شعارسال: میلیون‌ها بیننده خبر‌های سیاسی در آمریکا و جهان هنگامی‌که از زبان دونالد ترامپ رییس‌جمهور شگفتی‌آفرین آمریکا شنیدند که ما در حال مذاکره مستقیم با ایران هستیم و مقام‌های دو کشور کار را شروع کرده‌اند چندان متعجب نشدند و خبر ارائه‌شده از سوی ترامپ را جدی نگرفتند، اما ترامپ ادامه داد این مذاکرات روز شنبه برگزار می‌شود. ما یک جلسه بسیار بزرگ داریم و خواهیم دید که چه اتفاقی می‌تواند بیفتد. من فکر می‌کنم همه قبول دارند که انجام یک توافق بهتر از انجام دادن چیز‌های بدیهی بوده و واضح است که من بخواهم با آن درگیر باشم، یا رک و پوست‌کنده، این نیست که اگر اسرائیل بخواهد از آن جلوگیری کنیم، اما اگر آن‌ها بخواهند از آن اجتناب کنند، اجتناب کنیم. این منطقه بسیار خطرناک است و امیدوارم که این مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد و من فکر می‌کنم به نفع ایران خواهد بود، ما امیدواریم که این اتفاق بیفتد و گفتگو‌های خوبی در مورد بسیاری از چیز‌ها داشته باشیم.

پس از اعلام رسمی این خبر از سوی بالاترین مقام آمریکایی که در حضور بنیامین نتانیاهو جنگ‌خواه بود همه چشم‌ها و گوش‌ها به سوی ایران بود که ببینند و بشنوند که آیا خبر بالا تایید می‌شود یا نه. برخلاف انتظار، اما این خبر از سوی تهران تایید شد، اما بر آن برچسب مذاکرات غیر‌مستقیم خورد. البته پزشکیان با بیان این مطلب که «اما موضوع مذاکره با آمریکا متفاوت است؛ وقتی کشوری مثل آمریکا ما را تحت‌فشار همه‌جانبه گذاشته و هر روز هم تهدید می‌کند، چگونه می‌شود با او مذاکره کرد! ما به مذاکره باور داریم، ولی نه با ذلت. ما با همه دنیا مذاکره می‌کنیم و با کسی دعوا نداریم، اما زیر بار ذلت نمی‌رویم و به هر قیمت مذاکره نمی‌کنیم. ما دنبال جنگ، ناآرامی و بمب هسته‌ای نیستیم، دیگر چگونه به دنیا اطمینان دهیم؟ ما به‌دنبال مذاکره هستیم، اما آن‌ها هم باید ثابت کنند که به‌دنبال مذاکره هستند…» نشان داده بود که به هرحال گفتگو انجام خواهد شد.

توافق یا مذاکره
با امیدواری به اینکه تا روز شنبه که در دیدار عباس عراقچی وزیر خارجه ایران با نماینده بلندپایه آمریکایی، وی آسیبی نبیند، حالا بیشترین شهروندان و فعالان اقتصادی چشم بر مذاکرات دوخته‌اند و امیدوارند از این گفتگو‌ها بوی خوش به مشام‌شان برسد. کارشناسان باور دارند، اما نباید در این‌باره بزرگنمایی صورت گیرد و باید واقعیت‌ها را قبول کرد. واقعیت این است که پیامد گفتگو تا روزی که به توافقی منجر نشده است باید با احتیاط بررسی شود. کارشناسان باور دارند میان گفتگو یا توافق با توجه به اختلاف‌های بنیادین دو سوی مذاکره فاصله بزرگی است و اگر براساس خواسته‌های آمریکا پیش برویم شاید جمهوری اسلامی وسط کار داستان را رها کند.

کوتاه‌مدت
با توجه به نکات در بالا نگاشته‌شده و با فرض اینکه گفتگو انجام شده و در نیمه‌راه رها نمی‌شود باید پیامد‌های آن بر اقتصاد ایران را تنها در سطح بازار‌های مالی دنبال کرد؛ به این معنی که بازار ارز به‌مثابه موثرترین بازار بر دیگر بازار‌ها برای آرام شدن با احتمال بیشتری روبه‌رو خواهد شد. دراین صورت باید انتظار داشت دیگر بازار‌ها مثل بازار سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران و نیز بازار سکه و طلا نیز از آشوب دور بمانند. واقعیت این است که آشوب پدیدار شده در بازار‌های مالی به‌دلیل این بود که در روز‌های پیشین احتمال جنگ هرروز بیشتر می‌شد و حالا تا روزی که مذاکرات ادامه دارد بازار‌ها از آشوب دور خواهند ماند.

چسبندگی قیمت‌ها در بالا
پیش از این و به مناسبت رخداد‌های روز یادآور شده بودیم که در اقتصاد چسبندگی قیمت‌ها در بالا یک اصل تجربه‌شده است؛ به این معنی که وقتی قیمت کالا‌ها به دلیلی در بازار به‌طور مثال ۱۰۰‌درصد افزایش می‌یابد در شرایط عکس آن رخداد نباید انتظار داشت قیمت‌ها به همان میزان ۱۰۰‌درصد کاهش یابند؛ بنابراین شهروندان نباید انتظار داشته باشند به طور مثال قیمت دلار با همان سرعتی که بالا رفته بود کاهش یابد. این مقوله درباره دیگر بازار‌ها نیز جاری است و باید به این مساله توجه شود.

بخش حقیقی اقتصاد و میان‌مدت
با تاکید دوباره بر اینکه با فرض شروع موفقیت‌آمیز مذاکرات از روز شنبه در پیش‌رو و نیز با فرض این نکته مهم که جمهوری اسلامی و نظام سیاسی آمریکا این‌بار می‌خواهند مسائل‌شان را حل کرده و دوران تازه‌ای را در مناسبات خود پایه‌ریزی کنند می‌توان پیامد‌های توافق را در میان‌مدت و بر بخش واقعی اقتصاد یعنی سرمایه‌گذاری، تولید و تجارت بررسی کرد و با فرض بالا و با تصریح براینکه ایران با یک روند منسجم به‌سوی آشتی با آمریکا پیش می‌رود، می‌توان انتظار داشت اعتماد به سرمایه‌گذاری در میان‌مدت از وضعیت تاسف‌بار امروزی بیرون آمده و سرمایه‌گذاران به‌سوی ایران برگردند. از سوی دیگر اگر آمریکا به این نتیجه برسد که ایران قصد ندارد در میانه مذاکرات کار را رها کند و نیر اعتماد کند که مقام‌های جمهوری اسلامی می‌خواهند دوران تازه‌ای برپا کنند راه صادرات نفت ایران را باز کرده و صادرات نفت ایران به حالت عادی برگردد می‌توان انتظار داشت درآمد ارزی ایران بهبود یافته و با استقاده از درآمد صادرات نفت رونق به سرمایه‌گذاری برگردد.

مثل پس از برجام
آیا اقتصاد ایران می‌تواند در صورت ادامه گفتگو‌ها و مهم‌تر از آن پس از توافق پایدار جمهوری اسلامی با آمریکا چیزی شبیه به دوسال پس از برجام را تجربه کند؟ یادمان هست که پس از توافق برجام رشد اقتصادی ایران روندی فزاینده در رشد اقتصادی را در پیش گرفت و نیز تورم با شتاب کاهش یافت. آیا می‌توان انتظار داشت بازهم این اتقاق بیفتد؟ واقعیت این است که شهروندان با توجه به مجموعه رفتار‌ها و تصمیم‌های مقام‌های اصلی گرداننده ایران چنین امیدواری ندارند و آیا جمهوری اسلامی توانایی دارد تندرو‌های ایرانی مخالف سازگاری با آمریکا را مهار کند؟ آیا روسیه با این وضعیت تازه احتمالی کنار می‌آید؟

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از جهان صنعت، تاریخ انتشار: 20فروردین1404، کدخبر:528174، jahanesanat.ir