شعارسال: جنگ تحمیلی عراق به ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ جنگی که شاید در دوران وقوع، کمتر به اهمیت تاریخی آن توجه می ‌شد. اهمیتی که پس از گذشت 34 سال از روزهای آغازین، بیش از گذشته خودنمایی می‌کند و ذهن سیاستمداران و نظامیان را به خود مشغول می­‌دارد.

اینکه "چه عواملی باعث شد صدام به کشور ما حمله کند و تجاوز به مرزها و تجزیه بخش نفت‌خیز خوزستان را طراحی کند" سؤالی اساسی است که یافتن پاسخش می­تواند نقش بازدارنده­‌ای برای آیندۀ کشور داشته باشد.

اینکه "مراحل آمادگی و گذار ارتش عراق از طراحی تجاوز به اجرای هجوم، به چه شکل طی شد و چرا ارتش و نیروهای اطلاعاتی ما به علائم و آثار این مرحله بی­‌توجهی یا کم‌توجهی کردند"، سؤال مهم دیگری است که ضرورت هشیاری و آمادگی دربرابر خطرات احتمالی در آینده را به­ دنبال دارد.

اینکه با وقوع تجاوز همه­‌جانبه و اشغال بخش‌های متعددی از خاک کشور ودرپی ناتوانی نیروهای نظامیدر پیشگیری و مقابله با مهاجمان، "چگونه مقاومت مردمی دربرابر ارتش متجاوز شکل گرفت و تلاش‌­های مردمی با تلاش­های نظامی چه آمیختگی و هماهنگی­ای پیدا کرد که به توقف متجاوز و عدم تحقق هدف‌های او انجامید"، سؤالی است اساسی و مهم که در ابعاد مختلف نظامی، مدیریتی، اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی قابل بحث و بررسی است و نتایج آن می­تواند درس‌آموز ملت­های دیگر و نسل­های آینده و کشور باشد.

سؤال اساسی دیگر این است که "اختلاف‌نظر رهبران سیاسی و نظامی کشور، تا چه حد برسیر موفقیت دشمن و ناکامی جبهه خودی مؤثر بود و ادامه این اختلاف‌نظر حتی پس از برکناری بنی­ صدر، با چه روشی حل‌وفصل شد که شاهد پیامدهای سوء گذشته را نبودیم؟" در این زمینه، باید به این نکته مهمتوجه کرد که به‌طور طبیعی دستیابی به وحدت نظر کامل بین رهبران سیاسی و نظامی، امری دشوار یا حتی نشدنی است. این دوگانگی، به چه شکل باید در عرصه عمل به تصمیم­‌گیری نهایی مبدل می‌شد که کمترین اثر منفی را بر منافع ملی می­‌گذاشت؟

"روابط بین­‌الملل و تأثیر آن در بازدارندگی یا کاهش خسارات جنگ"، مبحث دیگری است که تجربه‌نگرفتن از درس­های آن می­‌تواند به تکرار خساراتی نظیر تحریم، انزوای سیاسی و تبلیغاتی، تشکیل ائتلاف علیه خودی، بی­‌توجهی به جنایات جنگی دشمن و صدور قطعنامه‌های بین­‌المللی علیه منافع ملی و ... بینجامد.

علاوه بر همه اینها، "نقش و رابطه مردم و رهبری در یک فرایند مقاومتی و دفاعی، به­‌ویژه در یک دفاع طولانی" باید مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا این سرمایه عظیم که در طول دوران هشت سال دفاع مقدس، گنج بی­‌پایان و بی‌­بدیلی برای کشور محسوب می‌شد، می­تواند با برنامه‌­ریزی­‌های تبلیغاتی و فرهنگی دشمن بر روی جامعه، یا تکراراشتباهات بزرگ در قدرت سیاسی کشور، به جمهوری اسلامی لطمه وارد کند.

به اعتقاد نگارنده، نگاه به هشت سال دفاع مقدس، از منظر تاکتیک­‌ها و راهبردها، نگاهی نیست که بتواند به‌طور مستقل پاسخگوی این سؤالات و سؤالاتی مانند آن باشد.

* تاکتیک­ها با همۀ اهمیت و ظرافت­ هایشان ممکن است بمیرند و تاریخ مصرف شان تمام شود.

راهبردها با تغییر دشمن، تغییر اهداف، و تغییر فرصت­ها و تهدیدها، دگرگون می‌شوند. آنچه از هشت سال دفاع مقدس برای ما مهم است و باید در هر جستجو و پژوهشی دنبال آن باشیم، عواملی نظیر "ایمان و توکل به خدا"، "حقانیت یا عدم حقانیت"، "روحیه دفاعی"، "مدیریت و مدیریت­‌پذیری"، "اعتقاد به رهبری"، "ابتکار و خلاقیت"، "غلبه بر مشکلات و تسلیم‌ناپذیری"، "تهدیدشناسی و هشیاری"، "بازدارندگی"، "وحدت ملی" و ... است.

این درس ­ها تاریخ مصرف ندارند و جاودانه‌­اند و هر ملتی که بخواهد عزیز و شریف باقی بماند باید پیش از آنکه گرفتار دشمن شود، به این سرمایۀ عظیم مجهز باشد؛ سرمایه­‌ای که نسل انقلاب­‌دیده برای ما بر جای گذاشت تا در منطقه­‌ای پربحران و دورانی پر از جنگ­‌های ائتلافی، به لطف الهی کشور خود را از آسیب و طمع دشمنان مصون بداریم.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از وبسایت دفاع مقدس، تاريخ انتشار 4 اسفند 1393 : www.hdrdc.ir