شعارسال: یک سال پیش در چنین روز‌هایی ارتش اسرائیل در باریکه غزه با حماس می‌جنگید، جنگی که در ماه‌های گذشته به درگیری با حزب الله لبنان تبدیل شد. این روز‌ها به نظر می‌رسد تنش نظامی منطقه در آستانه تبدیل شدن به جنگ میان ایران و اسرائیل است. تاریخ که بهترین شاهد جنگ‌ها است به ما می‌گوید؛ جنگ برنده‌ای ندارد. می‌توان از شروع درگیری جلوگیری کرد. تنش میان ایران و اسرائیل می‌تواند به جنگ گسترده‌ای در خاورمیانه تبدیل شود و چشم انداز صلح را در این منطقه به محاق ببرد. رسانه در گفتگو با عطا تقوی اصل، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی به بررسی شرایط منطقه و آینده تنش ایران و اسرائیل پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

حمله اسرائیل در پنجم آبان در حالی صورت گرفت که اعلام شد هواپیما‌های اسرائیلی وارد آسمان ایران نشده‌اند، بیشتر حملات دفع شده و خسارات ناچیز بوده است. اگر چه تا امروز شهادت ۵ هموطن تأیید شده، با توجه به این معلومات پاسخ‌گویی ایران به این حمله اسرائیل متصور نبود. اما در روز‌های گذشته شاهد تهدیداتی از سوی دو طرف بودیم که احتمال وقوع درگیری را بالا می‌برد. ریشه افزایش تنش چیست؟ چرا ایران خود را ملزم به پاسخ‌گویی می‌داند؟

پس از حمله اسرائیل به ایران، تصور اولیه بسیاری از کارشناسان این بود که رفت و برگشت آتش تمام شده، چون وزیر دفاع عدم ورود هواپیما‌های اسرائیلی به آسمان ایران را تأیید کرد.

تحلیل من سه بخش دارد. اول اینکه به مرور هزینه عملیات اسرائیل مشخص شد. وقتی حمله انجام شد از عدم موفقیت اسرائیل در عملیات نظامی صحبت می‌شد، ولی تند شدن یکباره مواضع ایران نشان می‌دهد خسارات حمله اسرائیل از آنچه ایران را به عدم پاسخ‌گویی متقاعد می‌کرد، فراتر رفته است. احتمالا میزان خسارات در حدی است که ایران نمی‌تواند پاسخ‌گو نباشد.

تحلیل دوم این است که بی رحمی اسرائیل در حمله به جنوب لبنان و بی دفاع بودن حزب الله، ایران را وادار به پاسخ‌گویی کرده است. حزب الله متحد ایران است و جنوب لبنان نقطه‌ای کانونی و ژئوپولتیک برای ایران محسوب می‌شود. ایران می‌خواهد تلنگری به اسرائیل بزند، زیرا خساراتی که اسرائیل به جنوب لبنان وارد کرده، خسارت به منافع ملی ایران است.
نکته آخر این است که بخش عمده این عملیات از عراق انجام گرفته، از این نظر ایران می‌خواهد با پاسخ‌گویی از مسیر عراق گوشمالی به اسرائیل بدهد. مشخص نیست چنین حمله‌ای چه شکل و ابعادی خواهد داشت، زیرا حمله به ایران از مسیر عراق و بدون هماهنگی با این کشور، پرستیز دولت عراق را زیر سؤال برد و آن‌ها هم در این خصوص مدعی هستند.
آنچه مشخص است، موضع گیری جدید ایران در قبال حملات اسرائیل و بالا بودن شدت تهدیدات مسئولین و نظامیان ایران است که نشان می‌دهد حمله بعدی ایران به اسرائیل قطعی است. اسرائیل حتی ساعاتی بعد از اجرای عملیات هم تهدید می‌کرد، ولی بعید است اسرائیل قبل از واکنش ایران کاری صورت دهد. تهدیدات اسرائیل در روز‌های بعد از حمله بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت و برای ملتهب نگه داشتن فضای سیاسی و اجتماعی ایران بود. اسرائیل هم زمان با تنش نظامی جنگ روانی را دنبال می‌کند و قصد دارد فضای اقتصاد از این تهدیدات آسیب پذیر شود. در جنگ چند وجهی نمی‌توان پیش بینی کرد هدف واقعی اسرائیل چیست؟!

آیا جنگ احتمالی از جنگ اسرائیل و گروه‌های مقاومت فلسطینی به جنگ ایران و اسرائیل تبدیل خواهد شد؟

سناریوی درگیری میان ایران و اسرائیل همواره قابل پیش بینی بود. رجز خوانی این دو علیه هم چند دهه سابقه دارد، ولی من فکر نمی‌کنم اتفاقات اخیر منجر به وقوع جنگی تمام عیار شود. اسرائیل جغرافیای کوچکی است که در مقابل عملیات گسترده آسیب پذیر است. همراهی غرب با اسرائیل می‌تواند به ایران آسیب بزند، ولی جلوی آسیب دیدن اسرائیل را نمی‌گیرد. از طرفی موقعیت جغرافیایی و ژئوپولتیک ایران نقشی کانونی در امنیت خاورمیانه دارد. جنگ این نقطه موازنه در خاورمیانه را دچار فروپاشی می‌کند که در راستای منافع جهان نیست. دنیا برای بالا رفتن قیمت نفت، ناامنی در خلیج فارس، حضور مجدد نیرو‌های نظامی آمریکا در منطقه و گسترش تروریسم آمادگی ندارد. جنگ ایران و اسرائیل به معنی تزتزل در کانون ثبات منطقه است. ناامنی ایران منافعی برای غرب ندارد، ولی زیان زیادی به اروپا و آمریکا می‌رساند. البته امنیت ایران به تصمیم غرب وابسته نیست. ایران منفعل نخواهد بود و در برابر حمله دفاع می‌کند و پاسخ خواهد داد. پاسخ به حملات نظامی اسرائیل به معنی گسترش جنگ نیست.

با توجه به حمایت غرب از اسرائیل، از تنش اخیر ایران و اسرائیل به چه سناریویی می‌رسیم؟ برنامه بلند مدت غرب برای منطقه چیست و چه اهدافی دنبال می‌شود؟

کشور‌های قدرتمند جهان نظر واحدی نسبت به ایران ندارند. اگر تنها اروپا و آمریکا را در نظر بگیریم، سناریوی آن‌ها ایران در قفس است. ایرانی که تحریم شده، اقتصادی ضعیف دارد و تحت شدید‌ترین فشار‌های بین‌المللی است، تا کمترین تأثیر گذاری را داشته باشد. فعلا استراتژی غرب در قبال ایران جنگ نیست. آن‌ها نگران تاریخ و تمدن باستانی ایران نیستند، بلکه بروز جنگ منافع میان مدت و دراز مدت غرب را به خطر می‌اندازد. دلیل ادامه داشتن تحریم‌ها و باز شدن کانال‌هایی برای فروش نفت ایران تحریم همین است. غرب فشار بر ایران را تا جایی ادامه می‌دهد که منافع منطقه‌ای و بین‌المللی اش به خطر نیفتد.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از ستاره صبح، تاریخ انتشار: 12آبان1403، کدخبر:675219، setaresobh.ir