شعارسال:امروزه کامپیوتر، اینترنت، تلفن همراه، فکس و بسیاری دیگر از ابزارهای بی شمار فناوری اطلاعات به میزان گستردهای در همه ابعاد زندگی روزمره و جامعه از رفاهی گرفته تا تجاری ریشه دوانیده است. به طوری که دستاوردهای ناشی از این فناوری در هزاره سوم آنچنان با زندگی مردم عجین شده كه روی گردانی و بی توجهی به آن، اختلالی عظیم در جامعه و رفاه و آسایش مردم به وجود می آورد.
هم اکنون فناوری اطلاعات نه تنها ارتباطات را ارزانتر بلکه سریعتر و مداومتر کرده است و با دسترسى به اینترنت علاوه برامکان انتقال و انتشار هرگونه اطلاعات طبقه بندى شده، فاصله جغرافیایی و مکانی نیز بیمعنا شده و فرد قادر است به صورت زنده با آن سوی دنیا ارتباط تصویری و صوتی برقرار کند.
تجارت الكترونیكى از دیگر نمودهاى عینى انقلاب فناورى اطلاعات و ارتباطات در عرصه اقتصاد است. تجارت الكترونیكى توانسته نه تنها محدودیتهای تجارت سنتی را بردارد بلکه محتواى امر تجارت را نیز دستخوش تغییرهای خود کند. بازارها، پاساژها و مغازههاى مجازى نه تنها هیچ مكان فیزیكى را اشغال نكردهاند بلکه امكان بازدید و گردش در این بازارها به صورت لحظهاى و در هر نقطه از جهان را میسر و خرید کالاها از طریق پرداختهاى الكترونیكى را فراهم کردهاند. این امر باعث شده که تجارت الكترونیكى معجزه قرن تلقى شود.
امروزه علاوه بر کارکردهای ارتباطی، انجام کارهای مالی، اداری و بانکی مانند پرداخت صورت حساب هایی همچون قبوض آب، برق، تلفن، جریمه های ترافیكی، صدور مجوز و گواهی نامه ها، انجام خرید و فروش كالا و خدمات و .... از طریق شبكه اینترنتی، زمینه شکل گیری و توسعه کسب و کارهای جدید در خصوص تولید محتوا، برنامه نویسی، تولید مدیریت و پشتیبانی نرم افزار و اپلیکیشن های تعاملی و کاربردی و ... نیز فراهم شده است.
همچنین فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، تولید، تنوع و توزیع كارآمد محصولات كشاورزی را مقدور میسازد و امكان عرضه خدمات اولیه بهداشتی به افراد بسیار نیازمند مناطق محروم از تسهیلات بهداشتی را فراهمتر میسازد. به آموزگاران هم این امكان را میدهد كه دانش خود را به دورافتادهترین نقاط این سیاره برسانند. دسترسی به فناوری اطلاعات میتواند ایجاد شركتهای كوچك و گروه بندی فقیرترین و دورافتادهترین مناطق جهان را تقویت كند و به آنها كمك كند و بخش عمده بازارهای داخلی و جهانی را به هم پیوند دهد.
از سوی دیگر فناوری اطلاعات و ارتباطات توانسته تا حد زیادی آموزش سنتی را تحت تاثیر قرار دهد و دنیای جدیدی در عرصه یادگیری به وجود آورده است تا هر فردی از طریق ارتباطات اینترنتی و مرورگر در هر زمان یا مکانی بدون نیاز به حضور در کلاس های درس، قادر به یادگیری و آموزش باشد.
بی تردید در کنار رفاه و آسایش و جاذبهها و هیجانهایی که فناوری اطلاعات برای بشر به ارمغان آورده، تغییرهایی در سبک زندگی انسان نیز ایجاد شده که گاهی مسایل فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی و... را نیز نشانه گرفته است.
گسست میان نسلى، تغییر در هویت و ارزشهای جامعه و هجوم بی رویه برخی افكار مربوط به دیدگاه و فرهنگ خاص، مصرفگرایی افراطی، ترویج مادیگرایی و کمرنگ شدن معنویت در خانواده، تغییر شیوه سپری کردن اوقات فراغت، منزوی شدن كودكان به دلیل كمبود فضاهای تفریحی و آموزشی در منزل و روی آوردن به بازیهای كامپیوتری، دگرگونی در زبان و ادب فارسی و ایجاد رسم الخط ساختگی، ارجاع دهی کاذب و ...، اثر منفی بر امنیت اجتماعی با کمرنگ شدن باورهای مذهبی، از خود بیگانگی و روابط تعریف نشده بین افراد، افزایش جرایم اینترنتی مانند انتشار اخبار کذب، ارسال مطالب، تصاویر و فیلمهای مستهجن، آموزش و تبلیغ تروریسم، هتک حرمت افراد، استفاده از فضای متعلق به دیگران، ارسال پیامهای مخرب، اخلال در دسترسی به دیگران، نقض حق مالکیت، هک و ویروسی کردن سایتها و اجازه ورود به حریم خصوصی افراد از طریق ایمیلها از جمله آسیب های فناوری اطلاعات محسوب می شوند.
همچنین افزایش ارتباطهای نامتعارف و کنترل نشده میان قشر جوان و نوجوان با افراد غریبه از طریق اتاق های گفت گو نیز می تواند از آسیب های توسعه شبکه اینترنت باشد. معمولا کاربران این اتاق های گفت و گو می توانند با نامهای جعلی و مجهول، زمینه برخی از مفاسد اجتماعی را فراهم کنند.
انسان؛ متهم اصلی اثر منفی فناوری
دکتر احمد صلاحی، دکترای مهندسی برق، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات در خصوص اهمیت فناوری اطلاعات به خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری گفت: محور توسعه و پیشرفت کشورها و حکومتها در آینده بر اساس فناوری اطلاعات است. یکی از شاخصهای توسعه اقتصادی کشور، افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) در سطح کلان است. در گذشته افزایش تولید ناخالص ملی مربوط به حوزه های صنعتی یا کشاورزی بود اما اکنون شاخص ها تغییر پیدا کرده و اهمیت خدمات GNP افزایش یافته است. هم اکنون 20تا 25 درصد خدمات GNP کشورهای پیشرفته از نظر اقتصادی مربوط به حوزه صنعت و7تا 8 درصد خدمات نیز مربوط به حوزه کشاورزی است و سهم عظیمی از این خدمات به فناوری اطلاعات اختصاص یافته است.
این پژوهشگر برتر وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال های 80 و 90 افزود: امروزه فناوری اطلاعات(IT) تحول عجیبی در زندگی مردم به وجود آورده است به طوری که حجم عظیمی از خدمات تجاری، آموزشی، بهداشتی و.... به وسیله اینترنت انجام می شود. هم اکنون بسیاری از کالاها توسط شرکت های اینترنتی خریداری شده و بسیاری از آموزش ها و خدمات پزشکی به صورت مجازی و از راه دور توسط اینترنت انجام می شود. ارایه این نوع خدمات به GNP باعث شده اهمیت آن به مراتب بالاتر از صنعت باشد. در گذشته جنرال موتور اما اکنون شرکت هایی مانند فیس بوک، اپل و شرکت هایی که در حوزه فناوری اطلاعات کار می کنند، بزرگ محسوب می شوند. این امر نشان از اهمیت حوزه فناوری اطلاعات در اقتصاد و زندگی مردم دارد.
وی به جایگاه ایران نسبت به کشورهای پیشرو در زمینه فناوری اطلاعات اشاره کرد و گفت: هر ساله سازمان ملل معیارها و شاخصهایی از نظر ضریب نفوذ اینترنت دولت ها، آموزش و سلامت مجازی و.... برای رتبه بندی کشورها در نظر می گیرند. بر اساس این معیارها و شاخص ها ما هم اکنون جایگاه شایسته ای نداریم. هم اکنون تنها کره جنوبی و کشورهای شمال قاره اروپا و آمریکا پیشرفت های خیلی خوبی در این زمینه حاصل کرده اند.
هم اکنون 20تا 25 درصد خدمات GNP کشورهای پیشرفته از نظر اقتصادی مربوط به حوزه صنعت و7تا 8 درصد خدمات نیز مربوط به حوزه کشاورزی است و سهم عظیمی از این خدمات به فناوری اطلاعات اختصاص یافته است.
صلاحی به ابعاد مثبت و منفی فناوری اشاره کرد و در این خصوص افزود: فناوری اطلاعات نقطه قوت فراوانی به همراه دارد. فناوری اطلاعات اصلا نقطه منفی ندارد. مقصر اصلی این نقطه ضعف انسان (نه فناوری اطلاعات) است. بشر باید برای رفع بازخورد این اثر بد و منفی هم راه حل خوبی پیدا کند. امروزه حتی یک کودک نیز می تواند با مراجعه به اینترنت در سطح اندکی اطلاعات پزشکی دریافت کند و اطلاعاتی نسبت به داروی مصرفی خودش دریافت کند. هم اکنون تمام اطلاعات علوم جهانی روی اینترنت قرار گرفته است. ما می توانیم با استفاده از فناوری اطلاعات از این علوم بهره بگیریم. اگر از اینترنت به نحو شایسته استفاده نمی شود به فناوری اطلاعات ربطی ندارد. مقصر اصلی انسان ها هستند.
وی به راه های موثر ایجاد امنیت شبکه های اجتماعی پرداخت و اظهار کرد: افزایش امنیت با نا امنی شبکه ها و فضاهای IT رابطه مستقیمی دارند. هرچقدر امنیت شبکه و تمام فضای IT و سایبری افزایش یابد ناامنی این فضاها و شبکهها نیز افزایش پیدا می کند. در مقابل امنیت شبکه های اینترنتی، اسپم ها، اتک ها و .... وجود دارد. هرچقدر امکانات زیاد برای امن کردن شبکهها به وجود می آید در مقابل شرایط جدیدتری برای نا امن کردن این شبکه ها به کار می رود. امنیت شبکه ها صد در صد نیست. بشر راه حلی برای امنیت شبکه ها پیدا می کند. در مقابل افرادی نیز با استفاده از تکنیک های جدید راه حلی برای مختل کردن امنیت این شبکه ها پیدا خواهند کرد.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری علم وفناوری ،تاریخ انتشار12بهمن 96،کدخبر: 39128، www.stnews.ir
ا.ف75
ا.ح75
س.د۷۶