر دانشجو عیب من را می‌گوید به جایی که او را بشکنم باید خودم را بشکنم. اگر توانستیم این را بپذیریم آن وقت مملکت آباد می‌شود»

مسعود پزشکیان همچنین با اشاره به پدیده «فرار مغزها» که ایران در این زمینه در جهان از کشور‌های اصلی صادرکننده متخصص به کشور‌های دیگر است، گفت که بسیاری از نخبگان از کشور مهاجرت می‌کنند: «این همه دانشگاه را برای چه می‌خواهیم؟ با چه کیفیتی؟ برای حل چه مشکلی؟ جوانان کشور و بچه‌های پاک و بیگناه را می‌آوریم و ۴ سال و ۱۰ سال وادار می‌کنیم درس بخوانند بعد بیرون می‌آید می‌گوییم کار ندارید. اصلا به شما نیاز نداریم. فرد نیز می‌پرسد تو که به من نیاز نداشتی چرا عمر من را تلف کردی؟ این مشکل اصلی ما است. هم باید مجلس و هم باید وزارت علوم کمک کند. آدم‌هایی باید تربیت کنیم که به درد جامعه بخورند. عالمی که عمل نداشته باشد به چه درد می‌خورد؟ جوان تربیت می‌کنیم و افتخار می‌کنیم نخبه تربیت کردیم. اما چند درصد از نخبگان ما در این کشور می‌مانند؟ چرا نمی‌مانند؟»

سخنان پزشکیان با واکنش‌های بسیاری در رسانه‌های داخلی و رسانه‌های اجتماعی روبرو شده است. روزنامه کیهان در شماره روز پنج‌شنبه خود در صفحه اول خود از برکناری رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه به دلیل توهین به مهسا (ژینا) امینی انتقاد کرده و به بازگشت برخی از اساتید که آن‌ها را «زاویه‌دار» خوانده بود به دانشگاه اعتراض کرده بود.

در حالی که برخی از کاربران رسانه‌های اجتماعی از این سخنان استقبال کرده‌اند، برخی از اصولگرایان تندرو هم آن را بازگشت «فتنه‌گران» به دانشگاه‌ها خوانده‌اند.

ظریفیان، معاون وزیر امور در دولت اصلاحات، درباره بازگشت اساتید و دانشجویان گفت: در جلسه تودیع و معارفه وزیر علوم، آقای پزشکیان به صراحت اعلام کردند که دانشجویان و اساتید بازگردند. وزارت علوم از سوی رئیس جمهور موظف شد که بدون محدودیت، اخراجی‌ها را بازگردانند و یک فهرست به سرعت از آن‌ها تهیه شود. آمار اساتید و دانشجویان اخراجی مشخص نیست و در هر دانشگاه متفاوت است. اگر آماری هم وجود داشته باشد، دست دولت قبل است و باید از دانشگاه‌ها به صورت مشخص کسب نظر شود. البته منظور از بازگشت، درباره کسانیست که به دلایل سیاسی اخراج شده‌اند و هر کسی اخراجی نباید بازگردد. شاید یک دانشجو به علت خطا قضایی و یا ضعف تحصیل اخراج شده باشد. منظور از بازگشت، اخراج‌های سیاسی است.
وی درباره تغییر ساختار کمیته‌های انضباطی و رویکرد‌های برخورد با دانشجویان گفت: نوع رویکرد دولت فعلی این است که حق خواهی و حق طلبی را یک ارزش می‌داند. فعالیت‌های دانشجویی هم از نظر دولت یک فرصت است و تهدید نیست. نگاهی که در گذشته وجود داشت، این فعالیت‌ها را تهدید می‌دانست. کمیته‌های انضباطی هم با این رویکرد، تفاوت جدی خواهد کرد. چرا در وزارت علوم هم کمیته انتظامی اساتید و هم کمیته انضباطی درون دانشگاه است و به قوه قضاییه ارتباط ندارد؟ چون فعالیت در این محیط‌ها شرایطی دارد که با بیرون از دانشگاه متفاوت است. کمتیه انضباطی برای پیشگیری است نباید مانع فعالیت دانشجو و استاد شود.

حمیدرضا جلایی‌پور، استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در این باره، می‌گوید: «به نظر من بازگشت اساتید اخراجی کار ممکنی است. چون هم پزشکیان و هم وزیر علوم، دکتر حسین سیمایی، صراحتا بر آن تاکید کردند. این افق روشن است.» او معتقد است که استادان اخراجی دانشگاه هم باید پیگیری کنند: «به عنوان نمونه دکتر شریفی‌زارچی به‌صورت جدی اخراج خود را پیگیری کرد و جواب هم گرفت. من از دوستان و اساتید اخراجی افرادی را می‌شناسم که اصلا خودشان کار اخراج را به صورت اداری دنبال نمی‌کنند و این خطا است.» پیش از این علی شریفی‌زارچی، استاد اخراجی دانشگاه شریف در توییتر خود گفته بود: «بازگشت من به دانشگاه شریف قطعی شد.»

حسین شیخ رضایی، استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در همین رابطه، می‌گوید: «اکنون ابتدای دولت است و در مراسم معارفه چنین گفته‌هایی از سوی پزشکیان مطرح شد که پیش‌تر هم در رقابت‌های انتخاباتی در مورد آن وعده داده بود. در واقع اگر این گفته‌ها محقق شود و پرونده‌های این افراد بررسی شود و به دانشگاه برگردند، در آن صورت ما از شرایط منفی به نقطه صفر بازگشته‌ایم.» .. «به نظر من، بازگشت اساتید در صورتی می‌تواند شرایط جامعه دانشگاهی را مساعد کند که این جامعه مقدار زیادی اختیار و استقلال داشته باشند و تصمیم‌گیری‌های اساسی برای آن‌ها فقط در وزارتخانه گرفته نشود. گروه‌ها به شکل طبیعی به محیط فعال و پویای خود بازگردند. در چند سال گذشته جو دانشگاه‌ها امنیتی شده بود. این شرایط باید تغییر کند و احساس امنیت به دانشگاه‌های ایران بازگردد.»

گفته می‌شود در چند سال گذشته بسیاری از استادانی که از دانشگاه به دلایلی همچون حمایت از دانشجویان معترض و نحوه برخورد با آن‌ها اخراج شدند، سرخوردگی را تجربه می‌کنند و حتی برخی از آن‌ها دیگر از ایران رفته و در دانشگاه‌های خارج از کشور مشغول به فعالیت شده‌اند. در همین زمینه استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی از دوستان و همکاران خود یاد می‌کند که دیگر تمایلی به بازگشت به دانشگاه ندارند: «متاسفانه برخی از دوستان در دو، سه سال گذشته که دانشگاه با آن‌ها قطع همکاری کرده است مجبور شدند که مشغول به کار شوند و حالا این امنیت و ضمانت کافی را احساس نمی‌کنند که دوباره به دانشگاه برگردند.». او همچنین معتقد است که این دوره فترت استادان دانشگاه خسارت بزرگی بود و باعث شد جو عمومی دانشگاه‌ها عوض شود. با این حال شیخ‌رضایی امیدوار است: «همان‌طور که رئیس‌جمهور صدای استادان دانشگاه را شنیده، صدای معلم‌ها که کوتاه‌تر است را نیز بشنود. صدای دانشجویان اخراجی را هم بشوند و گام بلندی برای بازگردان آن‌ها به محل کار و تحصیلشان بردارد و با تداوم استقلال دانشگاه در سال‌های آتی، جو و شرایط مناسب را به دانشگاه بازگرداند.»

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون