شعارسال: ایران یکی از کشور‌های غنی در حوزه ذخایر سنگ آهن می‌باشد. به طوری که در سال ۲۰۰۹ توانسته ۲۵.۵ میلیون تن سنگ آهن تولید کند. همچنین سنگ آهن هشتمین محصول صادراتی ایران می‌باشد و در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۲۴ میلیون دلار سنگ آهن صادر کرده و در رتبه بیست و یکم در میان صادرکنندگان سنگ آهن در جهان قرار گرفته است.

اگر علاقمند هستید در خصوص معادن سنگ آهن ایران اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می‌کنیم در ادامه با ما همراه باشید.

◾سنگ آهن چیست؟
سنگ آهن، ماده اولیه اصلی تولید انواع مقاطع فولادی است. شمش فولادی، انواع تیرآهن، میلگرد، پروفیل، نبشی، ناودانی و … با استفاده از سنگ آهن تولید و در ساختمان سازی و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

◾انواع سنگ آهن
سنگ آهن‌ها را بر اساس شیوه تشکیل آن‌ها به چهار دسته تقسیم بندی می‌کنند:

سنگ آهن رسوبی
سنگ آهن آتش‌فشانی یا هیدروترمال
سنگ آهن ناشی از حل شدن یا خارج شدن ناخالصی‌های سنگ و در نتیجه بالا رفتن عیار آهن آن
سنگ آهن ایجاد شده از تغییرات فیزیکی و شیمیایی بر روی کانسار‌های سولفوری

◾معادن سنگ آهن
تا کنون توده‌های معادن سنگ آهن بسیاری شناسایی شده و برخی نیز مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته، اما به طور کلی ناحیه‌های آهن دار ایران با توجه به نزدیکی آن نواحی به کانسار‌های آهن به مناطق مختلف زیر تقسیم شده است.

منطقهٔ اراک – ملایر
منطقهٔ کرمان – یزد شامل معدن گل گهر، معدن آهن چغارت، معدن سنگ آهن جلال‌آباد زرند، معدن آهن چاهگز بافق، معدن آهن سه چاهون بافق
منطقهٔ اصفهان – کاشان
منطقهٔ خراسان
منطقهٔ تهران – قم – قزوین
منطقهٔ خلیج فارس و کوار
در این میان سنگ آهن چادرملو و گل گهر دو معدن اصلی سنگ آهن ایران می‌باشند که بیش از ۸۰ درصد تولید سنگ آهن کشور را تولید می‌کنند.

◾اکتشاف معدن سنگ آهن
زمانی که سرمایه لازم جهت کشف معدن سنگ آهن فراهم شود، زمین‌شناسان اکتشاف را در دو مرحله زیر آغاز می‌کنند:

۱_ جستجو‌های اولیه
در جستجو‌های اولیه، با توجه به شواهد ظاهری مانند پوشش گیاهی، رنگ، شکل هندسی و … نمونه‌برداری جهت آزمایش‌های ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی برای کشف سنگ آهن می‌کنند.

۲- اکتشاف
بعد از اینکه وجود سنگ آهن در یک منطقه احراز شد؛ با توجه به محدوده گسترش سنگ آهن و عیار آن، ارزش استخراج آهن سنجیده می‌شود و در صورت معنادار بودن مقادیر، نواحی گسترش سنگ آهن که در مرحله اول تعیین شده‌اند مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.

◾مراحل استخراج سنگ آهن
۱- حفاری و انفجار در معدن:
استخراج با عملیات حفارى و آتشکارى انجام می‌شود.

۲- بارگیری و حمل:
عملیات بارگیرى توسط لودر و بیل مکانیکى صورت پذیرفته و انتقال سنگ آهن بوسیله دامپتراک از معدن به سنگ شکن اولیه و انبار‌ها انجام مى گیرد.

حمل و نقل آهن در معدن

۳- خردایش و دانه بندی:
سنگ هاى ارسالى به کارخانه در سه مرحله بوسیله سنگ شکن هاى فکى و مخروطى خرد و به شکل دانه ریز و دانه درشت در می‌آید؛ و سپس برای ارسال به کارخانه انباشت و آماده حمل مى شود. همچنین کنترل و نظارت کمى بر تمامى مراحل خط تولید توسط بخش هاى دفتر طراحى، واحد انباشت و برداشت، آزمایشگاه‌ها و امور ایمنى شرکت اعمال مى شود.

۴- فراوری:
در کارخانه؛ سنگ آهن پرفسفر و کم عیار پس از خردایش در آسیابهاى خودشکن و گلوله اى، توسط دستگاه هاى جدایش مغناطیسى شدت پائین و بالا، پرعیار و به یک پودر تیره‌ی قهوه‌ای- خاکستری تبدیل می‌شود و در نهایت به صورت کنسانتره سنگ آهن، گندله و دانه بندی شده در می‌آید و به واحد‌های فولادی عرضه می‌شود.

لازم به ذکر است به سنگ آهن قرمز رنگ هماتیت گفته می‌شود که از آن به عنوان رنگدانه استفاده می‌شود همچنین سنگ آهن سیاه رنگ مگنتیت نام دارد و به دلیل خاصیت الکترومغناطیسی آن در ساخت آهنربا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

◾مهم‌ترین معادن سنگ آهن ایران
۱- معدن چغارت
چغارت اولین معدن آهن ایران می‌باشد که تاریخ آن به دوران قاجار برمی گردد. این معدن توانسته بخشی از نیاز سنگ آهن کشور را تامین کند.

معدن چغارت در بافق یزد و در حاشیه کویر قرار دارد و دارای ذخیره ۱۷۷٫۲ میلیون تنی شامل ۱۰۷ میلیون تن B.F و ۷۰٫۲ میلیون تن سنگ آهن پر فسفر و کم عیار بوده و تامین کننده اصلی ذوب آهن اصفهان می‌باشد.

۲- معدن چادرملو
معدن چادرملو یکی از بهترین و مرغوب‌ترین سنگ آهن‌های ایران را تولید می‌کند و اصلی‌ترین تولیدکننده کنسانتره سنگ آهن به روش احیا مستقیم در خاورمیانه است که در سال حدود هفت میلیون تن تولید دارد.

این معدن در بافق یزد واقع شده و شرکت آن نیز در تهران می‌باشد. گفتی است عمر ذخایر سنگ‌آهن معدن چادرملو تا ۱۰ سال آینده به پایان می‌رسد.

۳- معدن گل گهر
معدن گل گهر یکی از بزرگترین و غنی‌ترین معادن سنگ آهن در خاورمیانه است، که با ذخیره‌ای در حدود ۱۲۰۰ میلیون تن در محدوده‌ای به طول تقریبی ۱۰ کیلومتر و عرض تقریبی ۴ کیلومتر قرار دارد. این معدن در استان کرمان و در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان سیرجان واقع شده است.

گل گهر در سال ۱۳۴۸ توسط شرکت خصوصی ایرانی باریت کشف و سپس با همکاری شرکت ماروبونی ژاپن شروع به فعالیت نمود و از سال ۱۳۵۲ نیز به شرکت ملی فولاد ایران واگذار شد. در حال حاضر تولیدات حاصل از سنگ استخراجی این معدن گندله سنگ‌آهن، کنسانتره سنگ‌آهن و سنگ دانه بندی شده می‌باشد.

۴- معدن سنگان
معدن سنگان خواف بزرگترین معدن سنگ آهن خاورمیانه است که با ذخیره یک میلیارد تن سنگ آهن در استان خراسان رضوی واقع شده است. از این معدن سالانه دومیلیون تن سنگ آهن استخراج و به واحد‌های صنعتی فرستاده می‌شود.

۵- معدن جلال‌آباد زرند
معدن سنگ آهن جلال آباد در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان زرند در استان کرمان قرار دارد و ماده‌ی اولیه کارخانه کنسانتره سنگ آهن فولاد زرند ایرانیان را تامین می‌کند. از این معدن سالانه ۱۹۰ میلیون تن سنگ آهن از نوع مگنتیت و هماتیت به صورت پلکانی روباز استخراج می‌شود.

۶- معدن چاهگز بافق
معدن چاهگز در فاصله ۷۵ کیلومتری شهرستان بافق قرار دارد که میزان کل ذخیره آن جمعاً ۸۳۱۰۰۰۰۰ تن در بیست سال تخمین زاده شده است. همچنین با راه اندازی سنگ شکن موبایل در این معدن تاکنون بیش از یک و نیم میلیون تن سنگ آهن پر عیار دانه بندی شده از آن تولید شده است.

۷- معدن سه چاهون بافق
معدن سه چاهون در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بافق و ۳۵ کیلومتری معدن چغارت قرار دارد. تنها راه دسترسی به این کانسار جاده‌ای خاکی است که به جاده آسفالته بافق-بهاباد متصل می‌شود. توپوگرافی منطقه به صورت دشت و مسطح می‌باشد.

سنگ آهن این معدن از نوع آتشفشانى رسوبى است که در سال ۱۳۸۴ عملیات بهره برداری آن آغاز شده و طى برنامه ریزى انجام شده سالیانه ۲٫۳ میلیون تن سنگ آهن از این معدن استخراج و پس از خردایش در کارخانه سنگ شکن با ابعاد کوچکتر از ۳۰۰ میلیمتر توسط راه آهن به کارخانه فرآورى چغارت منتقل مى شود.
همچنین تاکنون به ارتفاع ۱۲۰ متر در این معدن عملیات حفارى و برداشت سنگ آهن صورت گرفته است.

۸- معدن آهنگران:
معدن آهنگران در جنوب شرقی استان همدان و نزدیکی شهر ملایر واقع شده است. این معدن در سال ۱۳۳۵ در زمینی به مساحت ۲۹ کیلومتر مربع کشف شده است.

نحوه استخراج در این معدن به صورت زیر زمینی بوده و به طور میانگین از آن۱۰ درصد سرب و ۲۰۰ گرم بر تن نقره و عیار سنگ آهن حدود ۴۰ درصد آهن خالص استخراج می‌شود. همچنین در سال ۱۳۵۱ کارخانه فلوتاسیون در پایین دست معدن و با فاصله ۲ الی ۳ کیلومتری آن راه اندازی شده و در حال حاضر واحد آزمایشگاه، واحد انبار وسایل و قطعات و واحد تعمیرگاه ماشین آلات در محوطه این معدن وجود دارد.

۹- سنگ آهن بیجار:
سنگ آهن بیجار یکی از بزرگترین معدن‌های سنگ آهن روباز کشور در استان کردستان و در نزدیکی شهر بیجار قرار دارد. ذخیره سنگ آهن این معدن ۴۰ میلیون تن بوده و با عیار ۵۷-۴۵ در هفت نقطه از این منطقه پراکنده شده اند.

همچنین در نزدیکی این معدن یک کارخانه تولید کنسانتره با ظرفیت ۳۲۵ هزار تن در سال نیز وجود دارد.

◾قیمت سنگ آهن
قیمت سنگ آهن داخلی به عوامل مختلفی بستگی دارد از آن جمله می‌توان به نوع محصول، میزان عرضه و تقاضا در بازار، قیمت جهانی محصول و قیمت ارز اشاره نمود. بنابراین، با تاثیر این عوامل بر قیمت سنگ آهن، قیمت مقاطع فولادی نیز تغییر خواهد کرد.

◾سخن آخر
همان طور که اشاره شد ایران یکی از کشور‌های غنی از معادن آهن در خاورمیانه است؛ که با اجرای سیاست‌های درست و ساخت کارخانجات فولاد در نزدیکی این معادن می‌توان در کنار اشتغال زایی، میزان تولید را افزایش داد و با تولید مقاطع فولادی با کیفیت ساختمان سازی و خودروسازی را تقویت نمود.

همچنین ذخایر معادن کشف شده نهایتا تا بیست سال آینده رو به اتمام هستند و باید دولتمردان با عنایت به موضوع و تامین سرمایه‌های لازم به دنبال کشف معادن جدید باشند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از فولادنصر، تاریخ انتشار: 25آبان1403، کدخبر:-، https://nasrsteel.com